Các nghiên cứu khoa học đã phát hiện, trong khi ngủ quá trình tiết ra nhiều loại hormone khác nhau.
Khi trưởng thành, chúng ta đều hiểu rằng đi ngủ sớm và dậy sớm rất tốt cho sức khỏe, điều này đặc biệt đúng với trẻ em trong giai đoạn tăng trưởng và phát triển. Bởi giấc ngủ không là thời điểm nghỉ ngơi, cũng như để não bộ và cơ thể thực hiện các chức năng tái tạo và phát triển.
Hầu hết chúng ta đều hiểu nguyên lý này, vậy giấc ngủ ảnh hưởng đến chiều cao và trí thông minh của trẻ như thế nào?
Bí mật của giấc ngủ
Trên thực tế, hầu hết các loài động vật trong tự nhiên đều có trạng thái nghỉ ngơi tương tự như giấc ngủ của con người, nhưng kiểu ngủ của một số loài động vật lại có phần khác biệt so với chúng ta.
Ví dụ, gấu túi ngủ 20-22 giờ mỗi ngày, ngủ gần như suốt cuộc đời của chúng, trong khi hươu cao cổ chỉ cần ngủ 1,9 giờ mỗi ngày và 1,9 giờ này được chia thành nhiều lần nghỉ, mỗi lần 5 phút.
Tại sao động vật có vú lại có kiểu ngủ khác nhau như vậy?
Trên thực tế, điều này phản ánh trí tuệ sinh tồn của các loài trong việc thích nghi với môi trường, cũng như sự bí ẩn trong giấc ngủ của con người.
Nhiều người nghĩ rằng ngủ là việc rất đơn giản. Họ chỉ nằm xuống giường, nhắm mắt lại, mơ một vài giấc mơ, thế là đêm trôi qua.
Tuy nhiên, quá trình ngủ thực sự không đơn giản như vậy.
Hầu hết các loài động vật trong tự nhiên đều có trạng thái nghỉ ngơi tương tự như giấc ngủ của con người.
Các nghiên cứu khoa học đã phát hiện ra rằng giấc ngủ của con người diễn ra từ 90 đến 110 phút và mỗi chu kỳ bao gồm các giai đoạn như chuyển động mắt không nhanh (NREM), chuyển động mắt nhanh (REM), ngủ nông và ngủ sâu.
Giai đoạn ngủ nông chiếm tỷ lệ lớn trong thời gian ngủ (khoảng 50%). Trong giai đoạn này, nhịp thở, nhịp tim và nhiệt độ cơ thể của con người có xu hướng ổn định và giảm xuống, cơ thể được thư giãn.
Giai đoạn ngủ sâu là giai đoạn quan trọng để phục hồi sức mạnh và năng lượng thể chất. Các tế bào bị tổn thương và sức mạnh não bộ bị tiêu hao do các hoạt động bận rộn ban ngày sẽ được phục hồi trong giai đoạn này.
Giai đoạn REM là giai đoạn não hoạt động mạnh mẽ. Trong giai đoạn này, não không chỉ xử lý và củng cố những ký ức trong ngày, mà còn điều chỉnh những cảm xúc khác nhau nảy sinh.
Ba giai đoạn này hoạt động cùng nhau để đảm bảo cơ thể và não bộ của chúng ta có thể "khởi động" bình thường vào ngày hôm sau.
Chất lượng giấc ngủ ảnh hưởng đến chiều cao và trí thông minh của trẻ
Quỹ Giấc ngủ Quốc gia (NSF) của Hoa Kỳ đã từng hợp tác với một số trường đại học và viện nghiên cứu để tiến hành một nghiên cứu quy mô lớn.
Các nhà nghiên cứu đã tuyển dụng hàng ngàn trẻ em ở nhiều độ tuổi khác nhau, chia thành các nhóm theo thời gian ngủ và theo dõi trong nhiều năm.
Kết quả cho thấy, trẻ em ngủ đủ giấc sẽ phát triển chiều cao tốt hơn, trong khi trẻ không ngủ đủ giấc có nhiều khả năng bị thừa cân hoặc béo phì.
Chất lượng giấc ngủ ảnh hưởng đến chiều cao và trí thông minh của trẻ.
Một nhóm nghiên cứu từ Đại học Zurich ở Thụy Sĩ cũng đã chọn 200 trẻ em từ 6 đến 12 tuổi, theo dõi chất lượng giấc ngủ thông qua điện não đồ và sau đó tiến hành một loạt các bài kiểm tra nhận thức.
Kết quả cho thấy, trẻ em có chất lượng giấc ngủ cao có thành tích học tập tốt hơn đáng kể so với trẻ có chất lượng giấc ngủ thấp về khả năng tập trung, trí nhớ, khả năng tư duy,...
Có nhiều nghiên cứu tương tự, nhưng kết luận đều gần giống nhau, đó là chất lượng giấc ngủ của trẻ liên quan đến chiều cao và trí thông minh.
Hai “thời điểm vàng” trẻ ngủ để cao lớn và thông minh
Các nghiên cứu khoa học đã phát hiện, trong khi ngủ quá trình tiết ra nhiều loại hormone khác nhau trong cơ thể như hormone tăng trưởng, melatonin, cortisol và các hormone khác sẽ trải qua một loạt những thay đổi lớn.
Bằng cách nắm bắt được thời kỳ tiết hormone cao điểm này, trẻ không chỉ có sự phát triển não bộ tốt mà còn cao lớn hơn.
Ngủ trước 9 giờ 30 phút tốt
Nhiều nghiên cứu khoa học đã khẳng định rằng trong khi ngủ, đặc biệt là giấc ngủ sâu, não bộ hình thành nhiều kết nối giữa các tế bào thần kinh hơn.
Điều này có nghĩa là việc học tập và hình thành trí nhớ, trong khi ngủ sẽ dễ dàng và hiệu quả hơn so với khi thức. Trẻ em có chất lượng giấc ngủ tốt mang lợi thế về trí tuệ và thường đạt được kết quả gấp đôi chỉ với một nửa nỗ lực trong học tập.
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng đỉnh tiết hormone tăng trưởng đầu tiên trong cơ thể con người thường diễn ra từ 10 giờ tối đến 12 giờ đêm
Theo chu kỳ giấc ngủ, nếu muốn nắm bắt được “thời kỳ vàng” tiết hormone tăng trưởng - động lực chính cho sự phát triển trí tuệ và chiều cao, đó là cần cho trẻ đi ngủ trước 9 giờ 30 phút.
Khi trẻ ngủ sâu, não bộ hình thành nhiều kết nối giữa các tế bào thần kinh hơn.
Từ 5 giờ - 7 giờ sáng
Mặc dù nhiều phụ huynh không ủng hộ việc thức khuya, nhưng cũng không phản đối việc dậy sớm.
Tuy nhiên, điều chúng ta không biết là đây chính xác là đỉnh nhỏ thứ hai của quá trình tiết hormone tăng trưởng. Việc đánh thức trẻ vào sáng sớm có thể làm gián đoạn quá trình tiết hormone tăng trưởng bình thường và ảnh hưởng đến chiều cao.
Ngoài ra, trong cơ thể con người còn có một loại hormone gọi là cortisol, cũng tuân theo mô hình tiết hormone vào ban ngày và ban đêm.
Trong ngày, nồng độ cortisol giảm dần và đạt đỉnh vào sáng sớm trước khi thức dậy, giúp trẻ tỉnh táo và chống chọi với căng thẳng, đồng thời giúp thức dậy sau giấc ngủ.
Nếu bố mẹ đột nhiên đánh thức trẻ vào thời điểm này, không chỉ làm gián đoạn nhịp tiết cortisol bình thường, mà còn khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi và cáu kỉnh do giấc ngủ sâu bị gián đoạn đột ngột, ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần, hiệu quả học tập của trẻ vào ngày hôm sau.
Làm sao để rèn luyện thói quen đi ngủ sớm, dậy sớm cho trẻ?
Quỹ Giấc ngủ Quốc gia khuyến cáo trẻ từ 1 đến 2 tuổi nên ngủ 11 đến 14 giờ mỗi ngày, trẻ từ 3 đến 5 tuổi nên ngủ 10 đến 13 giờ, và trẻ từ 6 đến 13 tuổi nên ngủ 9 đến 11 giờ.
Việc từ chối ngủ vào ban đêm và không muốn thức dậy vào buổi sáng dường như đã trở thành "cấu hình chuẩn" của trẻ em hiện đại.
Vậy làm thế nào giúp trẻ phát triển thói quen đi ngủ sớm và dậy sớm? Các chuyên gia chia sẻ 2 điều cơ bản bố mẹ nên làm tốt.
Người lớn phải làm gương tốt
Lý do khiến nhiều trẻ ngày nay không thích ngủ sớm là vì ảnh hưởng từ thói quen ngủ muộn của bố mẹ. Trước 6 tuổi, trẻ phụ thuộc vào bố mẹ. Nếu bố mẹ không ngủ sớm, trẻ cũng sẽ khó khăn đi vào giấc ngủ.
Vì vậy, bố mẹ nên làm gương tốt, ví dụ đặt giờ rửa mặt, tắt đèn và đi ngủ đúng giờ.
Người lớn phải làm gương tốt cho trẻ.
Tạo môi trường ngủ tốt
Bố mẹ nên hạn chế cho trẻ xem sản phẩm điện tử hoặc chơi trò chơi cường độ cao một giờ trước khi đi ngủ.
Cố gắng chuyển sang các hoạt động gây buồn ngủ như kể chuyện, nghe nhạc, tắm nước ấm,... Đóng cửa sổ phòng ngủ, kéo rèm cản sáng trong phòng ngủ và tạo môi trường để ngủ sau khi trời tối.
