Không chỉ làm thành những món ăn ngon, cá cơm trổng còn là nguồn dinh dưỡng quý giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, xương và thị lực. Nhờ an toàn, ít thủy ngân và dễ chế biến, đây là thực phẩm mẹ bầu không nên bỏ qua.
Nhắc đến những loài cá cơm đặc trưng của miền Trung, người sành ăn thường nhớ ngay đến cá cơm trổng – một loài cá nhỏ nhưng được xem là đặc sản quý ở các vùng biển Khánh Hòa, Lâm Đồng hay Quảng Trị. Khác với cá cơm than, cá cơm sọc phấn, cá cơm phấn chì, cá cơm lép vốn phổ biến, cá cơm trổng có sản lượng ít hơn nên được người dân địa phương rất trân quý.
Mùa cá cơm trổng thường rơi vào khoảng tháng 2 đến tháng 6 hàng năm. Khi triều cường dâng, nước biển đổ vào cửa sông cũng là lúc đàn cá trổng theo dòng nước mà kéo về. Thời điểm này, ngư dân thường chèo thuyền neo sẵn ở vùng cửa biển, kiên nhẫn “trực” để buông câu. Cảm giác khi tay cầm cần chợt rung nhẹ là tín hiệu quen thuộc báo hiệu cá đã cắn câu.
Cá cơm trổng khi vào chính vụ có thân dài, to bằng ngón tay cái, màu trắng trong suốt. Do đặc tính đi theo đàn, ngư dân nếu đánh trúng luồng thường có thể thu hoạch được khá nhiều. Cá được bán ngay tại chợ địa phương, thường tính theo con chứ không cân.
Không chỉ là nguồn hải sản tươi ngon, cá cơm trổng còn là nguyên liệu chế biến nhiều món ăn đậm đà hương vị biển. Người dân thường kho xổi cá với ớt xanh, tạo nên món mặn đậm vị, ăn cùng cơm trắng rất đưa cơm. Vào những ngày nắng to, cá được phơi khô để dành cho mùa mưa bão, một cách dự trữ quen thuộc của ngư dân miền Trung.
Đặc biệt, cá cơm trổng còn nổi tiếng với món gỏi cá. Cá phải thật tươi, tốt nhất là vừa kéo lưới từ biển lên. Sau khi làm sạch nhớt, cá được ngâm nước đá, tách xương sống khéo léo để thân cá vẫn giữ nguyên hình. Khi chế biến, cá được ăn kèm với rau thơm, hành tây, lá đinh lăng, đậu phụng rang, khế chua, xoài xanh băm nhuyễn và nước chấm pha công phu từ nước mắm ngon, ớt, tỏi, chanh hoặc mù tạt. Cuốn cá cùng bánh tráng nướng, vị ngọt thanh của cá tươi hòa quyện vị chua cay, thơm bùi của các loại gia vị khiến ai ăn thử một lần cũng nhớ mãi không quên.
Ở các chợ quê hay trên chợ mạng, cá cơm trổng được bán với giá khoảng 70.000 đồng/kg, còn cá cơm trổng khô có giá đắt hơn, vài trăm nghìn đồng/kg nhưng vẫn rất được ưa chuộng.
Cũng giống như các loại cá cơm thông thường, cá cơm trổng không chỉ là thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt mà còn là nguồn dinh dưỡng rất tốt cho sức khỏe của phụ nữ mang thai. Với hàm lượng protein, canxi, vitamin A, omega-3 và axit folic dồi dào, cá cơm trổng giúp mẹ bầu bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cả mẹ và thai nhi.
Tác dụng của cá cơm với mẹ bầu
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch cho mẹ bầu
Cá cơm chứa nhiều chất béo không bão hòa – loại “chất béo tốt” có khả năng làm giảm cholesterol xấu trong máu. Nhờ đó, việc bổ sung cá cơm hợp lý giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, đau tim hay đột quỵ – những biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.
Tăng cường tái tạo mô và tế bào
Phụ nữ mang thai cần lượng protein cao để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và phục hồi các mô cơ thể. Protein dồi dào trong cá cơm góp phần thúc đẩy quá trình trao đổi chất, tái tạo mô và phát triển tế bào, giúp cơ thể mẹ khỏe mạnh trong suốt thai kỳ.
Giúp xương và răng chắc khỏe
Cá cơm rất giàu canxi và vitamin A – hai dưỡng chất quan trọng giúp tăng cường độ chắc khỏe của xương và răng. Đây là nguồn bổ sung canxi tự nhiên giúp ngăn ngừa nguy cơ loãng xương, chuột rút và bảo vệ răng lợi khỏe mạnh, đồng thời hỗ trợ sự hình thành hệ xương của thai nhi.
Tốt cho thị lực của mẹ và thai nhi
Vitamin A trong cá cơm giúp bảo vệ thị lực, giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng hay đục thủy tinh thể ở mẹ bầu. Bên cạnh đó, vitamin này còn hỗ trợ quá trình phát triển thị giác của thai nhi, giúp bé có đôi mắt sáng khỏe.
Bảo vệ và chăm sóc làn da trong thai kỳ
Cá cơm cung cấp omega-3, vitamin E và selen – những dưỡng chất giúp giữ ẩm, giảm viêm và ngăn ngừa các vấn đề về da. Việc bổ sung cá cơm thường xuyên có thể giúp mẹ bầu duy trì làn da khỏe mạnh, giảm mụn và hạn chế nếp nhăn sớm trong giai đoạn mang thai.
Hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Với lượng calo thấp nhưng giàu protein, cá cơm giúp tạo cảm giác no lâu, hạn chế ăn vặt, từ đó hỗ trợ kiểm soát cân nặng – một yếu tố quan trọng để đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh.
An toàn cho phụ nữ mang thai
Không giống nhiều loại cá biển lớn có thể chứa thủy ngân, cá cơm là loại cá nhỏ nên hầu như không tích tụ chất độc hại. Đây là lựa chọn an toàn, giúp mẹ bầu bổ sung axit folic – dưỡng chất thiết yếu giúp ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi.
Những lưu ý đối với mẹ bầu khi ăn cá cơm
Chỉ ăn cá cơm đã được nấu chín kỹ
Cá cơm có thể chứa ký sinh trùng hoặc vi khuẩn nếu chưa được chế biến đúng cách. Mẹ bầu tuyệt đối không nên ăn cá cơm sống hay gỏi cá cơm để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột, ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi.
Ăn lượng vừa phải, không nên quá nhiều
Dù cá cơm rất giàu canxi, đạm và omega-3 nhưng mẹ bầu chỉ nên ăn khoảng 2–3 bữa cá cơm/tuần (tương đương 150–200g mỗi bữa). Ăn quá nhiều có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng hoặc tăng natri nếu cá đã qua chế biến mặn (như cá khô, cá kho nhiều muối).
Ưu tiên cá cơm tươi, tránh cá khô mặn
Cá cơm tươi chứa nhiều dưỡng chất và ít muối hơn so với cá cơm phơi khô. Cá cơm khô thường có hàm lượng natri cao, nếu ăn nhiều có thể làm tăng huyết áp — một vấn đề mẹ bầu cần đặc biệt chú ý.
Chọn nguồn cá sạch, đảm bảo vệ sinh
Khi mua cá cơm, mẹ bầu nên chọn nơi uy tín, cá còn tươi, không có mùi lạ hay dấu hiệu hư hỏng. Hạn chế ăn cá cơm từ nguồn không rõ ràng vì có thể chứa chất bảo quản hoặc nhiễm khuẩn.
Kết hợp với thực đơn đa dạng
Cá cơm chỉ là một phần trong khẩu phần ăn. Mẹ bầu nên kết hợp với thịt, trứng, rau xanh, trái cây và các loại thực phẩm giàu chất xơ, vitamin khác để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng trong thai kỳ.
