Với vị ngọt đậm, dẻo thơm tự nhiên cùng giá trị dinh dưỡng cao, khoai lang mật giờ đây được biến tấu thành đủ món ngon, vừa tốt cho sức khỏe.
Khoai lang mật là một giống khoai đặc biệt, khi nấu chín sẽ tiết ra lớp mật vàng óng ánh, dẻo thơm và ngọt đậm. Vỏ ngoài thường có màu nâu nhạt hoặc tím, ruột bên trong vàng cam đậm, mềm dẻo. Giống khoai này được trồng phổ biến ở nhiều vùng nông thôn Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Hiện nay, khoai lang mật Tà Nung (Lâm Đồng) được xem là nổi tiếng nhất nhờ chất lượng thơm ngon, ổn định.
Điểm đặc trưng của khoai lang mật nằm ở vị ngọt đậm đà như mật ong khi nướng hoặc luộc. Khi vừa chín tới, khoai tỏa mùi thơm nhẹ, ruột dẻo mịn, lớp mật chảy ra bóng bẩy, tạo cảm giác béo và ngọt dịu. Loại khoai này đặc biệt được ưa chuộng vào mùa lạnh vì chỉ cần một củ khoai nướng nóng cũng đủ ấm bụng và no lâu.
Trước đây, khoai lang mật chủ yếu được trồng để làm lương thực thay cơm trong những năm tháng khó khăn. Củ khoai luộc hay nướng là bữa ăn giản dị, gắn với cuộc sống của người nông dân nghèo. Nhưng cùng với xu hướng ưa chuộng thực phẩm tự nhiên, ít tinh chế, khoai lang mật dần trở thành món ăn vặt, quà đặc sản có mặt ở các siêu thị, cửa hàng và chợ thành phố.
Khoai lang mật dễ trồng, phù hợp với khí hậu nhiệt đới. Người nông dân thường chọn những đoạn dây khoai khỏe, giâm xuống đất tơi xốp, thoát nước tốt. Thời gian sinh trưởng trung bình khoảng 4–5 tháng. Trong quá trình canh tác, người trồng chủ yếu làm cỏ, vun gốc, tưới nước đều đặn. Khi lá bắt đầu úa vàng là lúc củ đạt độ ngọt cao nhất, thích hợp để thu hoạch.
Tùy theo mùa vụ và chất lượng, giá khoai lang mật dao động từ 25.000 – 50.000 đồng/kg. Vào những thời điểm khan hiếm, giá có thể cao hơn, đặc biệt là khoai mật Lâm Đồng được nhiều người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn vì độ ngọt đậm, ít xơ và ruột vàng bắt mắt.
Hiện nay, khoai lang mật được chế biến thành đa dạng các món ăn. Phổ biến nhất là khoai nướng, khi lớp vỏ ngoài cháy xém nhẹ, ruột bên trong dẻo mềm, mật vàng óng ánh chảy ra ngọt lịm. Khoai luộc lại mang hương vị mộc mạc, ngọt thanh, thích hợp dùng vào bữa sáng hoặc bữa xế nhẹ. Ngoài ra, khoai lang mật còn được sấy dẻo thành đặc sản quà tặng, vừa tiện bảo quản vừa giữ trọn hương vị tự nhiên. Người nội trợ cũng thường biến tấu khoai thành chè khoai mật béo ngậy khi kết hợp với nước cốt dừa, hoặc làm bánh khoai mật thơm bùi, dẻo ngọt.
Khi mua khoai lang mật, nên chọn củ còn nguyên vẹn, không bị thâm, nứt, giập hay có đốm sâu. Tránh củ quá to vì dễ bị xơ, củ vừa hoặc nhỏ thường ngọt hơn. Không nên mua khoai đã để tủ lạnh vì dễ héo, mất vị ngon. Khoai bảo quản nơi thoáng mát có thể để 7–10 ngày. Ngoài ra, không nên chọn khoai quá tươi vì khi đó khoai còn nhiều nước, ít mật và chưa ngọt đậm.
Tác dụng của khoai lang mật với sức khoẻ
Giúp giảm cân
Khoai lang mật là lựa chọn số 1 cho các chị em cần giảm cân vì khoai lang mật cung cấp năng lượng calo ít, không chứa chất béo và Cholesterol. Ăn một củ khoai lang mật tạo cảm giác no bụng vì hạn chế được lượng thức ăn hấp thụ trong bữa ăn chính rất tốt cho quá trình giảm cân.
Làm đẹp da
Khoai lang mật chứa nhiều vitamin A, B, C và khoáng chất cần thiết cho làn da đẹp. Có thể kết hợp giữa ăn khoai lang và dùng khoai lang mật đắp mặt nạ giúp dưỡng trắng da, chống oxy hoá và tẩy tế bào chết rất tốt.
Tốt cho tiêu hoá
Khoai lang mật cung cấp nhiều vitamin và các chất như potassium, beta carotene, canxi, chất xơ giúp phòng ngừa táo bón và tốt cho tiêu hoá.
Phòng viêm khớp
Các nghiên cứu khoa học trên thế giới cho thấy, khoai lang mật chứa nhiều chất beta cryptoxanthin giúp giảm tỷ lệ bệnh viêm khớp đến 50%. Ngoài ra, lượng vitamin C trong khoai lang mật duy trì collagen, tăng cường miễn dịch và giúp xương chắc khoẻ.
Tăng sức đề kháng cho bà bầu
Trong quá trình mang thai sức đề kháng của mẹ bầu sẽ suy giảm làm ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của thai nhi, vì thế ăn khoai lang mật hàng ngày cũng là một cách giúp mẹ bầu tăng sức đề kháng, chất beta caroten trong khoai lang mật có khả năng sản sinh ra các tế bào bạch cầu có lợi chống lại các virus gây bệnh.
Những lưu ý khi ăn khoai lang mật
Mỗi buổi sáng ăn 1 củ khoai lang mật giúp hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Nên ăn cả phần vỏ vì đây là nơi chứa nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho cơ thể. Tránh ăn khoai đã lên mầm hoặc bị sùng vì có thể gây hại cho sức khỏe. Ngoài ra, không nên ăn quá nhiều khoai lang mật để tránh dư thừa vitamin C, có thể dẫn đến sỏi thận. Lượng ăn phù hợp là khoảng 1–2 củ mỗi ngày.
