Đây là loại quả đặc trưng của vùng cao Tây Bắc, mấy năm gần đây được người thành phố tìm mua nhiều vào dịp Tết, vừa lạ miệng vừa có nhiều công dụng với sức khỏe mà ít người biết tới.
Ở Tây Bắc có một loại quả xưa kia từng bị xem là "quả nhà nghèo", không mấy ai đoái hoài, thì nay lại trở thành đặc sản nổi tiếng được săn lùng khắp nơi, đó chính là quả bí mèo đen.
Bí mèo đen hay còn gọi ngắn gọn là bí mèo, có tên khoa học là Cucurbita ficifolia. Đây là giống bí thuần chủng, được người dân tộc Mèo ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang và Tuyên Quang trồng từ bao đời nay. Loại cây này có khả năng thích nghi tốt với khí hậu lạnh, khô, sống được cả ở vùng đất cằn cỗi, nghèo dinh dưỡng.
Quả bí mèo đen có hình bầu dục, vỏ sọc xanh trắng trông khá giống quả dưa hấu. Phần thịt bên trong màu trắng ngà, dẻo và ngọt, dạng sợi, có thể nấu canh, luộc hay làm mứt. Tuy nhiên, giá trị kinh tế cao nhất của bí mèo đen lại nằm ở phần hạt.
Hạt bí mèo khi còn non có màu trắng, khi già thì chuyển sang màu đen tuyền, đặc điểm hiếm thấy ở các loại bí thông thường. Hạt lớn, đều, mẩy, có mùi thơm đặc trưng và vị ngậy béo rất hấp dẫn. Đặc biệt, hạt bí mèo không gây ho như nhiều loại hạt bí rang công nghiệp khác, nhờ phương pháp rang thủ công không chất phụ gia, không phẩm màu.
Hiện nay, trên thị trường có hai loại hạt bí mèo đen chính: hạt sống và hạt rang sẵn. Trong đó, hạt rang sẵn thường có giá dao động từ 200.000 – 250.000 đồng/kg, có thời điểm Tết còn lên tới 300.000 đồng/kg mà vẫn luôn trong tình trạng cháy hàng.
Bí mèo đen cũng như các loại hạt bí thông thường, có nhiều dưỡng chất có lợi sức khỏe. Theo đó, hạt bí chứa nhiều vitamin và các khoáng chất cần thiết như vitamin A, B1, B2, C, sắt, magie, kẽm…
Tốt cho tim mạch
Hạt bí là nguồn cung cấp dồi dào các dưỡng chất thiết yếu, đặc biệt là magie – khoáng chất quan trọng giúp cơ thể sản sinh ATP, tổng hợp RNA và DNA. Nhờ đó, ăn hạt bí thường xuyên giúp ổn định huyết áp, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch như đau tim, suy tim hay đột quỵ – những vấn đề sức khỏe phổ biến ở độ tuổi trung niên.
Giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ
Không chỉ tốt cho tim mạch, hạt bí còn hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm stress và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Thành phần Tryptophan trong hạt bí được chuyển hóa thành serotonin và niacin, những chất giúp điều hòa tâm trạng và giảm căng thẳng. Bên cạnh đó, hạt bí còn chứa Glutamate – tiền chất tạo ra GABA, một hợp chất quan trọng giúp não thư giãn, làm dịu lo âu. Chính vì vậy, hạt bí là lựa chọn được nhiều chuyên gia khuyên dùng cho người bị trầm cảm, lo âu hoặc tự kỷ.
Ổn định đường huyết, ngăn ngừa tiểu đường
Magie trong hạt bí có tác dụng cải thiện độ nhạy insulin – hormone giúp điều hòa lượng đường trong máu. Nhờ đó, cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn và giảm nguy cơ kháng insulin – nguyên nhân chính dẫn đến tiểu đường tuýp 2. Đồng thời, chất xơ trong hạt bí còn giúp làm chậm quá trình hấp thu đường, kiểm soát lượng đường trong máu sau bữa ăn và hạn chế tăng đường huyết đột ngột.
Tăng cường hệ miễn dịch
Hạt bí chứa nhiều kẽm – nguyên tố vi lượng quan trọng trong quá trình sản xuất và hoạt động của các tế bào miễn dịch. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa trong hạt bí cũng góp phần giảm viêm, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và tăng cường sức đề kháng trước các tác nhân gây bệnh.
Giúp xương chắc khỏe
Với hàm lượng cao magie, canxi, kẽm và phốt pho, hạt bí đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và duy trì sức khỏe xương. Sử dụng hạt bí đều đặn giúp tăng mật độ xương, phòng ngừa loãng xương – đặc biệt ở người lớn tuổi và phụ nữ sau mãn kinh.
Hỗ trợ giảm cân, duy trì vóc dáng
Hạt bí là thực phẩm lý tưởng cho người muốn kiểm soát cân nặng. Nhờ chứa nhiều chất xơ và protein, hạt bí giúp kéo dài cảm giác no, hạn chế thèm ăn và giảm lượng calo nạp vào cơ thể. Đồng thời, các axit béo lành mạnh trong hạt bí cũng thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giúp đốt cháy năng lượng hiệu quả hơn.
Tốt cho não bộ
Axit béo omega-3 trong hạt bí rất có lợi cho hoạt động của não, giúp cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung và hiệu suất học tập, làm việc. Không chỉ vậy, magie trong hạt bí còn hỗ trợ giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và nâng cao sức khỏe tinh thần một cách tự nhiên.
