Trong một hang nhỏ, hiểm trở trên dải núi đá vôi cheo leo ở huyện biên giới Tràng Định (Lạng Sơn) có một quan tài cổ cách đây chừng 500 năm bằng cây gỗ quý. Để đến tận nơi, người thám hiểm phải đối mặt với nhiều thử thách hiểm nguy thậm chí đánh đổi cả mạng sống.
Nghe tin từ người dân, ở xã Chí Minh, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn cung cấp thông tin về việc trong một hang sâu ở giữa dãy núi Phia Lầm (người dân thường gọi là hang Kéo Lầm), có một ngôi mộ cổ; anh Nguyễn Gia Quyền- Trưởng phòng nghiệp vụ Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Lạng Sơn lập tức báo cáo lãnh đạo và tổ chức đoàn đi khảo sát thực tế.
Hang Kéo Lầm thuộc địa phận thuộc thôn Lũng Phầy, xã Chí Minh nằm trong dãy núi đá hùng vĩ, rộng lớn chạy song song với con đường số 4 rực lửa thời chống Pháp. Địa danh này nằm cách thị trấn Thất Khê, huyện Tràng Định khoảng 14 km về hướng tỉnh Cao Bằng với địa hình đồi núi cao, rừng thâm u nên ít người lui tới.
Thử học rùng mình
Địa điểm hang đá phát hiện có quan tài cổ nằm trong dãy núi đá vôi Kéo Lầm có độ cao trung bình khoảng 300m so với thung lũng nơi hiện đang canh tác hoa màu của người bản địa. Để lên tới được cửa hang phải men theo nương ngô của người dân và xuyên qua những tán cây bụi sát núi với những vách đá tai mèo hiểm trở, dốc cao từ 70-80 độ. Cửa hang Kéo Lầm rất nhỏ hướng phía Đông bắc chỉ đủ một người có thân hình vừa phải chui qua được.
Cửa hang nhỏ thó chỉ một người chui lọt. Ảnh Do bảo tàng LS cung cấp.
“Chúng tôi đi thám hiểm hang Kéo Lầm vào cuối năm 2016, khi đó, tiết trời mưa xuân kéo dài nên đường đi trơn trượt. Đoàn chúng tôi phải bám theo nhau và mỗi người phải dùng tay, chân bấu vào những ngách đá tai mèo đến bật máu, đu người hướng về phía cửa hang. Càng lên cao, gió lạnh thổi ào ào. Bên tai có tiếng rít của khí núi thật ghê sợ. Chúng tôi không dám nhìn xuống dưới vì chỉ bất cẩn một tích tắc hoặc thớ đá sạt lở thì rơi ngay xuống chân núi đá, khó mà bảo toàn tính mạng”. Anh Quyền kể lại.
Theo anh Quyền, những người tham gia chuyến đi đều có kinh nghiệm và thông thuộc địa hình nên sau gần một tiếng “đánh đu” với tử thần; đoàn công tác của Bảo tàng Lạng Sơn và cán bộ địa phương đã đến cửa hang Kéo Lầm. “Mọi người theo nhau lách vào cửa hang, rọi đèn pin vào phía trong tìm đường. Trong hang có nhiều ngách thông nhau, độ cao trung bình từ nền hang đến trần khoảng 3,5m - 4m. Hang khô, thoáng có hình dạng ống... Vị trí có quan tài nằm tại khoang trong cùng của hang có diện tích khoảng 10m2 cách cửa hang 50m - 60m”, anh Quyền kể.
Thấy có tiếng động, mọi người nháo nhác nhìn quanh. Thì ra, có ai đó chạm con dao quắm xuống nền đá tạo âm thanh kinh động. Dao và lửa là dụng cụ không thể thiếu của người đi rừng khi phải đối mặt với rắn, rết độc. “Có hai người vô tình bị lá han đỏ chạm vào làm da chân rát bỏng. Nếu bị nặng có thể da thịt tấy đỏ, thối rữa. Nơi rừng thiêng, nước độc là vậy mà”. Một cán bộ Phòng VH-TT huyện Tràng Định tham gia chuyến đi cho biết.
Nhắc đến việc đi tìm mộ cổ, ông Kiên và anh Quyền đều e ngại vì nguy hiểm. Ảnh: Duy Chiến.
Truy tìm cổ vật
Trong ánh sáng le lói cuối hang, một chiếc quan tài hiện ra trước mắt. Cảnh thâm u, không khí lành lạnh thiếu vắng hơi người tạo cảm giác rờn rợn. Anh Quyền cùng một cán bộ Văn hóa bản địa tiến gần đến ngách hang thành kính đặt mâm lễ đã chuẩn bị trước, bao gồm hoa quả, bánh trái, kẹo, thuốc và rượu men lá. Làn hương thơm tỏa ra khoang đá, cùng tiếng khấn vái lầm rầm xin phép thổ công, thổ địa và linh hồn người quá cố cho phép được tiến hành công việc thăm dò, di chuyển mộ cổ.
Sau tuần nhang, cảm giác nhẹ nhõm lan tỏa đến các thành viên trong đoàn. Cán bộ chuyên môn của Bảo tàng tổng hợp Lạng Sơn tiến đến mộ cổ. Bụi đất, lá cây mục ruỗng phủ khá dày trên hiện vật.
