Chuyện xưa xứ Quảng là tác phẩm biên khảo công phu của nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Phạm Hữu Đăng Đạt, tuyển chọn những bài viết đặc sắc nhất với nhiều tư liệu, hình ảnh quý.
Nằm trong bộ sách Chuyện xưa - Tích cũ, Chuyện xưa xứ Quảng là tác phẩm biên khảo công phu của nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Phạm Hữu Đăng Đạt. Sau quá trình tuyển chọn những bài viết trong các tập bản thảo, chuyên khảo và tác phẩm đã xuất bản với nhiều tư liệu, hình ảnh quý, ông cho ra mắt cuốn sách gồm 58 bài viết, mang đến cho bạn đọc những thông tin và hiểu biết kĩ lưỡng hơn về xứ Quảng. Có thể nói, đây chính là món quà tuyệt vời mà tác giả dành tặng cho những ai muốn tìm hiểu nguồn cội, du khảo quá khứ, khám phá cuộc sống hiện tại, gìn giữ và bảo tồn những giá trị nhân văn.
Như đã giới thiệu, Chuyện xưa xứ Quảng gồm 58 bài viết, sắp xếp theo 4 đề mục chính: Ẩm thực – Địa danh, Nhân vật - Thú chơi, Phong tục – Làng nghề xứ Quảng. Bạn đọc có thể bắt đầu cuốn sách với bất cứ tiêu đề nào trong mục lục để tìm hiểu về xứ Quảng với những cái tên rất gợi như “Thú ăn ngọt của người Quảng”, “Huyền thoại núi Chúa”, “Truyền thuyết làng Chăm”, “Trò chơi Tết ở Hội Sơn xưa”, “Hò chèo ghe xứ Quảng”, “Những người đi bứt chỉ chằm”, “Muốn em lấy chồng về xứ Khánh Vân”… hoặc nhẩn nha đắm chìm vào không gian văn hóa xứ Quảng qua từng bài viết hòa quyện giữa những dữ kiện lịch sử với những sự tích, huyền sử bí ẩn, đầy cuốn hút.
Cuốn sách làm sống dậy cả một vùng văn hóa với những địa danh, những con người, những sinh hoạt văn hóa đặc trưng, giàu truyền thống. Đó là những trầm tích văn hóa được vun đắp tự bao đời. Đọc cuốn sách, độc giả sẽ được “thưởng thức” các đặc sản xứ Quảng: bánh da, bánh tráng, bún sắn trộn, chè khoai, tìm hiểu về thú ăn mặn, ăn ngọt đặc trưng của người Quảng; “đến thăm” chợ Thu Bồn, làng nhà cổ Hội An, làng nhạc Tĩnh Yên, làng mắm Nam Ô, làng điêu khắc đá mĩ nghệ Non Nước, làng gốm Thanh Hà; tìm hiểu về huyền thoại núi Chúa, truyền thuyết về làng Chăm độc nhất ở Quảng Nam hiện nay; đắm chìm giữa những ngôi nhà cổ Hội An trên đất Tiên Phước với vẻ đẹp riêng không trộn lẫn, là “bảo tàng sống, lưu giữ nghệ thuật kiến trúc độc đáo của người Quảng xưa”; hòa mình vào những hoạt động, hình thức sinh hoạt văn hoá tinh thần ngày Tết, từ hát bội, chơi bài chòi, hát sắc bùa đến các trò chơi xứ Quảng xưa như nấu cơm thi, trò chơi cục bòng, đánh đu, bịt mắt bắt heo đến trò đốt pháo…
Tác giả cũng khéo léo dẫn dụ người đọc đến với từng vùng đất xứ Quảng qua những câu ca dao dân ca - kết tinh của văn hóa, trí tuệ dân gian. Những người yêu mến văn hóa truyền thống hẳn sẽ không thể bỏ qua những câu chuyện thú vị về nguồn gốc gánh hát bội Cổ Mân, về gánh hát La Bông gắn với các tích tuồng cổ Tam quốc, Ngũ hổ bình Liêu, Đào Phi Phụng, gánh hát Bàu Toa với vở “Nhứt điện, Nhị điện” hay hò chèo ghe - “một loại hình sinh hoạt văn hoá văn nghệ dân gian đặc sắc gắn liền với cuộc sống của người dân vùng sông nước”.
Một phần lớn trong cuốn sách là câu chuyện về những làng nghề truyền thống của xứ Quảng với những huyền tích gắn với sự ra đời, những thăng trầm, thậm chí cả những bí kíp rất riêng khiến làng nghề trở nên độc đáo và nổi tiếng. Đó là vạn Phường Đông với nghề bủa lưới, bủa câu; làng rau truyền thống Trà Quế với loại rau “tiến vua” nức tiếng; chuyện trai tráng làng “ngậm ngải tìm trầm” Bàng Tân phải dấn thân vào vùng rừng thiêng nước độc; làng Khánh Vân nổi tiếng với nghề đắp nổi long, lân, quy, phụng trang trí đình chùa; những bí kíp đúc đồng truyền thống thú vị từ làng Phước Kiều bên bờ sông Thu yên ả...
Đọc tác phẩm Chuyện xưa xứ Quảng, độc giả có thể hình dung những tháng ngày điền dã gắn bó với từng vùng đất xứ Quảng mặn mòi của tác giả, thấy công sức sưu tầm, khảo cứu công phu của tác giả với ngồn ngộn những tư liệu, hình ảnh quý. Hơn thế nữa, người đọc còn bị cuốn hút vào câu chuyện bởi cách kể hấp dẫn, khéo léo xen kẽ giữa thông tin, kiến thức lịch sử với những sự tích, truyền thuyết, bằng ngôn ngữ giàu chất văn chương.
