Dinh dưỡng là nền tảng cho sự phát triển của não bộ và thể chất ở trẻ.
Dinh dưỡng và sức khỏe tinh thần là hai yếu tố quan trọng trong sự phát triển của trẻ. Chúng giống như đôi cánh của một chú chim, không thể thiếu một trong hai. Dinh dưỡng tốt cung cấp nền tảng cho sự phát triển thể chất, trong khi trạng thái tinh thần khỏe mạnh đặt nền tảng cho tương lai của trẻ.
Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh chú ý đến chiều cao, cân nặng và thành tích học tập, nhưng có xu hướng bỏ qua sức khỏe tinh thần của trẻ. Vì vậy, các chuyên gia mong muốn bàn về mối liên hệ tuyệt vời giữa dinh dưỡng và sức khỏe tinh thần của trẻ, cũng như cách giúp trẻ có tinh thần lạc quan thông qua chế độ ăn uống khoa học.
Dinh dưỡng và sức khỏe tinh thần: Những đối tác không thể tách rời
Dinh dưỡng là nền tảng cho sự phát triển của não bộ. Sự phát triển của não bộ đòi hỏi rất nhiều dưỡng chất như protein, chất béo, vitamin và khoáng chất. Những chất này hỗ trợ sự phát triển thể chất, ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng, nhận thức và hành vi của trẻ.
"Nhiên liệu" cho não: Năng lượng và chất dinh dưỡng
Mặc dù não chỉ chiếm 2% trọng lượng nhưng lại tiêu thụ tới 20% năng lượng của cơ thể. Khả năng học tập, trí nhớ và điều hòa cảm xúc của trẻ đều cần được hỗ trợ năng lượng đầy đủ.
Carbohydrate là nguồn năng lượng chính cho não, đặc biệt là carbohydrate phức hợp trong ngũ cốc nguyên hạt, cung cấp năng lượng ổn định và tránh thay đổi tâm trạng do lượng đường trong máu dao động.
"Trợ lý" điều hòa cảm xúc: Vitamin và khoáng chất
Vitamin B: chẳng hạn như B6, B12 và axit folic, tham gia vào quá trình tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, giúp điều chỉnh tâm trạng. Sự thiếu hụt các loại vitamin này có thể dẫn đến bệnh trầm cảm.
Magiê: Được biết đến là "thuốc an thần tự nhiên", có thể làm giảm lo lắng và căng thẳng.
Kẽm: Có liên quan chặt chẽ đến việc điều hòa tâm trạng, thiếu kẽm dễ dẫn đến trầm cảm và khó tập trung.
Trẻ ăn uống không lành mạnh dễ phát sinh các vấn đề sức khỏe.
“Nguyên liệu thô” của hormone hạnh phúc: Protein và chất béo
Các axit amin trong protein là nguyên liệu thô để tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh (như serotonin và dopamine). Serotonin được biết đến là "hormone hạnh phúc" và có thể cải thiện tâm trạng, giảm lo âu.
Axit béo Omega-3 là thành phần quan trọng của màng tế bào não và rất cần thiết cho việc điều chỉnh tâm trạng và chức năng nhận thức. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, việc thiếu hụt omega-3 có liên quan đến chứng trầm cảm và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em.
Tác động tiêu cực của suy dinh dưỡng
Thay đổi tâm trạng: Chế độ ăn nhiều đường, nhiều chất béo có thể gây ra sự thay đổi lượng đường trong máu, khiến trẻ trở nên thất thường, cáu kỉnh hoặc kích động.
Thiếu tập trung: Thiếu các khoáng chất như sắt và kẽm dễ ảnh hưởng đến chức năng nhận thức của não, khiến trẻ mất tập trung và giảm hiệu quả học tập.
Lo lắng và trầm cảm: Thiếu hụt axit béo omega-3, vitamin D và vitamin B trong thời gian dài làm tăng nguy cơ lo lắng và trầm cảm ở trẻ em.
Các vấn đề về hành vi: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em có chế độ ăn uống chứa quá nhiều chất phụ gia và dinh dưỡng không cân bằng, tăng khả năng biểu hiện hành vi hung hăng và bất ổn về mặt cảm xúc.
Ảnh hưởng của sức khỏe tâm thần đến sự hấp thụ dinh dưỡng của trẻ
Sức khỏe tâm thần cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của trẻ. Khi trẻ ở trong trạng thái cảm xúc tiêu cực như lo lắng, trầm cảm,... chức năng hệ tiêu hóa sẽ bị ảnh hưởng.
Suy giảm chức năng hệ tiêu hóa
Lo lắng có thể khiến nhu động ruột của trẻ tăng nhanh, rút ngắn thời gian thức ăn lưu lại trong đường tiêu hóa và ngăn cản quá trình hấp thụ hoàn toàn chất dinh dưỡng.
Trầm cảm khiến trẻ chán ăn và ăn ít hơn, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng.
Thói quen ăn uống không lành mạnh
Một số trẻ chọn ăn quá nhiều hoặc thích đồ ăn nhiều đường, nhiều chất béo khi bị căng thẳng. Những thói quen ăn uống không lành mạnh này dẫn đến các vấn đề sức khỏe như béo phì và tiểu đường.
Những trẻ khác có thể gặp các vấn đề như chán ăn và kén ăn, ảnh hưởng đến chế độ dinh dưỡng cân bằng.
Thói quen ăn uống không lành mạnh tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường.
Làm thế nào để thúc đẩy sức khỏe tinh thần của trẻ thông qua chế độ ăn uống?
Vì dinh dưỡng rất quan trọng đối với sức khỏe tinh thần, làm thế nào bố mẹ cung cấp cho con một chế độ ăn uống khoa học? Chuyên gia khuyên bố mẹ có thể làm như sau:
Chế độ ăn uống cân bằng và nhiều lựa chọn đa dạng
Đảm bảo trẻ ăn đủ ngũ cốc, rau, trái cây, protein và chất béo lành mạnh mỗi ngày.
Ví dụ, trẻ có thể ăn bánh mì nguyên cám, trứng và sữa vào bữa sáng, và thêm cá, thịt nạc, đậu và nhiều loại rau vào bữa trưa và tối.
Tăng lượng axit béo omega-3 hấp thụ
Cho trẻ ăn nhiều thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá mòi, hạt lanh và quả óc chó.
Nếu trẻ không thích ăn cá, có thể cân nhắc bổ sung bằng viên nang dầu cá (phải sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ).
Kiểm soát lượng đường nạp vào cơ thể
Giảm lượng đồ uống có đường, món tráng miệng và đồ ăn nhẹ để tránh thay đổi tâm trạng do lượng đường trong máu không ổn định.
Thay thế đồ ăn nhẹ có nhiều đường bằng trái cây, các loại hạt hoặc sữa chua.
Cả tinh thần cũng ảnh hưởng đến phát triển thể chất.
Bổ sung vitamin và khoáng chất
Khuyến khích trẻ ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin B như ngũ cốc nguyên hạt, trứng và rau lá xanh.
Bổ sung vitamin D bằng cách tắm nắng, ăn thực phẩm giàu vitamin D (như cá và lòng đỏ trứng).
Phát triển thói quen ăn uống lành mạnh
Nuôi dưỡng sở thích ăn uống lành mạnh của trẻ ngay từ khi còn nhỏ và tránh kén ăn.
Cho phép trẻ tham gia vào quá trình lựa chọn và chế biến thực phẩm, đồng thời tăng thêm hứng thú với việc ăn uống lành mạnh.
Chú ý đến sức khỏe đường ruột
Ruột được gọi là "bộ não thứ hai" và sức khỏe đường ruột có liên quan chặt chẽ đến tâm trạng. Cho trẻ ăn nhiều thực phẩm giàu lợi khuẩn như sữa chua, thực phẩm lên men, rau và trái cây giàu chất xơ.
Làm thế nào để thúc đẩy trẻ hấp thụ dinh dưỡng thông qua sức khỏe tinh thần?
Sức khỏe tinh thần cũng quan trọng không kém. Trạng thái tinh thần tốt giúp trẻ hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn.
Tạo bầu không khí gia đình tốt đẹp
Môi trường gia đình ấm áp và hòa thuận khiến trẻ cảm thấy an toàn và thư giãn, điều này có lợi cho sức khỏe tinh thần.
Khi ăn, hãy tạo không khí thoải mái, dễ chịu, tránh chỉ trích hay đổ lỗi, hãy để trẻ ăn với tâm trạng vui vẻ, điều này sẽ giúp trẻ hấp thụ chất dinh dưỡng tốt.
Chú ý đến những thay đổi về cảm xúc của trẻ
Chú ý đến những thay đổi về cảm xúc của trẻ, phát hiện và giải quyết kịp thời những vấn đề cảm xúc đó.
Nếu trẻ biểu hiện những cảm xúc tiêu cực như lo lắng, chán nản,... bố mẹ nên giao tiếp kịp thời, hiểu được suy nghĩ bên trong và an ủi, hỗ trợ.
Môi trường gia đình ấm áp và hòa thuận khiến trẻ cảm thấy an toàn và thư giãn.
Bồi dưỡng khả năng điều tiết cảm xúc tốt cho trẻ
Rèn luyện kỹ năng điều hòa cảm xúc tốt ở trẻ là điều cần thiết cho sức khỏe tinh thần và khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Bố mẹ hướng dẫn trẻ học cách thể hiện và điều chỉnh cảm xúc thông qua kể chuyện, chơi trò chơi,...
Khuyến khích trẻ tích cực tham gia các hoạt động thể chất và thể thao ngoài trời, nhằm rèn luyện cơ thể, giải tỏa căng thẳng về mặt tâm lý, thúc đẩy sức khỏe tinh thần và hấp thụ dinh dưỡng.
Dinh dưỡng và sức khỏe tinh thần của trẻ là một thể thống nhất không thể tách rời. Thông qua chế độ ăn uống khoa học, giúp trẻ có cơ thể khỏe mạnh, duy trì thái độ tích cực và cảm xúc ổn định. Bố mẹ nên chú ý đến từng bữa ăn, dùng dinh dưỡng để mở đường cho sự phát triển khỏe mạnh và hạnh phúc của con.
