Chacmool là những bức tượng cổ nổi tiếng nhất trên khắp Mexico nhưng tới nay vẫn chưa ai tìm ra ý nghĩa của chúng.
Tác phẩm điêu khắc bằng đá rất ấn tượng này được biết đến với tên gọi "Chacmool" lần đầu tiên xuất hiện bất ngờ ở Mesoamerica, có lẽ vào thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên. Bức tượng nổi tiếng nhất thuộc loại này đã được khai quật tại khu vực Platform of the Eagles and Jaguars ở Chichen Itza vào năm 1875 bởi nhà thám hiểm thế kỷ XIX Augustus Le Plongeon (1825 -1908). Le Plongeon đặt tên cho nó là Chacmool, và theo ông đây là bức tượng mô tả một hoàng tử chiến binh đã từng cai trị Chichen Itza.
Bức tượng Chacmool mang mặt nạ Tlaloc và mặt dây chuyền với họa tiết độc đáo này được khai quật vào năm 1943 tại góc đường Venustiano Carranza và Pino Suarez, Mexico City đã gây ấn tượng mạnh cho các nhà khảo cổ học bởi nó còn nguyên vẹn với những hình chạm khắc rất tinh vi và chi tiết.
Các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra 14 tượng Chacmools tại Chichen Itza, 12 tại Tula, quê hương của nền văn minh Toltec gần thành phố Mexico ngày nay. Một số dạng Chacmools khác đã được tìm thấy ở một số nơi khác như Tenochtitlan, Quirigua ở Guatemala, Tazumal ở El Salvador, Michoacan, Tlaxcala gần Tula...
Chacmool dường như không phải có nguồn gốc Maya. Tên cổ cho loại điêu khắc này cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra. Người ta cũng không chắc bức tượng đại diện cho ai hoặc mục đích của nó là gì. Thiết kế của các bức tượng đều có tư thế khá độc đáo, tượng được xây dựng với hình ảnh đầu chống đỡ trên khuỷu tay, hoặc nằm thẳng và quay nghiêng mặt ra phía trước với tay cầm một cái bát hoặc đặt một chiếc đĩa trên bụng.
Số lượng lớn các bức tượng này đều được tìm kiếm và ghi lại một cách chi tiết, rõ ràng nhất. Tuy nhiên, các lập luận thuyết phục về nguồn gốc, sự ra đời và mục đích của chúng vẫn nằm trong bí ẩn tới nay chưa ai giải đáp được.
