Không chỉ hấp dẫn bởi vị ngọt thanh, cá ngần còn chứa đựng nguồn dinh dưỡng dồi dào, tốt cho xương khớp, tim mạch và sức khỏe tổng thể.
Cá ngần là đặc sản nổi tiếng ở sông Đà. Loài cá này thân mềm, nhỏ xíu như cọng bún, từ xưa đã gắn với cuộc sống của người dân địa phương, nay trở thành món ngon được nhiều người săn lùng mỗi khi vào vụ.
Cá ngần có thân hình mảnh mai, trắng sữa hoặc trong suốt như pha lê. Chúng sống thành từng đàn dưới lớp nước trong lành, chỉ ăn sinh vật phù du và vi tảo nên thịt rất sạch, không tanh. Thông thường, cá chỉ nhỏ bằng đầu que tăm, nhẹ bẫng trong tay.
Theo người dân vùng ven sông, mùa chính của cá ngần rơi vào khoảng tháng 5–6 dương lịch. Khi đó, cá rộ lên, người dân đánh bắt thủ công để cung cấp cho thị trường. Để chọn được cá ngần ngon, người buôn dày dạn kinh nghiệm cho biết, cá còn tươi sẽ có đôi mắt trong, thân trắng ngà hoặc trong suốt. Nếu cá chết lâu, mắt rụng, thân cá đục màu hoặc viền đen thì đó là dấu hiệu đã để lâu ngày.
Cá ngần để thời gian lâu không được cấp đông cẩn thận cá sẽ rất tanh, chất lượng không còn ngon. Nếu biết cách bảo quản, cá ngần có thể để đến 6 tháng nhưng không biết cách bảo quản, cá sẽ tanh, không ngon sau vài tiếng.
Cá ngần có thể dùng để nấu canh chua thanh mát, kho tiêu đậm đà hay rán giòn vàng ruộm ăn kèm cơm trắng rất “bắt miệng”. Người miền Bắc còn ưa chuộng làm chả cá ngần – trộn cá với trứng, hành và gia vị rồi chiên vàng, tạo nên món ăn thơm béo, giòn ngoài mềm trong. Ngoài ra, cá ngần hấp gừng, xào trứng hoặc nấu cháo cũng là lựa chọn được nhiều người yêu thích bởi giữ trọn hương vị tự nhiên, ngọt thanh và bổ dưỡng của cá.
Trên thị trường, cá ngần có giá không hề rẻ, dao động từ 100.000-200.000 đồng/kg tùy kích thước.
Những tác dụng của cá ngần với sức khỏe
Không chỉ nổi tiếng nhờ hương vị thanh nhẹ, ngọt tự nhiên, cá ngần còn được xem là một trong những loại thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng bậc nhất trong các loài cá nước ngọt. Dù có kích thước nhỏ bé, loài cá này lại chứa đựng nguồn năng lượng và khoáng chất dồi dào, rất tốt cho sức khỏe con người.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong 100 gram cá ngần có tới 407 kcal - mức năng lượng cao gấp 5-6 lần nhiều loại cá thông thường. Đặc biệt, hàm lượng canxi đạt 761 mg/100 gram cá tươi, giúp cá ngần trở thành một trong những nguồn cung cấp canxi tự nhiên hàng đầu. Canxi là khoáng chất thiết yếu cho xương và răng chắc khỏe, giúp phòng ngừa loãng xương ở người lớn tuổi, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng chiều cao và phát triển thể chất cho trẻ em.
Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu y học hiện đại còn chỉ ra rằng chế độ ăn giàu canxi có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Việc bổ sung cá ngần vào thực đơn hàng tuần là cách tự nhiên giúp tăng cường sức khỏe hệ xương khớp và phòng ngừa một số bệnh mạn tính.
Một điểm cộng lớn khác của cá ngần là hàm lượng axit béo omega-3 cao. Đây là dưỡng chất được biết đến với vai trò quan trọng trong việc tăng cường hoạt động của não bộ, cải thiện trí nhớ, giảm viêm và hỗ trợ tim mạch khỏe mạnh. Đặc biệt, omega-3 còn rất cần thiết cho sự phát triển trí não và thị giác của thai nhi, nên cá ngần thường được khuyên dùng cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
Không chỉ dừng lại ở canxi và omega-3, cá ngần còn chứa nhiều vitamin nhóm B như B2, B12, cùng axit folic và các khoáng chất thiết yếu như sắt, magiê, phốt pho. Những chất này có tác dụng hỗ trợ quá trình tạo máu, cải thiện tuần hoàn, tăng sức đề kháng và giúp cơ thể thanh lọc, giải độc. Nhờ đặc tính lợi tiểu và thanh nhiệt, cá ngần cũng được xem là thực phẩm tốt cho gan, da và hệ tiêu hóa.
Trong y học cổ truyền, cá ngần từng được nhắc đến như một vị thuốc quý với nhiều công dụng: nhuận phổi, kiện vị, điều hòa kinh mạch, dưỡng dạ dày và bồi bổ khí huyết. Người cao tuổi ăn cá ngần thường xuyên được cho là ít ốm vặt, sức khỏe ổn định, da dẻ hồng hào và sống thọ hơn.
