Từ háo hức đến lo ngại, nhiều sinh viên năm nhất đã sớm nhận ra đại học không hề “màu hồng” như tưởng tượng. Thế nhưng, chính những cú sốc ở môi trường mới với nhiều thử thách lại là cơ hội để họ trưởng thành và học được cách sống tự lập hơn.
Vô vàn áp lực khó gọi tên
Đối với các tân sinh viên đang ở độ tuổi 18, việc thay đổi môi trường sống và học tập sẽ mang đến nhiều bỡ ngỡ, nếu không chuẩn bị tốt tâm lý thì rất dễ vấp ngã. Bỏ qua vấn đề về nhà trọ hay chi tiêu, các sinh viên năm nhất còn gặp phải vô vàn áp lực trong việc tự lập như quản lý thời gian hay làm quen với môi trường học tập mới.
Có quá nhiều vấn đề tạo áp lực cho tân sinh viên (Ảnh minh họa)
Đó cũng chính là những điều mà Hà Bảo Nhi (Quảng Ninh) - sinh viên năm nhất trường Đại học Ngoại ngữ (ĐHQG Hà Nội) đang phải đối mặt. Không còn được thầy cô hay bố mẹ bên cạnh để sắp xếp, nhắc nhở mọi chuyện, giờ đây Bảo Nhi phải tự lập trong sinh hoạt, tự lên thời gian biểu cho bản thân và tự đưa ra phương pháp học hợp lý.
“Trước đây em được bố mẹ thúc giục chuyện học tập đúng giờ, cũng có thầy cô nhắc nhở cho em biết phải làm gì trước làm gì sau. Nhưng khi lên đại học thì một mình em phải tự quyết định, tự thúc ép bản thân mình. Mới là sinh viên được hơn 1 tháng, em đã cảm thấy như mình đang chạy đua với thời gian vậy. Em vẫn đang trong quá trình làm quen với môi trường học tập mới khi không có ai nhắc nhở thường xuyên như ở nhà", Bảo Nhi bày tỏ.
Khác với Bảo Nhi, cô bạn cùng phòng Lê Hoài Phương lại gặp phải cú sốc liên quan đến những mối quan hệ xã hội. Hoài Phương cho biết, bản thân em vốn là một người hướng ngoại và có khả năng giao tiếp tốt, nhưng vẫn khá áp lực với việc kết bạn ở môi trường mới. Sống xa nhà, không có bố mẹ bên cạnh đồng nghĩa với việc em phải chủ động hơn trong các mối quan hệ, đồng thời tự nhìn nhận và đánh giá để không bị xa ngã.
Không riêng gì Bảo Nhi, Hoài Phương, nhiều tân sinh viên cũng đang vật lộn với quá trình hòa nhập trong môi trường mới cùng những cú sốc ngày đầu xa nhà. Thông thường, sẽ có hai hướng đi mà các bạn sinh viên dễ gặp phải: Một là tự chủ và thích nghi; hoặc là bỏ bê để bản thân trượt dài...
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Đạt - Trưởng khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế (Trường Đại học Thương mại), có 3 cú sốc mà tân sinh viên nào cũng gặp phải, đó là: Tính tự chủ; môi trường học tập và các mối quan hệ xã hội. Thầy Đạt nhấn mạnh, sự thay đổi trong các mối quan hệ xã hội chính là cú sốc lớn nhất mà tân sinh viên phải đối mặt.
PGS.TS Nguyễn Duy Đạt - Trưởng khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế (Trường Đại học Thương mại)
“Không giống như khi còn ở nhà, khi lên đại học, các em phải tự chủ tất cả mọi việc và tự chịu trách nhiệm với bản thân. Các em phải tự kiểm soát nếu không sẽ trượt dài. Các em cũng sẽ phải tự chuyển đổi trạng thái trong môi trường học tập mới, và hoàn toàn không có ai thúc giục như thời cấp 3. Cú sốc lớn nhất là ở các mối quan hệ xã hội. Nếu như ở nhà, các mối quan hệ thuần tính bao nhiêu thì lên thành phố sẽ càng phức tạp bấy nhiêu, nếu không tự chủ được, chắc chắn sẽ vấp ngã”, thầy Đạt chia sẻ.
Thực tế cho thấy, nhiều tân sinh viên thường có xu hướng nghe lời tiền bối “xả hơi” sau khoảng thời gian dài ôn luyện, không có kế hoạch học tập rõ ràng, để rồi khi muốn bắt đầu lại thì đã quá muộn. Trở lại phân tích của PGS.TS Nguyễn Duy Đạt về 3 cú sốc mà sinh viên năm nhất dễ gặp phải, có thể thấy đó là hậu quả của việc bản thân các em không thể tự lập, không thích nghi với môi trường học tập mới và không phân biệt tốt xấu trong các mối quan hệ xã hội.
Sinh viên nào cũng cần học cách thích nghi
Về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Duy Đạt nhận định, bất cứ học sinh nào khi trở thành sinh viên cũng đều phải học cách thích nghi. Đặc biệt, trong một môi trường hoàn toàn mới, không còn bố mẹ bên cạnh kèm cặp, nhắc nhở, các em cần biết cách sống tự lập trong mọi việc, từ chi tiêu, thói quen sinh hoạt, vui chơi đến phương pháp học tập.
Theo thầy Đạt, để hòa nhập vào môi trường đại học, các tân sinh viên cần rèn luyện được 5 yếu tố quan trọng, đó là: Kiến thức; Kỹ năng; Thái độ hành vi; Mối quan hệ xã hội và Sức khỏe. Thích nghi là cả một quá trình, và quá trình này cần hội tụ đầy đủ các khía cạnh. Có kiến thức, sức khỏe, kỹ năng sống tốt sẽ quyết định thái độ hành vi của bạn. Từ đó, bạn sẽ có thể tự loại bỏ những mối quan hệ xã hội độc hại và hình thành một môi trường sống tích cực cho bản thân.
“Đừng cho mình quá trình dài xả hơi, đừng nghe lời rủ rê từ những người bạn xa lạ, các em cần tự định hướng tương lai và lên kế hoạch cho bản thân mình. Nếu không thể tự chủ, sinh viên có thể sẽ trượt dài bởi chính sai lầm của mình từ năm thứ nhất và không thể bắt đầu lại. Điều quan trọng là sự tự ý thức của bản thân”, thầy Đạt nhấn mạnh.
Bản thân các em phải tự nhìn nhận và thích nghi trong môi trường mới (Ảnh minh họa)
Bên cạnh đó, PGS.TS Nguyễn Duy Đạt cũng đưa ra lời nhắn nhủ về sự cần thiết của phụ huynh. Tuy không còn sống cùng một nhà, nhưng sự quan tâm và thấu hiểu từ phía phụ huynh sẽ đóng vai trò quan trọng trong năm học đại học đầu tiên của con em mình.
Phụ huynh có 2 vai trò, vừa là người cố vấn sự nghiệp, lại kiêm luôn người giám sát. “Giám sát chứ không phải kiểm soát, bạn có thể để con mình thoải mái khám phá thế giới mới nhưng không có nghĩa là bỏ mặc chúng. Vì không thể ở cạnh con mình 24/7 như trước nên phụ huynh cần là người chủ động gợi mở về những khó khăn, rắc rối mà con mình đang gặp phải và cùng nhau giải quyết vấn đề”, thầy Đạt chia sẻ thêm.
Suy cho cùng, các tân sinh viên ở lứa tuổi 18 và mới bước ra đường đời vẫn còn quá nhiều bỡ ngỡ. Việc “thoát” khỏi sự kèm cặp của bố mẹ đôi khi lại khiến các em tận hưởng quá đà, dễ trượt dài suốt những năm tháng sinh viên. Sự hỗ trợ từ phụ huynh và thầy cô chỉ là yếu tố bên ngoài, quan trọng nhất vẫn là bản thân các em. Hãy coi đây là cơ hội để các em rèn luyện, tạo tính tự chủ và tự lập hơn trong cuộc sống, để có tảng tốt nhất cho tương lai sau này.
