Giống cây đặc biệt này không quá cao to, cho trái bé tí nhưng đổi lại rất dễ trồng với năng suất đều đặn, thành phẩm được bán trên thị trường với giá cao ngất ngưởng. Không chỉ thế, trái này còn trở thành đặc sản ở khu vực vùng núi thuộc địa phận TP. Đà Nẵng, không thể thiếu trong bữa cơm của người đồng bào Cơ Tu sống tại đây.
Ớt A Riêu - từng là loài cây mọc hoang được chim chào mào lựa chọn làm thức ăn, sau đó chúng phát tán hạt khắp núi rừng nên cây mọc khắp nơi. Sau đó, giống cây này được nhiều hộ dân đem giống về trồng và nhận được nhiều tín hiệu khả quan.
Loại ớt này từ lâu vốn gắn bó với bữa cơm dân dã, nay đã trở thành “cây làm giàu” cho nhiều hộ nông dân nhờ hương vị cay nồng đặc trưng, màu đỏ rực bắt mắt và giá trị kinh tế cao.
Sở dĩ, giống ớt này có tên đặc biệt là liên quan đến huyền tích về loài chim quý hiếm. Theo người Cơ Tu, giống ớt này là quà tặng của rừng xanh, bởi loại trái cây nhỏ bằng đầu đũa này chẳng biết có tự bao giờ. Họ chỉ nghe những người già trong làng kể lại rằng, năm đó, có một loài chim mang tên A Riêu (chim chào mào) thả xuống núi rừng này những loại quả nhỏ, rồi từ đó mọc lên loại ớt có độ cay, thơm đặc trưng này. Từ đó, người Cơ Tu gọi đó là ớt A Riêu và được trồng nhiều ở khu vực mà họ sinh sống.
Trong vài năm trở lại đây, ớt A Riêu đã dần khẳng định vị thế như một đặc sản độc đáo, được nhiều người thành phố ưa chuộng. Ở vùng duyên hải, giá ớt A Riêu có lúc lên tới 200.000-300.000 đồng/kg. Không chỉ dùng để ăn tươi, loại ớt này còn được chế biến thành nhiều món hấp dẫn như ớt ngâm muối, ớt ngâm măng chua hay xay thành bột ớt để làm gia vị.
Theo nhiều nông dân chia sẻ, giống ớt A Riêu vốn dễ trồng, ít tốn công chăm sóc nhưng lại cho năng suất khá ổn định. Thông thường, một năm cây cho thu hoạch bốn đợt, cách nhau khoảng nửa tháng. Bình quân, mỗi cây đạt năng suất tốt sẽ thu về sản lượng khoảng 300g/vụ.
Bí quyết để nông dân làm giàu nhờ giống cây này là phải thường xuyên tỉa lá, làm cỏ và kiểm tra sâu bệnh để xử lý kịp thời, nhất là vào mùa mưa.
Để cây ớt A Riêu phát triển tốt, nông dân cần chọn đất tơi xốp, thoát nước tốt và nhiều ánh sáng. Giống ớt phải khỏe, không sâu bệnh, gieo đúng mùa vụ. Trong quá trình chăm sóc, cần bón phân hữu cơ kết hợp phân vi sinh, tưới vừa đủ độ ẩm, tránh úng nước vì dễ gây thối rễ.
So với những loài ớt truyền thống khác, ớt A Riêu ở vùng núi xã Bến Hiên, TP. Đà Nẵng (trước là Đông Giang, tỉnh Quảng Nam) có những ưu thế vượt trội như hương vị rất riêng thơm mùi thảo mộc, độ cay nồng vừa phải rất quyến rũ, quả nhỏ không đã thèm cho một lần cắn khiến người ta muốn cắn đến quả thứ hai.
Anh Ating Ben (SN 1981, ngụ TP.Đà Nẵng) cho biết trước đây từng trồng ngô nhưng khi biết được về giống ớt đặc biệt này, anh đã chuyển hơn 1000m2 đất trồng cây lương thực sang canh tác ớt A Riêu.
Anh chia sẻ với báo chí, để đạt được năng suất ổn định, giống ớt được chọn kỹ từ vụ trước, ươm trên nương cao phải đảm bảo điều kiện không phân bón, không thuốc hóa học để có thể phát triển tốt. Sau khi gieo hạt khoảng 2-3 tháng, ớt A Riêu ở vườn anh Ating Ben cây bắt đầu đơm trái. Mỗi đợt thu, anh hái theo chu kỳ 15 ngày/lần, đều đặn suốt nửa năm, trước khi nhường đất cho lứa mới.
Ớt được bán lại cho hợp tác xã địa phương với giá dao động 200.000 - 250.000 đồng/kg, tùy thời điểm. Có thời điểm trái vụ, giá lên đến 400.000 đồng/kg, mang lại cho gia đình một khoản thu nhập ổn định. "Trung bình mỗi năm tôi thu gần 20 triệu đồng nhờ bán ớt. So với cây ngô, ớt cho thu nhập cao gấp 10 lần, mất ít công chăm sóc hơn”, anh Ating Ben nói thêm
Ớt A Riêu được ví như “vàng xanh” của bà con nông dân khi giúp họ đổi đời.
Nhiều hộ khác còn sơ chế ớt thành các sản phẩm gia vị để bán ra thị trường. Việc này giúp giữ được màu xanh và hương thơm của ớt A Riêu suốt nhiều tháng. Tiêu biểu trong định hướng này là chị Arất Thị Ý (SN 1987) - một trong những hộ nông dân tiêu biểu với mô hình trồng ớt A Riêu tại địa phương và sản xuất thành phẩm với giống ớt A Riêu.
Hiện nay, gia đình chị sở hữu khoảng 3000 gốc ớt và còn thu mua thêm sản phẩm từ bà con để đóng gói, cung cấp cho thị trường.
Trong khâu chế biến, chị Ý chọn lọc kỹ lưỡng: ớt chín được tách riêng, chỉ dùng những trái xanh đạt chất lượng. Sau khi rửa sạch, để ráo, ớt được ướp muối theo tỉ lệ 85% ớt và 15% muối, bảo quản trong hộp nhựa. Từ nguyên liệu này, chị đã phát triển nhiều dòng sản phẩm như ớt ngâm muối, ớt ngâm măng chua, hay ớt bột tẩm gia vị. Từ đó, tạo nên nhiều sản phẩm có giá trị kinh tế cao và hỗ trợ giải quyết vấn đề việc làm cho người dân địa phương.
Chia sẻ với báo chí, chị Ý cho biết ớt tươi hiện được bán ra với mức từ 250.000-300.000 đồng/kg. Nhờ vậy, không chỉ gia đình chị mà nhiều hộ dân trong khu vực đã có thêm nguồn thu đáng kể, từ vài chục triệu đến cả trăm triệu đồng mỗi năm, mở ra hướng đi bền vững từ loại cây đặc sản này.
Ớt A Riêu chính là "vàng xanh" mà thiên nhiên đã ban tặng cho một số vùng núi ở TP. Đà Nẵng ngày nay. Chính vì không tốn nhiều công chăm sóc, có thể áp dụng cách trồng xen canh để vừa tiết kiệm được diện tích, vừa giúp cây sinh trưởng tốt nên ớt A Riêu trở thành giống cây chủ lực, giúp nông dân cải thiện được thu nhập, chất lượng cuộc sống.
