Lễ cúng đêm giao thừa, 30 Tết, tuy đơn giản nhưng lại cực kì cần lưu ý cách sắp xếp và cúng để không làm mất lòng thần phật.
Cúng đêm giao thừa là một nghi lễ không thể thiếu trong phong tục ngày Tết của người Việt ta. Lễ cúng đêm giao thừa hay còn gọi là lễ Trừ Tịch có ý nghĩa như tiễn ông thần cũ và đón chào ông thần mới mang tài lộc, may mắn đến cho gia đình.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ về lễ cúng đêm giao thừa để mọi việc diễn ra suôn sẻ, như ý và không làm mất lòng các vị thần. Như vậy, muốn làm lễ cúng đêm giao thừa, mỗi gia đình cần chuẩn bị hai mâm lễ cúng là trong nhà và ngoài trời. Hai mâm lễ cúng này hoàn toàn khác nhau.
Mâm lễ cũng ngoài trời
Mâm lễ cúng ngoài trời nên được đặt ở giữa sân, hướng đặt mâm lễ chỉ nên đặt hướng Bắc, hoặc hướng Đông tuỳ theo từng gia đình (hướng Bắc để cúng Thượng Đế, hướng Đông để cúng Thiên Tử là Vua).
Tùy thuộc vào điều kiện của từng gia đình có thể chuẩn bị một chiếc lọng màu vàng có diềm đỏ để che nắng che mưa. Ngoài ra chắc chắn phải có một chiếc bàn đủ lớn để đặt mâm lễ, mặt bàn được trải tấm vải vàng sang trọng ngay ngắn.
Về mâm lễ, gồm: mâm ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón mũ thần linh, mâm lễ mặn với thủ lợn luộc hoặc gà trống luộc, xôi, bánh chưng .... tất cả được bày lên mâm, đặt trên chiếc bàn vững chắc được chuẩn bị trước.
Mâm lễ cúng trong nhà
Thông thường, lễ cúng đêm giao thừa trong nhà được phân chia làm hai khu vực: Trên bàn thờ đặt mâm cỗ ngọt và chay (bao gồm hương, hoa, đèn nến; bánh kẹo; mứt Tết; rượu/bia...), phía bàn dưới bàn thờ đặt một mâm cỗ mặn tùy thuộc vào sự sắp xếp của gia đình (bao gồm con gà, bánh chưng, mứt kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng mã, đôi khi có thêm chiếc mũ của Ðại Vương hành khiển).
Người cúng đêm giao thừa nên là người chủ trong gia đình, không vướng "ô uế" của bụi trần (như có tang hay có kinh nguyệt, đối với phụ nữ). Khi cúng lễ phải ăn mặc chỉnh tề, đứng nghiêm trước bàn thờ để làm lễ cúng.
Đối với lễ tại đền, chùa
Ở một số địa phương, vào đêm 30 Tết cũng mang mâm lễ đến đền, chùa để cúng lễ. Mâm lễ đến đền chùa không cần quá cầu kì và phụ thuộc vào kinh tế của gia chủ để chuẩn bị.
Sau khi cầu khấn, nhiều người xin lộc mang về cùng vài ba nén hương gọi là hương lộc đem cắm vào bát hương Táo quân ở nhà… Lửa đỏ ở mấy nén hương là lộc Phật Thánh ban với biểu tượng cho hồng vận, đem đến sự thịnh vượng.
