Loài cá nhỏ bé sống ở ruộng đồng, ao hồ, mương rạch từng gắn liền với tuổi thơ của bao thế hệ nay đã thành đặc sản hiếm ở thành phố, có tiền cũng khó mua được.
Cá rô đồng hay còn gọi là cá rô gai, từ lâu đã trở thành hình ảnh quen thuộc trong ký ức của người dân ở các miền quê. Đây là loài cá nước ngọt phổ biến, sống ở ao hồ, mương rạch, ruộng lúa, đặc biệt là ở vùng đồng bằng sông Cửu Long hay rừng U Minh Hạ. Nhỏ bé, dân dã nhưng cá rô đồng lại có thịt ngọt, dai và béo ngậy đặc trưng mà ít loại cá nào sánh kịp.
Cá rô đồng ẩn mình dưới lớp bùn vốn là đặc sản dành cho người nghèo
Mùa cá rô đồng thường bắt đầu từ khoảng tháng 5, tháng 6 âm lịch, khi những cơn mưa đầu mùa đổ xuống đồng ruộng, nước dâng lên mang theo từng đàn cá rô tìm chỗ trú ngụ, sinh sản. Đến tháng 10, tháng 11 âm lịch, khi lúa bắt đầu làm đòng, cá rô ăn lúa non nên thịt mềm và thơm mùi sữa, đây cũng là lúc cá rô ngon nhất trong năm. Những ai từng sống ở quê chắc hẳn đều nhớ cảm giác hồi nhỏ xắn quần, cầm rổ ra đồng bắt cá rô, hoặc rủ nhau câu cá giữa trưa hè rồi nhóm lửa nướng ngay trên bờ ruộng. Mùi cá rô nướng thơm lừng quyện với khói rơm, khói củi là hương vị của tuổi thơ, của những ngày nghèo mà vui.
Cá rô đồng có hình dáng nhỏ, thân thon dài, màu xanh xám hoặc xám nhạt, phần bụng sáng hơn phần lưng. Đuôi cá có chấm đen tròn đặc trưng, vây và đầu hơi tròn. Tuy nhiều xương nhưng thịt cá rất ngon, dai, ngọt và có vị béo tự nhiên. Chính vì thế, dù chỉ là món ăn bình dân, cá rô đồng vẫn được người dân quê ưa chuộng và chế biến thành vô số món ngon: cá rô chiên xù, kho tộ, kho khế, nấu chua với lá me, nấu canh rau cải, hay đơn giản là cá rô nướng rơm vàng ruộm.
Tuy có kích thước bé nhưng thịt cá thơm ngọt, giờ vô cùng hiếm, không phải lúc nào cũng dễ dàng mua được
Trong đó, món canh cải nấu cá rô được xem là đặc sản mỗi mùa gặt. Thịt cá được gỡ khéo léo, ướp chút nước mắm, tiêu, gừng rồi cho vào nồi nước dùng nấu cùng cải bẹ xanh, vị cay nhẹ của gừng hòa cùng vị ngọt thanh của cá khiến ai đã ăn một lần khó mà quên được.
Ngày xưa, cá rô đồng là món ăn quen thuộc trong bữa cơm của những gia đình nông dân nghèo. Sau những buổi ra đồng, người ta chỉ cần vớt vài con cá rô trong mương là đã có bữa cơm ấm bụng. Hiện nay, khi môi trường thay đổi, ruộng đồng bị thu hẹp, việc sử dụng thuốc trừ sâu, hóa chất khiến cá rô đồng tự nhiên ngày càng hiếm. Ở nhiều nơi, muốn tìm vài kg cá rô đồng thật sự là điều không dễ.
Cá rô đồng có thể làm thành các món ăn ngon, hấp dẫn
Những năm gần đây, cá rô đồng đã “lên đời”, trở thành đặc sản được người thành phố săn lùng. Tại các chợ hoặc cửa hàng hải sản, cá rô đồng tự nhiên được bán với giá từ 100.000 – 150.000 đồng/kg, còn loại cá rút xương, đóng gói sẵn có giá lên tới 250.000 đồng/kg. Chị Mai (tiểu thương bán cá ở Hà Nội) chia sẻ: "Cá rô đồng rút xương rất được ưa chuộng vì tiện lợi, chỉ cần rửa qua là có thể chế biến ngay. Tuy nhiên, phần lớn cá rô bán trên thị trường hiện nay là cá nuôi công nghiệp, kích thước to hơn, nhiều thịt hơn nhưng hương vị không thể sánh bằng cá rô đồng tự nhiên. Muốn mua được cá rô đồng phải đặt hàng, không phải lúc nào cũng có sẵn".
