Tay chân miệng - hiểu rõ, phòng chống và cách xử lý bệnh hiệu quả

Trẻ em - đối tượng chính của Tay chân miệng

Dựa theo nghiên cứu và đánh giá, bệnh tay chân miệng xảy ra với mọi lứa tuổi nhưng lại khá phổ biến với trẻ em dưới 5 tuổi và nhiều nhất là nhóm dưới 3 tuổi. Nguyên nhân chính khiến trẻ nhỏ dễ mắc bệnh là do độ tuổi chưa hình thành ý thức tự vệ sinh, thường xuyên chơi đùa với bạn bè, dùng chung đồ vật (nhất là đồ chơi…). Bên cạnh đó, sức đề kháng kém, hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện cũng là những lý do khiến trẻ em là đối tượng chính của bệnh tay chân miệng.

“Từ khoảng đầu năm 2016 đến nay, chỉ tính riêng Hà Nội, đã ghi nhận 1.363 trường hợp mắc tay chân miệng, may mắn, hầu hết các trường hợp nhiễm bệnh đều khá nhẹ, không có tử vong”

Trẻ khỏe mạnh có thể mắc bệnh do nuốt phải nước bọt của trẻ bệnh bắn ra trong suốt quá trình giao tiếp, vì vậy, vệ sinh cá nhân là việc tối quan trọng cần chú ý.

Ngoài sự tiếp xúc với trẻ bệnh, còn nguồn bệnh khác mà “hiếm” ai biết đến là từ chính người chăm sóc trẻ như bảo mẫu, cha mẹ hay những người lớn khác.Trong trường hợp thực hiện vệ sinh như: thay tã, lau mặt… cho trẻ ốm mà không vệ sinh kỹ tay chân và sau đó tiếp xúc với trẻ khỏe mạnh, người lớn sẽ biến mình thành trung gian gây bệnh. Virus sau khi xâm nhập vào cơ thể qua niêm miệng hay ruột vào hệ thống hạch bạch huyết sẽ phát triển rất nhanh và gây ra các tổn thương ở da và niêm mạc.

Hiểu rõ Tay chân miệng - xử lý hiệu quả

Vi trùng đường ruột Ente'virus (E71) và Coxcakieruses là hai nguyên nhân chính gây ra căn bệnh tay chân miệng và chủ yếu lây nhiễm theo đường tiêu hóa, từ người sang người. Vì vậy, ở những điểm tập trung sinh hoạt tập thể cao như trường học, khu giải trí, công viên là những nơi dễ lây nhiễm bệnh nhất, đặc biệt là trong thời điểm dịch bệnh bùng phát.

Triệu chứng thông thường của bệnh bắt đầu với: sốt nhẹ, đau họng, đau miệng, chảy nước miếng, hay khóc, bỏ bú và biếng ăn. Sau đó, khu vực khoang miệng của trẻ đã có thể xuất hiện những vệt loét đỏ tại các vị trí trong môi, lợi, lưỡi,vv… Tiếp đó là dâu hiện phát ban đỏ mọng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối và mông trẻ.

Theo các chuyên gia sức khỏe, tay chân miệng có thể được chia là 4 cấp độ với các cách điều trị phù hợp với từng cấp độ khác nhau:

Cấp độ 1: Chỉ có loét miệng và hoặc sang thương ở da.

Cấp độ 2: Rung giật cơ, bứt rứt, chới với.

Cấp độ 2a: Yếu liệt chi, liệt các dây thần kinh sọ, co giật, hôn mê.

Cấp độ 2b: Suy hô hấp, phù phổi, tăng huyết áp, trụy mạch.

Với cấp độ 1: Phụ huynh có thể tự điều trị tại nhà bằng cách cho trẻ: Nghỉ ngơi hợp lý, súc miệng với nước muối pha loãng, giữ gìn vệ sinh, ăn uống đầy đủ và dùng thuốc uống/bôi theo chỉ định của bác sĩ. Nếu trẻ có biểu hiện sốt trên 38,5 độ C thì có thể cho uống thuốc hạ sốt.

Đối với cấp độ còn lại: Cần chú ý  theo dõi diễn tiến/ biến chứng của trẻ, cho trẻ nhập viện nếu cần. Khi có biểu hiện sốt cao trên 39 độ C, giật mình liên tục, run chi, chới với, quấy khóc, bứt rứt, co giật thì người nhà cần đưa bé vào bệnh viện ngay. Nếu để trễ từ 6 đến 12 tiếng, bệnh có thể trở nặng, trẻ lừ đừ, run chi, trợn mắt, rung giật cơ, tim nhanh, mạch nhanh, thở nhanh và có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Cho đến nay, cục y tế dự phòng (Bộ Y tế) vẫn chưa có vaccin phòng bệnh tay chân miệng, nên để phòng bệnh hiệu quả, cần chú ý các điểm sau:

Vệ sinh cá nhân: Làm sạch tay thường xuyên, nhiều lần trong ngày ( với cả người lớn và trẻ nhỏ) đặc biệt là trước khi chế biến thực phẩm, khi cho trẻ ăn, khi bế ẵm trẻ, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.

Vệ sinh ăn uống: Đảm bảo dinh dưỡng trong các bữa ăn của trẻ, chú ý ăn chín, uống sôi, vệ sinh các vật dụng ăn uống kỹ (có thể dùng nước sôi để ngâm), sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày. Không dùng miệng mớm thức ăn, không để trẻ nhặt, bốc thức ăn, mút tay hay ngậm đồ chơi. Không dùng chung khăn tay, khăn ăn hay vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa , đồ chơi, vv cho trẻ nếu như chưa được khử trùng.

Giữ khu vực sinh hoạt sạch sẽ: cần đảm bảo các khu vực sinh hoạt chung như gia đình, trường học, hộ trông trẻ tại nhà thường xuyên được vệ sinh sạch sẽ bằng cách: lau chùi các bề mặt, vật tiếp xúc, dụng cụ học tập,vv.

Xử lý chất thải và thu gom, vệ sinh khu vực nhà vệ sinh, dụng cụ chứa chất thải của trẻ kỹ lưỡng và thường xuyên.

Chú ý tình trạng sức khỏe trẻ trong thời điểm giao mùa/ dịch bệnh để kịp thời phát hiện, cách ly trẻ bệnh và tiến hành điều trị sớm, ngăn ngừa bệnh phát tán.

Cách ly kịp thời khi phát bệnh: Trong thời điểm “tâm” bệnh hay giao mùa, các nhà trẻ, mẫu giáo, nhóm trẻ tập trung và hộ gia đình có trẻ dưới 6 tuổi cần chú ý theo dõi sức khỏe để phát hiện bệnh đúng lúc và tiến hành điều trị. Sau khi phát bệnh, cần cách ly trẻ ít nhất 10 ngày, không để trẻ bệnh hoặc có dấu hiệu bệnh tiếp xúc với các trẻ khỏe mạnh.