Tháng 7 Âm lịch, nhiều người vẫn thường gắn với Lễ Vu Lan báo hiếu, vì thế hay khuyên nhau ăn chay để giúp thanh lọc cơ thể và tâm thanh tịnh hơn. Vậy điều này có thực sự tốt và nên thực hiện như thế nào là hợp lý?
Tháng 7 Âm lịch hàng năm thường được dân gian gắn với nhiều tên gọi, điển tích khác nhau. Theo đó, ngoài gắn với Lễ Vu Lan báo hiếu theo quan niệm Phật giáo, thì khoảng thời gian này cũng được nhiều người gọi với các tên khác như “xóa tội vong nhân” hay “tháng cô hồn”.
Thực tế, việc gắn với tên gọi nào là tùy theo quan điểm và ứng xử của mỗi người. Tuy nhiên, có một thực tế diễn ra khá phổ biến trong tháng 7 Âm lịch, đó là nhiều cá nhân hoặc thậm chí là cả gia đình cùng nhau ăn chay. Theo họ việc làm này sẽ giúp họ thanh lọc cơ thể, tâm tịnh hơn.
Dù vậy, có không ít người lại cho rằng, việc ăn chay một tháng như vậy, liệu có ảnh hưởng đến sức khỏe. Đặc biệt, với những người như trẻ nhỏ, trẻ vị thành niên đang tuổi lớn hay người cao tuổi, việc phải ăn chay theo cả gia đình liệu có ảnh hưởng đến sức khỏe hay không?
Mâm cơm chay xuất hiện phổ biến ở nhiều gia đình trong tháng Vu Lan. Ảnh minh họa.
PGS.TS.BS Nguyễn Trọng Hưng - Trưởng phòng Hành chính, kiêm giám đốc Trung tâm tư vấn, phục hồi dinh dưỡng và Kiểm soát béo phì (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết, vấn đề ăn chay sao cho phù hợp và hợp lý không chỉ trong dịp tháng 7, mà tất cả những tháng trong năm cũng có nhiều người thắc mắc. Đa số những người mới bắt đầu ăn chay đều có lo lắng về vấn đề này.
Ông Hưng cho rằng, việc lựa chọn chế độ ăn như ăn chay, ăn mặn là quyền của mỗi người và mỗi chế độ ăn đều có những lợi thế và yếu điểm khác nhau. Do vậy, việc lựa chọn chế độ ăn sẽ phụ thuộc vào sở thích, tôn giáo, tín ngưỡng, lứa tuổi và công việc của mỗi người.
Đối với chế độ ăn chay, PGS Nguyễn Trọng Hưng cho biết, hiện nay việc ăn chay không phải là kham khổ và khắt khe như xưa. Thậm chí, ăn chay còn tốn kém và chế biến công phu hơn ăn mặn. Theo đó, trước đây những người ăn chay thường chỉ ăn cơm với rau hoặc củ, quả dùng làm rau. Còn hiện nay, đồ chay dù vẫn được làm từ thực vật nhưng cách chế biến, chất lượng dinh dưỡng, hình thức trình bày đã đa dạng và phong phú hơn rất nhiều.
“Xét dưới góc độ dinh dưỡng, việc ăn chay hiện nay vẫn đảm bảo các nhóm chất đường bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, hai nhóm đạm và chất béo có nguồn gốc từ thực vật chứ không phải từ động vật”, PGS Nguyễn Trọng Hưng phân tích.
Các món chay được chế biến nhiều dầu ăn, vì thế đây không phải chế độ ăn có thể giúp giảm cân. Ảnh minh họa.
Một vấn đề nữa đó là, nhiều người cho rằng, ăn chay để thanh lọc cơ thể, để giảm cân. Điều này là không hoàn toàn chính xác, vì chế độ ăn chay hiện nay rất đa dạng, các món chiên rán, dùng đường, bơ thực vật rất nhiều. Do vậy, nguồn năng lượng nạp vào là rất lớn, nên không hề giảm được cân như nhiều người vẫn nghĩ.
“Nhiều người luôn mặc định thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật là tốt, nên ăn thoải mái nhưng đây là điều rất sai lầm”, PGS Hưng cảnh báo. Thực tế cho thấy, nhiều người ăn chay để cố giảm cân, họ ăn rất ít cơm, mỗi bữa chỉ lưng bát, nhưng họ có thể ăn vài lạng hạt các loại như hướng dương, hạt điều… mà không biết, calo trong 100 gam (1 lạng) hạt đó có năng lượng nhiều hơn cả 2 bát cơm cộng lại.
Do vậy, để ăn chay lành mạnh, mọi người cần phải lên kế hoạch, có lộ trình và tính được tổng năng lượng nạp vào. Hơn nữa, ăn chay có nhiều trường phái, nếu cơ thể quen thuộc với chế độ ăn đó thì có thể ăn chay trường, nếu không có thể ăn chay vào ngày cố định trong tháng. Không nên vì quan niệm mà ăn chay trường 1 tháng xong lại thôi. Khi ăn chay cần lưu ý, dù là thực phẩm có nguồn gốc thực vật, nhưng vẫn cần hạn chế chiên rán.
Với trẻ vị thành niên, việc ăn chay sẽ ảnh hưởng đến sức phát triển của trẻ. Ảnh minh họa.
Ngoài ra, khi ăn chay cần lưu ý đến độ tuổi. Với trẻ chưa phát triển toàn diện, nhất là giai đoạn bứt phá về sự phát triển như tuổi vị thành niên, nên cho trẻ ăn đầy đủ các nhóm chất béo, chất đạm động vật vì chúng có vai trò, lợi ích riêng với sức khỏe nhất là sự phát triển của não bộ và các khối cơ bắp.
“Theo quan điểm của cá nhân tôi, dù việc chọn chế độ ăn là quyền của mỗi người, nhưng nhóm trẻ đang tuổi lớn cần được ăn đầy đủ, đa dạng các nhóm chất có nguồn gốc cả động vật và thực vật sẽ tốt cho sự phát triển toàn diện hơn”, PGS Nguyễn Trọng Hưng đưa ra lời khuyên.
