Người dân chỉ cần lội xuống bãi bùn, thò tay mò hoặc dùng chân sục là có thể bắt được sìa. Nếu trúng luồng, chỉ hơn một giờ đồng hồ là đầy cả một sọt sìa mang về để chế biến đủ món ngon và lạ miệng.
Ẩn mình dưới lớp bùn đất, con sìa (còn gọi là con dộp dộp) từ lâu đã được ví như "lộc trời" của những vùng quê ven sông rạch ở miền Trung. Từng được xem là món ăn dân dã của người nghèo, nay sìa lại trở thành đặc sản được nhiều người ưa chuộng bởi hương vị độc đáo, thịt ngọt đậm đà và giá trị dinh dưỡng cao. Giá ruột sìa hiện có thể lên tới khoảng 100.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân vùng sông nước.
Sìa thuộc họ nghêu, sò, thường sinh sống ở các đầm, ao, bàu, hồ hay những đoạn kênh rạch có nhiều bùn sét. Khi còn nhỏ, vỏ sìa có màu xanh đen, lớn lên chuyển sang xám đen, khá dày và cứng. Chúng di chuyển chậm, mỗi khi có tiếng động lại lập tức ngậm miệng, chui sâu xuống bùn để ẩn nấp.
Mùa sìa rộ nhất vào khoảng tháng 6, tháng 7 âm lịch. Lúc này, khi nước rút dần, sìa nằm vùi thành từng đàn dưới lớp bùn cát, chỉ nhô một phần nhỏ lên mặt.
Công việc mò sìa tuy không đòi hỏi dụng cụ phức tạp nhưng lại khá vất vả. Người dân thường phải khom lưng, đi chân đất, sục sâu xuống lớp bùn để cảm nhận từng con sìa. Có người còn lặn xuống vùng nước sâu để bắt những con to, béo. Ngoài việc chịu mỏi lưng, họ còn đối mặt với nguy cơ đạp trúng mảnh chai, gai hoặc vỏ sìa sắc nhọn gây chảy máu.
Thế nhưng, nhờ giá trị kinh tế, nghề mò sìa vẫn được nhiều hộ duy trì như một cách mưu sinh vào mùa nước cạn. “Sìa bám rất nhiều bùn đất nên sau khi bắt về phải rửa thật kỹ rồi mới có thể mang bán. Với khoảng 1 tạ sìa, tôi thường để lại một nửa chế biến, phần còn lại mang bán nguyên con cho thương lái và các nhà hàng, quán ăn", chị Giang (ở Quảng Ngãi) chia sẻ.
Để sơ chế, sìa được ngâm trong nước vo gạo vài giờ cho há miệng, nhả sạch bùn cát, sau đó rửa đi rửa lại nhiều lần bằng nước sạch. Khi bán, người ta chọn những con sìa còn sống, vỏ nhẵn và hơi phồng, đó là những con thịt chắc, nhiều ruột. Sau khi thu mua, sìa được tách lấy ruột; trung bình 7kg sìa tươi mới cho được khoảng 1kg ruột, và ruột sìa làm sạch có thể bán với giá khoảng 100.000 đồng/kg.
Sìa không chỉ hấp dẫn bởi giá trị kinh tế mà còn bởi sự phong phú trong cách chế biến. Món sìa hấp lá chanh là một cách thưởng thức đơn giản nhất. Sìa được hong sơ cho hé miệng, nhét lá chanh hoặc lá gừng vào trong rồi hấp. Khi ăn, chỉ cần gỡ nhẹ, chấm với muối tiêu chanh hay nước mắm gừng ớt là đã cảm nhận được vị ngọt thịt sìa quyện cùng hương thơm thanh nồng của lá chanh.
Một món ăn dân dã khác là sìa om (hay “um sìa”). Sau khi luộc sơ, sìa được trộn với các loại gia vị như sả, ớt, tiêu, dầu ăn, rồi om cho gia vị thấm vào từng thớ thịt. Một số nơi còn thêm đọt rau sưng để tăng hương vị đặc trưng.
Ngoài ra, cháo sìa cũng là món ăn khoái khẩu trong những ngày mưa gió. Nước luộc sìa được dùng nấu cháo, phần thịt sìa xào sơ rồi cho vào nồi cháo đang sôi. Tô cháo nóng hổi, rắc thêm rau răm, rau húng và vài lát ớt cay nồng vừa thơm, vừa mát, lại giàu dinh dưỡng.
Từ một món ăn dân dã gắn liền với ký ức tuổi thơ của người quê, sìa nay trở thành đặc sản được nhiều nhà hàng hải sản đưa vào thực đơn.
