Với hương vị độc đáo, măng vầu không chỉ ngon miệng mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Hiện nay, nhiều nhà hàng, quán ăn đưa măng vầu vào thực đơn để đãi khách.
Măng vầu là một đặc sản quý hiếm của núi rừng Tây Bắc. Khác với các loại măng thông thường, măng vầu chỉ có thể phát triển ở những nơi đất ẩm, khí hậu mát mẻ, và đặc biệt, nó chỉ ngọt khi còn được bao bọc trong lòng đất. Mỗi năm, vào mùa mưa rả rích, những búp măng vầu mập mạp sẽ bắt đầu vươn lên khỏi mặt đất. Nếu chúng chưa nhú quá cao, vị măng sẽ ngọt, nhưng khi măng vầu đã vươn lên cao hơn, vị đắng sẽ trở nên rõ rệt hơn.
Cây vầu là một loài cây thân gỗ mọc trong các khe núi, thường được trồng ở nơi đất rừng già, phát triển mạnh mẽ ở những nơi có độ ẩm cao. Từ gốc cây vầu, những ngọn măng non bắt đầu vươn lên vào cuối năm, kéo dài từ tháng 12 âm lịch đến tháng 3 âm lịch của năm sau.
Được người dân gọi là món "trời ban", măng vầu không chỉ nổi bật với hương vị đặc trưng mà còn vì sự khó khăn trong việc thu hoạch. Khi tìm măng, người dân phải vào những bụi rậm, tìm kiếm kỹ từng vết nứt trong đất để phát hiện măng vầu chưa nhú ra khỏi mặt đất. Măng non có hình dáng nhỏ nhắn, mềm mại và là món ăn cực kỳ hấp dẫn khi chế biến.
Măng vầu có thể chế biến thành nhiều món ăn độc đáo như măng cuốn thịt, măng xào củ kiệu, măng nộm, măng luộc chấm muối vừng hoặc dùng để nấu canh. Đặc biệt, măng vầu khô cũng rất được ưa chuộng vì có thể bảo quản lâu, sử dụng cho nhiều món ăn trong suốt năm. Măng tươi được bán trên thị trường với giá khá cao, lên tới 70.000 đồng/kg, còn măng khô có giá khoảng 200.000 đồng/kg, đặc biệt được tiêu thụ mạnh vào dịp Tết Nguyên đán.
Điều đặc biệt của măng vầu chính là sự kết hợp giữa vị ngọt và đắng. Măng non khi chế biến sẽ giữ được độ giòn và vị ngọt tự nhiên. Trong khi đó, măng đã vươn lên cao hơn sẽ có vị đắng rõ rệt, nhưng khi luộc kỹ và chấm với mẻ chưng, vị đắng đó lại trở thành một trải nghiệm ẩm thực đặc biệt, rất được những người yêu thích các món ăn có vị đắng yêu thích. Nhờ vào sự độc đáo và giá trị dinh dưỡng của măng vầu, đây đã trở thành một món quà quý của vùng đất Thái Nguyên, được coi là đặc sản không thể thiếu trong những ngày Tết của người dân nơi đây.
Cũng giống như các loại măng thông thường, măng vầu có nhiều lợi ích đối với sức khỏe nếu ăn đúng cách.
Những lợi ích đối với sức khỏe khi ăn măng
Tăng cường hệ miễn dịch, ngừa cảm cúm vào mùa lạnh
Măng là nguồn giàu vitamin và khoáng chất, giúp tăng cường hệ miễn dịch. Ăn măng vào mùa lạnh giúp cơ thể phòng ngừa cảm cúm hiệu quả. Ngoài ra, măng còn hỗ trợ chức năng não và ngăn ngừa các bệnh thoái hóa thần kinh.
Giảm cholesterol và bảo vệ tim mạch
Măng có nhiều chất xơ nhưng lại chứa rất ít calo, vì vậy ăn măng là một cách tuyệt vời để giảm cholesterol xấu, giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Các bác sĩ tim mạch thường khuyên nên ăn măng, vì nó giúp bảo vệ tim và thông các động mạch bị tắc nhờ vào lượng phytosterol và dưỡng chất thực vật có trong măng.
Tính chất giải độc và chống viêm
Măng có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm, giúp trẻ hóa cơ thể và thúc đẩy sự phát triển tế bào. Các hoạt chất sinh học trong măng như phytosterol có tác dụng chống dị ứng, chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng nấm, bảo vệ thần kinh và chống lão hóa.
Cải thiện sức khỏe xương
Măng là nguồn giàu kali và phốt pho. Một khẩu phần măng có thể cung cấp lượng kali gấp đôi so với chuối, đáp ứng khoảng 13% nhu cầu kali hàng ngày. Kali giúp kiểm soát nhịp tim và huyết áp, trong khi kali và phốt pho cùng nhau duy trì sức khỏe xương và hỗ trợ phát triển cơ bắp.
Làm đẹp da
Măng chứa một lượng lớn silica, hợp chất quan trọng trong việc tổng hợp collagen và elastin. Điều này giúp da luôn được cung cấp đủ độ ẩm, mềm mịn, rạng rỡ và giữ được vẻ tươi trẻ.
Kích thích sự thèm ăn và cải thiện tiêu hóa
Măng có nồng độ cellulose cao, giúp kích thích sự thèm ăn, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
Những lưu ý khi ăn măng:
- Chế biến măng đúng cách: Sau khi luộc măng, nên đổ nước luộc đi và rửa lại măng với nước sạch. Điều này sẽ giúp loại bỏ phần lớn độc tố xyanua có trong măng.
- Chế biến măng trong thời gian ngắn: Măng cần được nấu chín hoàn toàn để độc tố xyanua không còn tồn tại. Việc chế biến măng quá lâu hoặc không đủ nhiệt có thể không làm mất hết độc tố.
- Hạn chế ăn măng sống: Măng tươi có thể chứa lượng xyanua cao, vì vậy tuyệt đối không nên ăn măng tươi mà không qua chế biến kỹ lưỡng.
- Chọn măng từ nguồn tin cậy: Măng vầu có thể dễ dàng bị nhiễm độc do cách bảo quản hoặc chế biến không đúng. Mua măng từ các cửa hàng hoặc người bán có uy tín giúp đảm bảo chất lượng và an toàn hơn.
Những nhóm người không nên ăn măng
Phụ nữ mang thai: Măng chứa glucozit, có thể sinh ra axit xyanhydric gây ngộ độc (nôn, đau bụng, đau đầu). Mặc dù chưa có nghiên cứu xác định măng ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi, nhưng các chuyên gia khuyến cáo nên tránh ăn măng, đặc biệt là măng tươi.
Người bị bệnh thận: Măng tây và măng tre chứa nhiều canxi, không tốt cho người bị bệnh thận mãn tính hoặc suy thận.
Người bị đau dạ dày: Măng có chứa axit cyanhydric, một chất độc hại cho dạ dày, vì vậy người mắc bệnh dạ dày nên tránh ăn măng.
