Nhiều người bất ngờ khi đọt của cây mây lại có thể làm thành món ăn lạ miệng và độc đáo. Ở chợ địa phương hay trên chợ mạng, thứ đặc sản này được bán với giá lên tới 100.000 đồng/kg.
Từ bao đời nay, cây mây gắn bó mật thiết với đời sống của người dân ở vùng đất đại ngàn. Thân cây mây bền chắc, được dùng để bó buộc, đan lát thành rổ rá, giỏ gùi hay những vật dụng gia đình. Thế nhưng, không nhiều người biết rằng phần đọt non của cây mây cũng có thể sử dụng để chế biến món ăn, vừa ngon vừa có giá trị dinh dưỡng.
Cây mây mọc hoang trong rừng sâu, hoặc được người dân trồng ở bờ rào. Đầu mùa mưa là lúc măng mây trồi lên mập mạp, giòn tươi. Vị đắng đặc trưng ban đầu khiến nhiều người e ngại, nhưng khi ăn quen, vị ngọt thanh hậu vị khiến ai từng thử qua đều khó quên.
Việc tìm được đọt mây không hề dễ dàng. Theo người dân bản địa, do diện tích rừng tự nhiên ngày càng thu hẹp, muốn hái được đọt mây ngon, bà con phải đi sâu vào rừng, băng qua những đoạn đường đầy gai góc. Mùa đọt mây cũng chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian ngắn, vì vậy nếu không đúng dịp, người mua thường phải đặt hàng trước mới có thể thưởng thức. Đọt ngon nhất là khi còn non, dài khoảng 3–4 gang tay, lớp vỏ bên ngoài xanh mướt, bên trong là lõi trắng ngần, giòn và ngọt.
Cách chế biến đọt mây cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ. Sau khi hái về, người ta bóc bỏ lớp vỏ lá bên ngoài, lấy phần nõn non, ngâm nhiều lần với nước để trôi bớt nhựa. Nước ngâm cuối cùng thường được thêm một ít muối để giảm vị chát. Từ phần nõn này, người dân có thể sáng tạo thành nhiều món ăn khác nhau: nướng trên than hồng, xào tỏi, hấp cơm, nấu cùng cá khô hoặc thịt khô trong ống tre. Mỗi cách chế biến mang một hương vị riêng, nhưng đọt mây nướng than vẫn được nhiều người đánh giá là ngon nhất: đắng đậm, ngọt hậu và có mùi thơm rất đặc trưng.
Chị Ánh (ở Đắk Lắk) chia sẻ: “Muốn ăn đọt mây đúng kiểu thì phải đến buôn làng. Than nướng phải là than củi khô, đốt đượm thì đọt mây mới chín đều, giữ nguyên độ giòn. Lúc ăn chấm với muối ớt hoặc muối sả là chuẩn vị nhất".
Không chỉ ngon, theo kinh nghiệm dân gian, đọt mây còn có tác dụng giải độc rượu, giảm đầy hơi, tốt cho tiêu hóa. Những năm gần đây, đọt mây không chỉ hiện diện trong bữa ăn thường ngày của người dân địa phương, mà còn được du khách tìm đến để ăn thử.
Hiện nay, đọt mây rừng được bán khá phổ biến các chợ địa phương hoặc trên chợ mạng. Mỗi bó đọt mây có giá khoảng 100.000 đồng/kg. Dù giá khá đắt nhưng đọt mây vẫn được người thành phố ưa chuộng, nhiều người tìm mua để thưởng thức đặc sản mang mang hương vị nguyên sơ, mộc mạc của núi rừng Tây Nguyên.
Lần đầu thưởng thức đọt mây trong một chuyến du lịch vào Tây Nguyên, anh Ngọc (ở Nghệ An) kể: “Lúc đầu tôi khá ngạc nhiên khi thấy người ta đem đọt mây nướng trên bếp than. Bởi ở quê tôi cây mây cũng xuất hiện nhiều nhưng không ai mang ra chế biến món ăn. Khi ăn thử, tôi ấn tượng ngay bởi vị đắng thanh đặc trưng, càng nhai càng ngọt. Chắc chắn ai đã được ăn thử đều nhớ mãi hương vị của nó".
