Rác thải sinh hoạt đang bủa vây nhiều làng quê ở tỉnh Bắc Ninh và tại xã Đại Đồng, huyện Tiên Du là một ví dụ điển hình.
Người dân khốn đốn vì rác, cả chính quyền lẫn người dân vào cuộc nhưng vẫn không xử lý xuể lượng rác khổng lồ đổ ra mỗi ngày. Thậm chí, có nhà có đám ma, phải thuê cả máy xúc về dọn rác mới có đường đi ra nghĩa địa.
Rác thải “phong tỏa” đường ra nghĩa địa
Khảo sát của PV cho thấy, điểm tập kết rác thải của thôn Đại Thượng nằm cạnh trạm bơm, trên con đường liên thôn giữa hai làng Đại Trung và Đại Thượng thuộc xã Đại Đồng, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh đang trong tình trạng quá tải, gây ô nhiễm nặng nề. Điểm tập kết rác này được quy hoạch từ năm 2011 và chính thức đi vào hoạt động từ năm 2013, với diện tích 200m2. Ngày qua ngày, lượng rác thải được đổ về đây ngày càng nhiều, chất thành những đống lớn ngồn ngộn tràn ra khắp mặt đường gây ô nhiễm môi trường, mất mĩ quan và cản trở giao thông. Rác thải còn làm tắc đường ống dẫn nước của trạm bơm. Ngày nắng cũng như ngày mưa, mỗi khi đi qua đoạn đường này, ai cũng phải nín thở, lắc đầu ngán ngẩm.
Khốn đốn nhất phải kể đến người dân xóm Tiểu (thôn Đại Thượng), các hộ dân thôn này sống gần điểm tập kết rác nên họ phải sống trong sự bủa vây của rác và mùi xú uế. Bà Nguyễn Thị Giành, một người dân xóm Tiểu cho biết, khổ nhất là những hôm đốt rác, nhà bà và nhiều nhà khác phải đóng chặt cửa để tránh mùi. Ông Nguyễn Thành Hùng có nhà sống gẫn bãi rác cho biết thêm, mỗi khi nhà ai có đám hiếu, gia đình đó tự bỏ tiền thuê máy xúc về dọn gọn rác để lấy đường đi vào nghĩa địa, có lần không kịp dọn phải đi vòng qua đường làng khác.
Người dân luôn bị ám ảnh mỗi khi di chuyển qua bãi rác ven đường. ảnh: T.G
Tìm hiểu của PV tại xã Đại Đồng cho thấy, lượng rác thải tăng đột biến thời gian qua là một trong những nguyên nhân gây ra ô nhiễm tại điểm tập kết rác. Theo số liệu thống kê của xã này, ngoài số cư dân bản địa thì còn có khoảng 4.000 nhân khẩu về đây tạm trú để làm việc và khoảng 400 - 500 người lưu trú. Với lượng “dân di cư” đổ về ngày càng đông, đồng nghĩa với việc núi rác thải càng được chất cao. Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác là do ý thức của người dân, phần lớn cư dân chưa nắm rõ qui trình và thực thi đúng quy định phân loại, xử lý rác. Theo phản ánh của người dân xã này, tình trạng đổ trộm rác từ các làng khác và từ các công ty cũng góp phần khiến cho lượng rác tăng lên.
Làm đủ cách nhưng vẫn “bó tay”
Rác thải ngập ngụa đã khiến người dân phải lên tiếng, họ yêu cầu chính quyền địa phương vào cuộc để dọn rác. UBND xã Đại Đồng đã cho xe về dọn, mỗi đợt 340m3 rác được chuyển lên lò đốt rác của tỉnh để xử lý. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tình thế và việc tồn đọng rác thải gây ôi nhiễm vẫn chưa có lời giải xác đáng. Ông Nguyễn Đình Chức, cán bộ môi trường xã Đại Đồng cho biết: “Hiện nay xã Đại Đồng có năm điểm tập kết rác tại bốn thôn. Số bãi này do tỉnh đầu tư và xây dựng. Riêng đối với điểm tập kết rác thôn Đại Thượng tình trạng tồn đọng đã kéo dài từ ba năm nay. Với dân số địa phương thì bãi rác rộng 200m2 là vừa đủ nhưng từ khi người lao động khắp nơi đổ về đây thì bãi rác luôn trong tình trạng quá tải”.
Hiện nay, rác đổ ra điểm tập kết không được phân loại như hướng dẫn nên hình thức xử lý chủ yếu vẫn là đốt và đây chỉ là cách giải quyết tạm thời. Để xử lý tình trạng này, UBND xã Đại Đồng đã phải tuyên truyền qua đài phát thanh, tìm các tài liệu phù hợp liên quan đến vấn đề xử lý rác thải để phát trên loa tới các thôn. Xã đã và sẽ tiếp tục mở các lớp tập huấn, hướng dẫn người dân về các hình thức thu gom, tập kết và phân loại rác.
Rác thải chất thành đống ngồn ngộn và không ngừng tăng lên về khối lượng.
Tuy nhiên, ông Chức cũng thừa nhận, các biện pháp này vẫn chưa thật sự hiệu quả. Cùng tham gia xử lý tình trạng rác thải tràn lan, Hội Liên Hiệp Phụ nữ tỉnh đã phối hợp với xã mở lớp huấn luyện phân loại rác, cấp xe thu gom rác và thuốc xử lý môi trường nhằm hướng dẫn người dân các thôn xử lý rác theo đúng qui trình. Việc phân loại rác sẽ giúp cho việc xử lý rác được dễ hơn. Theo đó, nếu phân loại được rác hữu cơ thì sẽ dùng thuốc để ủ làm phân phục vụ cho nông nghiệp. Còn rác vô cơ khó tiêu hủy thì sẽ chuyển đến lò đốt chuyên dụng để xử lý.
Ngoài các biện pháp nêu trên, chính quyền xã Đại Đồng cho biết sẽ kết hợp chặt chẽ với cơ quan công an để phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp đổ trộm rác. Cùng đó, xã này đã kiến nghị lên UBND huyện Tiên Du và tỉnh Bắc Ninh xin hỗ trợ kinh phí để đầu tư hệ thống xử lý rác thải mini với giá khoảng 600 triệu đồng. Xã này cho biết vẫn đang chờ quyết định và nguồn vốn từ UBND tỉnh Bắc Ninh.
Người dân xã Đại Đồng cho biết, nguyện vọng chung của người dân và cả chính quyền là muốn di dời bãi rác ra địa điểm khác. Tuy nhiên, nhiều khó khăn về diện tích đất đai và cấu trúc của khu dân cư nên có di đến đâu vẫn có người dân sống ở gần nên bài toán xử lý rác đang rơi vào bế tắc.
