Bí ngòi là loại quả dân dã, giá rẻ nhưng giàu dinh dưỡng, được ví như "kho vitamin". Không chỉ dễ chế biến thành nhiều món ngon, bí ngòi còn giúp kiểm soát cân nặng, ổn định huyết áp và tăng cường miễn dịch.
Bí ngòi thuộc họ bầu bí (Cucurbitaceae), có nguồn gốc từ châu Mỹ nhưng hiện được trồng rộng rãi ở nhiều nơi, đặc biệt là châu Âu, châu Á và vùng khí hậu ôn đới. Tại Việt Nam, bí ngòi được canh tác nhiều ở các vùng có khí hậu mát mẻ như Lâm Đồng và một số tỉnh miền núi phía Bắc.
Loại quả này có hình trụ dài, vỏ xanh đậm hoặc xanh nhạt, ruột vàng nhạt, thịt quả mềm và mọng nước. Mỗi quả có chiều dài trung bình từ 15–20 cm, trọng lượng khoảng 200–300 g. Khi còn non, bí ngòi có vị ngọt nhẹ, giòn và ít hạt.
Bí ngòi hiện được bày bán phổ biến ở các chợ dân sinh, siêu thị và cửa hàng rau củ sạch. Giá dao động từ 25.000 – 40.000 đồng/kg tùy theo mùa và chất lượng. Mùa thu hoạch chính thường rơi vào các tháng từ tháng 3 đến tháng 8 hằng năm, nhưng nhờ kỹ thuật trồng trọt hiện đại, loại rau này gần như có mặt quanh năm.
Bí ngòi là nguyên liệu rất linh hoạt, có thể chế biến thành nhiều món ăn phong phú, phù hợp với cả bữa cơm gia đình lẫn các bữa tiệc. Món đơn giản nhất là bí ngòi xào tỏi, giữ được vị ngọt tự nhiên và độ giòn nhẹ đặc trưng. Ngoài ra, bí ngòi còn thường được nấu canh với tôm, thịt bằm hoặc cá, mang lại hương vị thanh mát, dễ ăn và rất thích hợp trong những ngày hè.
Với những ai thích các món nướng, bí ngòi cắt lát mỏng, tẩm ướp gia vị rồi nướng cùng thịt hoặc hải sản sẽ tạo nên món ăn đậm đà mà không ngán. Đặc biệt, bí ngòi cũng có thể ăn sống dưới dạng salad, kết hợp với dầu olive, chanh hoặc giấm cho cảm giác tươi mát, nhẹ bụng.
Loại quả này thường ăn cả vỏ nên Khi chế biến bạn nên rửa sạch vỏ để loại bỏ các bụi bẩn, tạp chất gây hại. Bạn nên ngâm bí ngòi xanh trong nước muối và có thể chà xát nhẹ nhàng bên ngoài. Lúc thái nên thái vừa ăn, quá trình chế biến nên nấu với thời gian đủ lâu để bí mềm.
Khi sử dụng bí ngòi, điều quan trọng đầu tiên là chọn quả tươi và chất lượng. Bạn nên ưu tiên những quả có vỏ mịn, màu xanh sáng, không bị giập nát, nứt hay có dấu hiệu hư hỏng. Việc mua tại siêu thị hoặc cửa hàng uy tín sẽ giúp đảm bảo nguồn gốc rõ ràng và an toàn thực phẩm.
Những tác dụng của quả bí ngòi với sức khỏe
Hỗ trợ kiểm soát cân nặng, ngăn ngừa béo phì
Béo phì là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Bí ngòi có hàm lượng carbohydrate thấp, giàu chất xơ và nước, giúp tạo cảm giác no lâu, hạn chế hấp thu dầu mỡ và đường. Với chỉ số đường huyết thấp, ít chất béo, bí ngòi rất phù hợp cho người ăn kiêng hoặc người mắc bệnh béo phì, tiểu đường và tim mạch.
Giàu chất chống oxy hóa, bảo vệ tim mạch
Bí ngòi chứa nhiều folate, kali, magiê và riboflavin – những dưỡng chất giúp trung hòa các gốc tự do, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và suy tim. Đặc biệt, riboflavin đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất năng lượng và hỗ trợ hoạt động của hệ tim mạch.
Kiểm soát đường huyết hiệu quả
Bí ngòi là thực phẩm không chứa tinh bột, giúp cơ thể no lâu mà không làm tăng đường huyết. Lượng chất xơ dồi dào trong bí ngòi giúp làm chậm quá trình hấp thu glucose, hỗ trợ kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường type 2, đồng thời giảm nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa – một trong những nguyên nhân gây bệnh tiểu đường.
Hỗ trợ giảm cholesterol xấu
Bí ngòi không chứa cholesterol xấu, thích hợp đưa vào chế độ ăn của người mắc bệnh tim mạch. Ngoài ra, chất xơ hòa tan trong bí ngòi giúp cản trở quá trình hấp thu cholesterol, từ đó làm giảm nồng độ cholesterol xấu trong máu, hỗ trợ bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Giúp ổn định huyết áp
Bí ngòi giàu kali – một khoáng chất có tác dụng giãn mạch, tăng lưu thông máu và giảm áp lực lên thành mạch. Nhờ đó, nó giúp ngăn ngừa tăng huyết áp, điều hòa nhịp tim và giảm tác hại của natri trong cơ thể.
Tăng cường hệ miễn dịch
Hàm lượng vitamin C cao trong bí ngòi kích thích sản sinh tế bào T, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh. Đồng thời, vitamin C còn có khả năng chống viêm, bảo vệ tế bào, hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ biến chứng ở người mắc bệnh tim mạch.
