Bác sĩ Nhi Khoa Lưu Hồng Vân đã có những chia sẻ hữu ích nhằm giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về tình trạng ọc sữa ở trẻ sơ sinh, cũng như cách phòng tránh hiệu quả.
Nhiều bà mẹ cho biết, trẻ thường nôn trớ, sặc sữa ngay sau khi uống sữa, lo lắng về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Trẻ sơ sinh đang trong quá trình phát triển nhanh nên cần cung cấp đủ dung dưỡng mỗi ngày, đặc biệt là dinh dưỡng từ sữa mẹ. Vậy nên nếu trẻ thường xuyên nôn trớ, ọc sữa hay sặc sữa chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến việc hấp thu chất dinh dưỡng, do đó sẽ khiến bé chậm phát triển.
Tuy nhiên, do cấu tạo đặc biệt của dạ dày trẻ nên việc trẻ sơ sinh bị nôn trớ, ọc sữa là hiện tượng sinh lý bình thường, mẹ không cần phải lo lắng quá nhiều, việc trẻ bị nôn trớ có thể tránh được một cách hiệu quả.
Trước tiên, mẹ nên thử áp dụng 4 phương pháp hay sau đây để ngăn trẻ nôn trớ, ọc sữa.
Chia nhỏ bữa ăn và cho ăn theo nhu cầu
Dung tích dạ dày của trẻ nhỏ nên lượng sữa mỗi lần bú sẽ ít hơn, nếu mẹ cho trẻ bú quá nhiều sẽ làm tăng gánh nặng đường tiêu hóa của trẻ, dẫn đến nôn trớ, khó tiêu và các vấn đề khác, ảnh hưởng đến sức khỏe lá lách và dạ dày của trẻ.
Để tránh tình trạng trẻ ọc sữa hay sặc sữa, mẹ nên chú ý cho trẻ ăn theo nhu cầu, không nên ép trẻ ăn khi trẻ chưa muốn ăn. Tất nhiên, mẹ cũng nên áp dụng phương pháp chia bữa ăn của trẻ thành nhiều bữa nhỏ cũng rất tốt, nếu trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ thì việc tiêu hóa đường tiêu hóa của bé sẽ không bị gánh nặng.
Ngoài ra, đối với trẻ bú sữa công thức, thành phần sữa bột mẹ mua phải tương thích với đường ruột của trẻ để trẻ tiêu hóa và hấp thụ dễ dàng hơn, đồng thời cũng giảm được tình trạng nôn trớ, ọc sữa.
Trẻ sơ sinh đang trong quá trình phát triển nhanh nên cần cung cấp đủ dung dưỡng mỗi ngày, đặc biệt là dinh dưỡng từ sữa mẹ.
Chọn bình sữa chống đầy hơi, đau bụng
Bình sữa cho bé là vật dụng mà bé cần khi mới sinh ra, nhưng khi chọn bình sữa cho bé, các mẹ nên chú ý đến chức năng của bình bên cạnh chất liệu an toàn và sức khỏe.
Khi bé đang bú bình, lượng sữa thoát ra sẽ có một lượng khí tương ứng tràn vào bình để tránh hiện tượng chân không trong bình, đó là một hiện tượng vật lý rất tự nhiên. Tuy nhiên khi bọt khí vào bình sẽ làm oxi hoá sữa biến đổi ngay các chất và vitamin có lợi cho bé và dễ làm bé sặc, nuốt bọt khí vào bụng gây đầy hơi, nôn trớ, khó chịu khi bú bình.
Nếu không muốn trẻ bị nôn trớ sữa thường xuyên, mẹ nên mua cho trẻ loại bình có chức năng chống đau bụng, chống sặc sữa. Bằng cách này, khi trẻ uống sữa từ bình sẽ giảm được rất nhiều không khí hít vào trong dạ dày, trẻ sẽ không dễ bị nôn trớ nữa.
Tình trạng trẻ nôn trớ, ọc sữa hay sặc sữa rất thường thấy ở trẻ sơ sinh, nhưng khiến nhiều cha mẹ lo lắng.
Tránh cho con bú nằm ngang
Một số bà mẹ sẽ chọn cách nằm cho con bú sữa để thoải mái cho con bú. Cách làm này thực sự khiến mẹ dễ chịu nhưng mẹ nên biết rằng dạ dày của trẻ vẫn còn nằm ngang bằng, việc cho trẻ bú nằm ngang rất dễ khiến sữa trào ngược lên thực quản và gây ra hiện tượng nôn trớ.
Vì vậy, các chuyên gia không khuyến khích mẹ cho con bú ở tư thế này. Để giảm bớt gánh nặng khi cho con bú, mẹ có thể chuẩn bị trước một chiếc gối có tác dụng san sẻ trọng lượng của bé, nâng đỡ cánh tay và lưng của mẹ, giúp mẹ có thể dễ dàng cho con bú với tư thế thẳng lưng.
Không cho trẻ nằm ngay sau khi bú
Nguyên nhân chính khiến trẻ bị nôn trớ, ọc sữa, sặc sữa là do hệ tiêu hóa chưa được hoàn thiện, dạ dày nằm ngang và cơ thắt tâm vị còn yếu. Chính vì thế, khi bú no trẻ sơ sinh hay vặn mình và ọc sữa.
Nhiều bà mẹ đặt con lên giường ngay sau khi cho con bú là sai lầm. Khi trẻ bú, dạ dày dễ hít phải không khí bên ngoài, dễ khiến trẻ ọc sữa. Phương pháp đúng là sau khi cho trẻ bú xong, mẹ để trẻ nằm trên vai, sau đó vỗ nhẹ vào lưng cho đến khi trẻ ợ hơi. Sau đó đặt nằm nghiêng bên trái và kê gối hơi cao để hạn chế trẻ nôn trớ ra ngoài.
Mẹ nên chọn cho con bình sữa có chức năng chống đầy hơi, đau bụng hoặc chống sặc sữa.
Mặc dù việc trẻ nôn trớ, ọc sữa hay sặc sữa là bình thường ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng nếu trẻ gặp phải quá thường xuyên, mẹ nên theo dõi cẩn thận vì có thể đó là những dấu hiệu phản xạ sinh lý của bé hoặc là dấu hiệu bệnh lý liên quan đến chứng rối loạn tiêu hóa của trẻ. Mẹ cần tìm hiểu kỹ xem trẻ sơ sinh bị trớ hay ọc sữa là hiện tượng tự nhiên hay dấu hiệu bệnh lý.
Bác sĩ Nhi Khoa Lưu Hồng Vân đã có những chia sẻ hữu ích nhằm giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về vấn đề này, cũng như cách phòng tránh hiệu quả.
Bác sĩ Lưu Hồng Vân.
Vì sao trẻ bị sặc sữa?
Tình trạng sặc sữa xảy ra khi trẻ đưa vào miệng lượng sữa nhiều hơn mức có thể nuốt được. Sặc sữa xuất hiện thường xuyên và chủ yếu là ở các bé sơ sinh, do dạ dày các bé còn nằm ngang, góc giữa dạ dày và thực quản là góc tù chưa tạo thành góc nhọn để đóng vai trò ngăn ngừa dòng trào ngược khi dạ dày căng to.
Sữa thừa có thể tràn vào đường thở và cản trở luồng không khí lưu thông dẫn đến trẻ bị sặc, gây ngạt thở, dẫn đến tử vong hoặc để lại các di chứng nguy hiểm như tổn thương não (xuất huyết, chết não...), ngừng tim, viêm phổi (do khi hít phải thức ăn, vì trùng đường ruột được đưa lên phổi)...
Đó có thể là một cảnh tượng đáng sợ đối với bất kỳ bà mẹ nào khi nhìn thấy con mình ho và phun ra sữa và kèm theo khó thở. Tuy nhiên, với sự hiểu biết tốt về cách nó xảy ra, bạn có thể tránh được vấn đề này trong khi cho bé bú.
Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng sặc sữa ở trẻ như sau:
- Do sữa mẹ quá nhiều, trẻ không kịp nuốt.
- Do mẹ cho trẻ bú không đúng tư thế. Trong trường hợp mẹ cho bé nằm bú trong tình trạng gập cổ hoặc ngửa cổ quá sẽ khiến trẻ rất dễ bị sặc.
- Cho trẻ bú khi ngủ. Sữa mẹ vẫn chảy nhưng trẻ không nuốt mà chỉ ngậm trong miệng. Khi thở nhanh, trẻ có thể hít sữa đưa lên mũi vào khí quản, phế quản và gây ra sặc.
- Do kích thước các lỗ ở núm vú cao su quá lớn, sữa chảy nhanh làm trẻ nuốt không kịp.
· Trẻ bú bình nhưng miệng trẻ ngậm không kín, bình sữa dốc không đủ cao. Hậu quả là trẻ nuốt nhiều hơi khi bú, dẫn đến chướng bụng, nôn sau khi bú.
- Ép trẻ bú khi đang khóc, đang ho.
- Ép trẻ bú quá nhiều, dẫn đến trớ sữa.
- Trẻ 3-4 tháng tuổi đã bắt đầu biết hóng chuyện, chú ý đến mọi người xung quanh. Nếu lúc trẻ bú, mẹ vừa nói chuyện, vừa vui đùa với trẻ, có thể khiến trẻ dễ bị sặc sữa.
- Đặt trẻ nằm ngay sau lúc bú.
- Không theo dõi trẻ thường xuyên sau bú (có nhiều trường hợp trẻ bị tử vong do sặc sữa mà cha mẹ vẫn không hay biết).
Làm gì khi con bị sặc sữa khi đang bú?
Một số dấu hiệu nhận biết trẻ bị sặc sữa như: Trẻ đang ngồi chơi, nằm ngủ đột ngột trẻ ho sặc sụa, người tím tái, tím môi, tím tay chân, lạnh người, ngưng thở, ngưng tim. Có thể thấy sữa trào ra mũi miệng của bé.
Nếu chẳng may trẻ bị sặc sữa, người nhà cần hết sức bình tĩnh, thực hiện sơ cứu trẻ theo các bước:
- Hút mạnh vào mũi miệng bé để sữa thoát ra ngoài, không tràn vào đường thở gây khó thở.
- Khi trẻ có dấu hiệu tím tái: nhanh chóng thực hiện thao tác: Vỗ lưng - ấn ngực.
- Vỗ lưng: Cho trẻ nằm sấp, đầu thấp hơn ngực, trên lòng bàn tay và mặt trong cánh tay, giữ đầu và cằm trẻ thẳng. Dùng lòng bàn tay ở vị trí cổ tay vỗ mạnh và nhanh 5 lần vào giữa lưng trẻ ( giữa hai xương bả vai ) theo hướng từ trên xuống dưới và ra trước nhằm tăng áp lực trong lồng ngực để tống sữa ra khỏi đường hô hấp.
- Ấn ngực: Lật ngửa trẻ ra trước (giữ cằm và cổ chắc chắn). Cho trẻ nằm ngửa, đầu thấp hơn ngực trên long bàn tay và mặt trong cánh tay. Dùng ngón trỏ và ngón giữa ấn ngực bé 5 lần, ở vị trí ngay dưới đường nối hai vú. Mỗi lần ấn ngực khoảng 1 giây, cố gắng tạo đủ áp lực để tống dị vật ra ngoài.
Chú ý: Cần lặp lại chu kỳ vỗ lưng 5 lần và ấn ngực 5 lần đến khi bé khóc to. Nếu không hiệu quả, vừa di chuyển đến cơ sở y tế và vẫn tiếp tục thực hiện thao tác vỗ lưng- ấn ngực.
Làm thế nào để đề phòng trẻ bị sặc sữa?
1. Cho bú ở tư thế cao đầu. Nếu trẻ bị ngạt mũi, phải lấy đờm trong mũi, miệng ra trước khi cho bú.
2. Dốc cao bình sữa để tránh ứ khí trong bình.
3. Sau khi cho bú, phải bế trẻ đứng tối thiểu 15 phút và vỗ nhẹ lưng cho ợ hơi.
4. Không để trẻ nằm sấp hoặc mặt quay vào tường. Cha mẹ thường xuyên theo dõi giấc ngủ của trẻ.
5. Không cho trẻ nằm trong môi trường quá nóng hoặc quá lạnh để tránh rối loạn nhịp thở.
6. Hạn chế cho bé vừa bú vừa ngủ. Hãy để con ngủ đủ giấc, khi nào con thức dậy mới cho con bú sữa.
7. Nếu trẻ bị bệnh tim hoặc viêm phổi quá nặng, cần hỏi kỹ bác sĩ về việc cho bú.
8. Không cho trẻ bú quá nhiều: Lượng cho ăn lý tưởng là từ 8-12 lần cho ăn một ngày, mỗi lần kéo dài 30-40 phút. Tuy nhiên, con số này có thể khác nhau đối với từng bé, dựa trên tốc độ tăng trưởng, quá trình trao đổi chất, … Hãy để bé bú cho đến khi bé hài lòng, điều này nhận thấy được bằng cách bé tự động nhả ra. Không ép bé bú khi bé chưa có dấu hiệu muốn bú.
9. Nếu bạn gặp vấn đề liên quan đến việc bú bình, hãy liên hệ với bác sĩ nhi khoa của con bạn. Bác sĩ có thể giúp bố mẹ lựa chọn bình sữa và núm vú, cũng như hướng dẫn tư thế cho bé bú để tránh bị sặc sữa.
10. Nếu bé vẫn tiếp tục bị sặc ngay cả khi đã giảm tốc độ bú, bạn nên liên hệ với bác sĩ nhi khoa để loại trừ bất kỳ lý do giải phẫu nào khiến việc nuốt có thể khó khăn.
