Trẻ nhỏ táo bón là triệu chứng thường xuyên, thậm chí có những bé mỗi lần đi vệ sinh là một cực hình. Táo bón lâu ngày có thể gây những biến chứng đáng sợ cho trẻ nhưng nhiều cha mẹ không chú trọng việc chữa trị. Các bác sĩ cho rằng táo bón cần phải tìm nguyên nhân và điều trị dứt điểm.
Trẻ khổ vì táo bón
Đưa con đến khám tại Khoa Nhi- Bệnh viện Bạch Mai, chị Hoàng Thị Thanh Tú (Lê Văn Lương- Hà Nội) cho biết, bé Lê Hải Nam 13 tháng tuổi nhưng mỗi lần đi vệ sinh với cháu là một cực hình vì chứng táo bón. Nhìn con nhăn nhó, đau và sợ đi đại tiện, chị xót ruột quá, làm nhiều cách vẫn chưa dứt được. Gầy đây, bé đi vệ sinh còn kèm theo cả máu. Đi vệ sinh xong cháu khóc vì đau hậu môn. Chị đưa con đi kiểm tra bác sĩ cho biết cháu bị táo bón cơ năng do thói quen sinh hoạt.
Chị Tú tâm sự bé lười ăn nên ăn ít, đặc biệt lười ăn rau, chị đã tìm nhiều chữa táo bón cho con bằng cách đổi hết loại sữa này đến loại sữa khác, bổ sung rau... nhưng chẳng ăn thua
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng- Khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai mở đầu câu chuyện “táo bón” ở trẻ với chúng tôi về trường hợp bé Minh Phương ở Nguyên Hồng- Đống Đa- Hà Nội khi thăm khám cho bé và hỏi thông tin từ mẹ bé.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cho rằng, các phụ huynh không nên quá chủ quan với việc trẻ bị táo bón
“Mẹ bé cho biết, khoảng 2 tuần nay, bé Phương đi ngoài 3-4 lần/tuần, có biểu hiện “khó đi” nên chị đã ra sức thay đổi khẩu phần ăn của bé theo kiểu “nhiều rau- ít đạm”, tuy nhiên, tình trạng “khó đi” của bé vẫn không thay đổi mấy. Do vậy chị đưa con đi khám bác sĩ Nhi. Qua thăm khám, chúng tôi nhận thấy tình trạng của bé Phương chưa phải là bị táo bón”- PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng kể
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng- chỉ những cháu đi ngoài dưới 2 lần/tuần với "sản phẩm đầu ra" rắn, chắc thì mới gọi là táo bón. Tuy nhiên, việc này cũng loại trừ tình huống dù có những trẻ "đi" 2 lần/tuần nhưng sản phẩm nát, lỏng hay trẻ đi ngoài được nhưng rặn nhiều thì cũng không phải là táo bón.
95% là các trường hợp táo bón ở trẻ thường do ăn uống, sinh hoạt, lối sống
Theo TS Dũng, táo bón ở trẻ em chia thành 2 loại, trong đó chỉ 5% là do bệnh lý (cơ thể có bệnh về não, u cục ở ruột, liệt ruột, phải chữa nguyên nhân chính mới hết táo bón), 95% là các trường hợp táo bón chức năng, thường do ăn uống, sinh hoạt, lối sống... Có thể khi trẻ còn nhỏ dưới 1 tuổi do mẹ pha sữa bò quá đặc, bữa ăn ít chất xơ, ít uống nước. Lớn hơn, khi trẻ đi mẫu giáo, thường trẻ dễ táo bón do thay đổi môi trường sinh hoạt, vệ sinh và thói quen ăn uống
Việc chữa trị táo bón cho trẻ cần khoa học, không lạm dụng các phương pháp truyền miệng sẽ khiến việc điều trị càng thêm khó khăn
Khi trẻ vào bậc tiểu học hoặc lớn hơn, nguyên nhân chính khiến trẻ sợ đi vệ sinh là do nhà vệ sinh các trường không sạch như ở nhà, trẻ không muốn đi. Vì thế, khi ở lớp, trẻ “muốn đi” đi vệ sinh nhưng ngại bẩn nên không muốn đi, điều này tạo cho trẻ phản xạ nhịn đi ngoài. Tình trạng này cứ lặp đi lặp lại sẽ gây ra phản xạ ngại đi ngoài của trẻ. Đến khi về nhà, trẻ mải chơi quên mất cảm giác buồn đi vệ sinh.
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, độ tuổi trẻ dễ mắc táo bón thường là 3 - 7 tuổi. Cá biệt có trẻ đến 10 tuổi vẫn bị táo bón. Thường thì bé gái hay bị tao bón hơn bé trai.
“Chữa trị táo bón cho trẻ phải kết hợp nhiều yếu tố, trong đó có thay đổi chế độ ăn nhiều nước, chất xơ, nhưng nếu chỉ có vậy vẫn không đủ vì nhiều trẻ dù đã ăn như thế, hàng ngày vẫn táo bón. Quan trọng hơn, cha mẹ phải rèn luyện, tạo phản xạ cho trẻ đi vệ sinh”- PGS.TS Nguyễn Tiến Dung nói
Thông thường, khi trẻ có nhu cầu đi vệ sinh phải cho trẻ đi ngay, cố gắng luyện vào một giờ nhất định. Tùy theo điều kiện từng nhà sẽ luyện đi vào buổi sáng hay vào buổi tối. Thường vào buổi sáng trẻ sẽ dễ đi vệ sinh hơn. Điều quan trọng nhất là tuyệt đối tránh việc tạo áp lực cho trẻ. Trẻ cần được khuyến khích, động viên việc đi vệ sinh hàng ngày, đúng nơi, đúng giờ giấc.
Không lạm dụng tháo thụt, bơm mật ong... chữ táo bón
Liên quan đến việc nhiều phụ huynh sử dụng các loại thuốc cũng như các biện pháp tháo thụt để trị táo bón cho trẻ, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cho rằng, thuốc chỉ có tác dụng hỗ trợ. Hiện nay, có nhiều thuốc làm mềm phân để dễ đi hơn. Các bác sĩ cũng không khuyến khích việc thụt tháo cho trẻ, trừ trường hợp trẻ bị táo bón quá nặng, một tuần liền không đi được, khi đưa tới viện, các bác sĩ sẽ thực hiện cho trẻ. Nhiều cha mẹ dùng dụng cụ kích thích hậu môn để lấy phản xạ cho con dù không có tác hại gì, thậm chí dùng cả xi lanh để bưm mật ong vào hậu môn của trẻ, nhưng theo TS Dũng cũng có thể gây phản xạ không tốt cho trẻ.
Các bác sĩ khuyến cáo, việc sử dụng thường xuyên thuốc thụt hậu môn để trị táo bón cho con sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng. Hệ tiêu hóa của trẻ em khá non nớt, khu vực hậu môn lại nhạy cảm, dễ bị tổn thuơng. Sử dụng thuốc thụt nhiều khiến khu vực hậu môn bị bỏng rát, lâu ngày dẫn đến mất phản xạ đi cầu ở trẻ.
Đồng thời các bác sĩ không không khuyến khích việc gia đình cho con rặn, thay vào đó, nên xoa vòng bụng để kích thích đại tràng cho trẻ. Nếu táo bón ở trẻ không được phát hiện kịp thời để điều trị, có thể gây ra nhiều biến chứng. Trong đó, đáng sợ nhất là trẻ "ị đùn" do không kiểm soát được hành vi.
"Trẻ cố nhịn nhưng không được thì lại "đùn" ra, việc này lại thường xảy ra ở lớp, trẻ sợ bị chê cười nên xấu hổ, tự ti, càng nặng nề tâm lý phải cố nhịn nhiều hơn", TS Dũng nêu thực tế
Ngoài ra, táo bón lâu dài cũng khiến trẻ chán ăn, khó chịu. Việc "sản phẩm" rắn, to, rặn lâu khiến trẻ bị rách hậu môn, chảy máu, đau, trẻ càng sợ và ám ảnh việc phải đi ngoài. Bên cạnh đó, táo bón cũng là nguyên nhân khiến không ít trẻ bị sa trực tràng, trĩ.
“ Do đó, một trong phương pháp chữa, phòng chống trĩ, rách hậu môn cho trẻ là sau khi con đi vệ sinh, cha mẹ không nên dùng giấy chùi cho con mà phải rửa bằng nước sạch. Trước hết là để chống viêm nhiễm, sau đó còn là để trẻ thấy dịu mát, không đau rát do tác động cọ xát của giấy vệ sinh", TS Dũng khuyến cáo.
Các chuyên gia nhi khoa cho biết, những trường hợp trẻ mới bị táo bón, chỉ cần mẹ chỉnh lại phản xạ cho con, kết hợp với chế độ ăn là đã có kết quả tốt. Có những trường hợp nặng, việc chữa trị không phải chỉ 5-7 ngày là xong mà kéo dài từ 2-3 tháng, thậm chí có những trẻ từ 6 tháng đến 1 năm mới hết táo bón, việc chữa trị cũng khá khó khăn. Trên thực tế, có những phụ huynh thấy con đi vệ sinh được sau một đôi tuần tưởng đã "thoát", nhưng sau đó tình trạng táo bón của trẻ lại tái phát.
