Giáo dục trẻ là khuyến khích bằng những lời khen ngợi chân thành và cụ thể, kèm những kỳ vọng hợp lý.
Khi trẻ lớn lên, chính sự động viên và khẳng định từ bố mẹ giống như làn gió ấm áp nhẹ nhàng, nâng trẻ tiến xa hơn. Giáo dục không chỉ là dạy trẻ kiến thức ,mà quan trọng hơn là truyền động lực vững vàng khi gặp khó khăn. Và động lực này thường xuất phát từ những lời khen ngợi và động viên chân thành của bố mẹ.
Chân thành bày tỏ sự tiến bộ của con bạn
Lời khen ngợi quan trọng nhất là sự chân thành. Mọi đứa trẻ đều muốn nỗ lực của mình được nhìn thấy, thực sự chú ý đến sự tiến bộ, kiểu khen ngợi này trở thành nguồn sức mạnh to lớn.
Ví dụ, mẹ có thể nói với con: "Hôm nay con đã chủ động giúp thu dọn đồ chơi. Con đúng là một người giúp việc nhỏ chu đáo. Mẹ ghi nhận tinh thần trách nhiệm này!" Lời khen là sự khẳng định hành vi, nhân cách, phẩm chất tốt của trẻ. Những lời khen ngợi chân thành giúp trẻ trẻ cảm thấy mình đang tiến bộ dần dần, trở thành động lực. Các chuyên gia gợi ý 25 câu khen ngợi bố mẹ có thể áp dụng.
"Hôm nay con đã chủ động giúp dọn dẹp đồ chơi. Ngôi nhà gọn gàng hơn rất nhiều".
"Hôm nay con vui vẻ như vậy, mẹ cảm thấy con ngày càng tự tin, thật tuyệt!
"Gần đây con đọc sách một cách nghiêm túc. Mẹ nghĩ rằng con đã trưởng thành hơn trước rất nhiều".
"Mỗi khi thấy con hoàn thành một nhiệm vụ một cách nghiêm túc như thế nào, mẹ lại thấy rằng con đang thực sự ngày càng giỏi hơn khi đối mặt với những thử thách nhỏ trong cuộc sống!"
"Hôm nay con đã chủ động chia sẻ với mẹ những điều về trường học. Mẹ cảm thấy con ngày càng thể hiện tốt hơn. Mẹ rất vui!"
"Hôm nay con viết bài tập về nhà rất nhanh và tốt. Con đã biết tập trung hơn lần trước!"
"Con kiên trì mỗi khi gặp vấn đề. Mẹ nghĩ con như là một nhà thám hiểm, vô cùng dũng cảm!
"Con đã làm rất tốt việc sắp xếp bàn bàn học tập của mình. Mẹ thấy gọn gàng hơn trước!"
"Nhìn thấy con giúp đỡ làm việc nhà mà mẹ ấm áp lòng trong lòng. Cô quản gia bé nhỏ của chúng ta thật tuyệt vời!
"Hôm nay con đã hát rất tập trung và ở trạng thái tốt nhất. Điều đó thật tuyệt!
"Gần đây con đã chủ động đặt rất nhiều câu hỏi, mẹ vui vì con suy nghĩ thấu đáo hơn"
"Hôm con bạn đã kiên trì hoàn thành bài toán siêu khó. Mẹ không thể không khen thưởng!"
"Hôm nay con đã chủ động hoàn thành bài tập về nhà. Con ngày càng trở nên có tính kỷ luật hơn".
"Hôm nay con rất hòa hợp với bạn bè. Mẹ cho rằng con ngày càng quan tâm đến cảm xúc của người khác".
"Hôm nay nhìn thấy con nói chuyện vui vẻ với bạn trong lớp, mẹ cảm thấy con đã tiến bộ và ngày càng tự tin hơn!"
"Mặc dù con không giành vị trí đầu tiên trong cuộc thi chạy, nhưng con đã nỗ lực hết mình trong suốt quá trình. Mẹ rất tự hào về con!"
"Bài văn con viết hôm nay thật tuyệt vời! Không chỉ nội dung mà cách viết cũng ngày càng tốt hơn. Quả thực là một sự tiến bộ nhanh chóng!
"Mỗi lần nhìn thấy con nỗ lực hết mình vì mục tiêu của mình, mẹ lại cảm thấy con là một đứa trẻ đặc biệt kiên trì".
"Hôm nay con đã chủ động giúp rửa bát. Mẹ cảm thấy ngôi nhà trở nên ấm áp hơn rất nhiều. Cảm ơn sự giúp đỡ nhỏ bé của con!"
"Gần đây con ngày càng quan tâm đến việc học hơn. Mẹ cảm thấy thói quen học tập của con ngày càng tốt hơn!"
"Nhìn thấy con chủ động dọn dẹp nhà cửa, bố thấy ấm lòng trong lòng. Dường như con đã thực sự bắt đầu biết chăm lo cho gia đình mình rồi!"
"Buổi thuyết trình hôm nay của con rất tuyệt vời. Suy nghĩ rất rõ ràng và các câu trả lời cũng nhanh và chính xác!"
"Việc con tích cực tham gia các hoạt động ngày hôm nay khiến mẹ ngạc nhiên. Con ngày càng sẵn sàng thử những điều mới mẻ!"
"Hôm nay nhìn thấy con giúp đỡ bạn bè trả lời câu hỏi, mẹ rất tự hào!"
"Gần đây con đã trở nên rất kiên nhẫn và thái độ không nóng nảy, mẹ nghĩ con biết kiểm soát cảm xúc tốt hơn"
Những lời khen này không chỉ chân thành mà còn có giọng điệu thoải mái, hài hước, giúp trẻ cảm nhận được sự động viên, quan tâm, nâng cao sự tự tin, nhiệt huyết.
Mô tả chi tiết thành tích của trẻ
Đơn giản chỉ nói "Con thật tuyệt vời" có thể khiến trẻ cảm thấy ấm lòng nhưng nó gần như không hiệu quả bằng lời khen ngợi cụ thể. Hãy cố gắng chú ý đến những chi tiết mà trẻ làm đặc biệt tốt và miêu tả một cách rõ ràng, chẳng hạn như: “Bức tranh con vẽ hôm nay thực sự làm mẹ ngạc nhiên! Màu sắc rất phù hợp, đặc biệt là họa tiết của những chiếc lá rất chi tiết. Thật sáng tạo!"
Lời khen cụ thể giúp trẻ biết mình đã làm tốt việc gì, cảm thấy được ghi nhận, nhìn rõ ưu điểm của bản thân, từ đó nâng cao sự tự tin và khơi dậy tiềm năng lớn hơn.
"Bức tranh con vẽ này thực sự rất bắt mắt, đặc biệt là bầu trời và cỏ, con sử dụng để kết hợp màu xanh lam và xanh lục. Sự chuyển đổi rất tự nhiên và màu sắc có cảm giác rất mềm mại!"
"Khi giải phương trình đó trong lớp toán hôm nay, tư duy của con rất rõ ràng, đặc biệt là bước suy luận thứ hai, điều này thực sự gây ấn tượng với mẹ!"
"Khi con giải câu đố, mọi mảnh ghép đều rất chính xác, đặc biệt là phần góc. Mẹ nghĩ nó sẽ khó, nhưng cuối cùng đã giải được. Thật tuyệt vời!"
"Hôm nay con không chỉ trả lời các câu hỏi rất nhanh mà còn không bỏ sót chi tiết nào. Đặc biệt khi giải thích bước thứ ba, ngay cả giáo viên cũng gật đầu đồng tình!.
"Bài văn này con viết rất sinh động, đặc biệt là lối ẩn dụ ở phần đầu, mẹ đọc xong có cảm giác như đang xem phim vậy!"
"Cách con sắp xếp căn phòng hôm nay thật tuyệt, đặc biệt là những cuốn sách trên kệ sách được sắp xếp gọn gàng".
"Hôm nay con thi đấu đột phá, bước đi rất linh hoạt, khoảnh khắc vượt qua hàng phòng ngự của đối thủ, giống như một tuyển thủ chuyên nghiệp vậy!"
"Các nốt chuyển tiếp khi con chơi piano được kết nối rất mượt mà, đặc biệt là giai điệu cuối nghe như tiếng nước chảy. Thật sự rất hay!"
"Hôm nay khi làm thí nghiệm khoa học, con đã ghi chép số liệu rất cẩn thận, đặc biệt nếu phát hiện ra những sai sót nhỏ, có thể điều chỉnh ngay lập tức. Sự tỉ mỉ này quả thực là phi thường!"
"Khi con làm đồ thủ công, mọi chi tiết đều được xử lý rất tốt, đặc biệt là những góc nhỏ được cắt rất tinh tế, tay nghề ngày càng tốt hơn!"
"Sự thay đổi giọng điệu khi con đọc to hôm nay đặc biệt tuyệt vời, nhất là ở phần cảm xúc nhất khi nghe lên giọng"
"Con đạt điểm cao trong phần viết trong bài thi này. Phần giới thiệu ở phần đầu đặc biệt hấp dẫn và phần kết cũng rất rõ ràng".
"Hôm nay con chạy nhanh hơn lần trước rất nhiều. Đặc biệt ở chặng chạy nước rút cuối cùng".
"Khi con hát, hôm nay phần treble đặc biệt ổn định và cao độ rất hay. Mẹ thực sự nghĩ rằng con ngày càng tài năng hơn trong âm nhạc!"
"Bức tranh phong cảnh này của bạn thực sự rất độc đáo, đặc biệt là những cái cây con vẽ. Đường nét mượt mà và từng chiếc lá đều có cảm giác xếp lớp. Nó rất nghệ thuật!"
"Món trứng tráng con làm hôm nay rất ngon, bên ngoài vàng ruộm, bên trong mềm mịn, ngon đến nỗi mẹ không nỡ ăn hết"
"Chữ viết của con hôm nay gọn gàng, từng nét ngang và dọc đều hoàn hảo"
"Khi giúp đỡ các bạn cùng lớp giải quyết vấn đề, con rất kiên nhẫn và giải thích chi tiết từng bước".
"Hôm nay khi đánh vần những từ phức tạp, con đã phân tách rất rõ ràng, đặc biệt là từ dài cuối cùng. Con đã đánh vần rất tốt từng âm tiết và không mắc một lỗi nào!"
"Hôm nay khi con cùng bạn bè thực hiện một dự án, mọi người đều có sự phân công lao động rõ ràng, đặc biệt là phần con chịu trách nhiệm, toàn bộ dự án đều điều phối rất cẩn thận!"
"Con nhớ rất rõ lời thoại trong diễn xuất, đặc biệt là những đoạn hội thoại khó nhất, giọng điệu và biểu cảm đều được thể hiện rất tốt, giống như một diễn viên trẻ vậy!"
"Hôm nay con tích cực tham gia sự kiện và dẫn dắt mọi người thảo luận. Con đã tổ chức rất tốt"
"Những bài thơ nhỏ con viết thú vị quá, nhất là câu cuối cùng ngôn từ giản dị. Mẹ nghĩ con có rất nhiều ý tưởng thú vị đấy!"
"Con bình tĩnh trong trận đấu hôm nay, đặc biệt là những đường chuyền vào thời điểm quan trọng rất chính xác. Các đồng đội đều khen ngợi tầm nhìn tốt của con!
"Mô hình khoa học con làm hôm nay có kết cấu rất chắc chắn, nhất là cách con sử dụng các bộ phận nhỏ để kết nối rất khéo léo".
Đưa ra những kỳ vọng và yêu cầu phù hợp
Sau khi khen ngợi, việc đưa ra những kỳ vọng, yêu cầu hợp lý có thể giúp trẻ định hướng cho sự phát triển của mình. Khi trẻ đã trên đường tiến bộ, có thể đặt ra mục tiêu cao hơn, chẳng hạn như: “Thành tích gần đây của con ngày càng tốt hơn. Mẹ tin rằng nếu kiên trì thì chắc chắn sẽ đạt được kết quả cao hơn trong kỳ thi tiếp theo.
Những lời khuyên nhẹ nhàng giúp trẻ tìm được động lực để tiến về phía trước trong sự động viên. Những kỳ vọng và yêu cầu hướng dẫn theo hướng tích cực, trở nên tốt đẹp hơn trong tương lai.
"Hôm nay khả năng vẽ của con đã tiến bộ rất nhiều. Mẹ tin rằng chỉ cần con vẽ thêm nửa tiếng mỗi ngày, đặc biệt là luyện tập các đường nét chi tiết của nhân vật, sau này con sẽ có thể vẽ được những tác phẩm sống động hơn!"
"Hôm nay con giải được các bài toán rất nhanh. Nếu mỗi ngày con làm thêm 5 câu thử thách tương tự, mẹ tin rằng con sẽ dễ dàng đạt điểm tối đa trong bài kiểm tra tiếp theo!"
"Bài phát biểu của con rất sôi động, giọng nói to và tự tin. Hãy luyện tập thêm năm phút nữa, đặc biệt là thêm một số cử chỉ và giao tiếp bằng mắt, và lần sau con sẽ có thể gây ấn tượng với khán giả nhiều hơn!"
"Con rất tích cực trong cuộc thảo luận nhóm. Nếu lần sau có thể chủ động đặt hai câu hỏi để kích thích suy nghĩ của mọi người, mẹ tin com sẽ trở thành lực lượng chính của nhóm!"
"Con đã tiến bộ rất nhiều trong kỳ thi này. Nếu có thể dành 10 phút mỗi ngày để kiểm tra những lỗi nhỏ trong bài tập về nhà, mẹ tin rằng con sẽ làm tốt hơn trong kỳ thi lần sau!"
"Gần đây con tập piano rất nghiêm túc, nếu luyện tập thêm 20 phút mỗi ngày, đặc biệt là những đoạn khó, mẹ tin rằng con sẽ sớm chơi được đàn một cách hoàn hảo!"
"Bây giờ con rất có ý thức trong mọi việc, điều đó thật tuyệt! Nếu có thể lên kế hoạch cho công việc ngày mai trước 10 phút mỗi tối, việc học tập và cuộc sống sẽ ngăn nắp hơn!"
"Con đã thể hiện rất tốt trong trận bóng đá hôm nay. Nếu dành nhiều thời gian luyện tập rê bóng, ít nhất 15 phút mỗi ngày, mẹ tin con sẽ có thể ghi bàn trong trận đấu tiếp theo!"
"Gần đây mẹ rất vui khi thấy con thích đọc sách, nếu mỗi ngày trước khi đi ngủ con đọc 20 trang sách, mẹ tin rằng tốc độ đọc và khả năng hiểu sẽ ngày càng mạnh hơn!"
"Hôm nay con rất chủ động giúp đỡ việc nhà. Nếu mỗi ngày có thể giúp đỡ một việc nhỏ như dọn bàn ăn hay đổ rác, nhà chúng ta sẽ gọn gàng hơn"
"Hôm nay con đã chủ động luyện nói, mẹ thật sự rất vui! Nếu dành 10 phút để đọc một bài báo tiếng Anh, khả năng phát âm của con chắc chắn sẽ ngày càng tốt hơn!"
"Con đã làm rất tốt trong thí nghiệm khoa học này! Lần tới có thể thử tự mình thiết kế một thí nghiệm nhỏ và ghi lại kết quả. Mẹ tin con sẽ tìm thấy nhiều hiện tượng thú vị!"
"Tác phẩm thủ công của con thật sáng tạo. Nếu ỗ lực hơn trong việc đánh bóng các chi tiết, đặc biệt là các góc, mẹ tin rằng lần tới có thể đạt đến trình độ chuyên nghiệp hơn!"
"Gần đây conrất hòa thuận với các bạn cùng lớp và mẹ rất hài lòng. Nếu chủ động giúp đỡ bạn đang gặp rắc rối hàng tuần, chắc chắn mọi người sẽ thích chơi với con hơn!"
"Màn biểu diễn của con trong lớp âm nhạc làm mẹ ngạc nhiên, giọng hát hay quá! Nếu con dành 10 phút mỗi ngày để luyện tập những nốt cao, chắc chắn sẽ là nhân vật chính trong buổi biểu diễn tiếp theo của lớp!"
"Con đã tiến bộ rất nhiều trong việc luyện tập khiêu vũ. Nếu tập các động tác xoay người thêm 15 phút mỗi ngày và giữ thăng bằng, mẹ tin lần biểu diễn tiếp theo sẽ thanh lịch hơn!"
"Hôm nay con nói chuyện rất tự tin trong lớp. Nếu có thể giơ tay ít nhất hai lần trong mỗi buổi học, mẹ tin con sẽ ngày càng hứng thú hơn trong việc thể hiện ý tưởng của mình!"
"Bài luận của con ngày càng hay hơn. Nếu mỗi ngày con có thể viết một đoạn ngắn trong nhật ký, dù chỉ vài câu, mẹ tin rằng kỹ năng viết sẽ ngày càng cải thiện"
"Con đã thi rất kiên cường trong trận đấu hôm nay, hãy tiếp tục cố gắng nhé! Nếu chạy thêm hai lần chạy nước rút mỗi tuần để tăng tốc độ, lần sau con có thể nhanh hơn trong cuộc thi!"
Sửa chữa cảm xúc bằng lời khen sau phê bình
Phê bình là một phần không thể tránh khỏi của giáo dục, nhưng làm thế nào để đối phó với tác động cảm xúc từ những lời này mới là điều quan trọng.
Sau lời chỉ trích, hãy “chắp vá” bằng những lời khen ngợi kịp thời nhằm thể xoa dịu những cảm xúc tiêu cực do những lời chỉ trích gây ra, giúp trẻ hiểu rằng đằng sau những kỳ vọng luôn có tình yêu thương và sự hỗ trợ.
Ví dụ: "Hôm nay con hơi bất cẩn trong bài tập về nhà, nhưng mẹ biết con đã làm chăm chỉ. Lần sau chúng ta cùng chú ý đến những chi tiết này nhé?"
Những lời khen ngợi như vậy không làm suy yếu tác dụng của việc phê bình, nhưng sẽ giúp trẻ không mất tự tin khi mắc lỗi và biết rằng mình có thể tiếp tục tiến bộ trong tình yêu thương và sự kỳ vọng.
"Mặc dù bài tập về nhà lần này có chút bất cẩn nhưng mẹ thấy con rất chăm chỉ. Đừng lo lắng, mẹ sẽ luôn ở bên cạnh để giúp đỡ con, lần sau chúng ta sẽ kiểm tra kỹ và chắc chắn sẽ làm tốt hơn!"
"Hôm nay con có xích mích với bạn bè nhưng sau đó đã chủ động xin lỗi. Mẹ thực sự rất tự hào về con. Con sẵn sàng hàn gắn các mối quan hệ khiến mẹ cảm thấy rằng con đang trưởng thành"
"Kỳ thi này không tốt như con tưởng tượng, nhưng mẹ biết con đã cố gắng hết sức. Nhìn thấy con học tập chăm chỉ, mẹ rất tiếc. Không sao cả, mẹ sẽ luôn ở bên, chúng ta cùng nhau cố gắng lần sau sẽ tốt hơn!"
"Trong buổi tập đàn hôm nay có một số lỗi nhỏ nhưng con đã kiên trì một cách nghiêm túc. Mẹ đặc biệt tự hào về sự kiên trì của con. Mẹ sẽ cùng con luyện tập thêm vài lần nữa, chắc chắn chúng ta sẽ được nghe những bản nhạc hay hơn!"
"Hôm nay con trì hoãn một chút, nhưng mẹ biết con có thể làm tốt hơn. Lần sau chúng ta cố gắng chuẩn bị trước 10 phút, mẹ sẽ giúp con sắp xếp thời gian".
Mặc dù trận đấu hôm nay có một số sai sót nhưng mẹ thấy con đã kiên trì đến cùng và thực sự tự hào. Chỉ cần con không bỏ cuộc, mẹ sẽ luôn ủng hộ".
"Thí nghiệm này có một vấn đề nhỏ nhưng con đã kịp thời điều chỉnh. Mẹ thấy bạn ngày càng cẩn thận hơn. Mẹ tin con, chỉ cần con kiên trì, sẽ ngày càng giỏi. Đây là cách các nhà khoa học trưởng thành!"
"Bài tập về nhà hôm nay của con làm hơi cẩu thả, nhưng mẹ vẫn muốn khen vì con đã kiên trì hoàn thành nhiệm vụ mỗi ngày. Tính kỷ luật tự giác như thế này rất hiếm, chỉ cần con dành thêm vài phút để kiểm tra thì kết quả chắc chắn sẽ ngày càng tốt hơn!"
Những câu nói này giúp trẻ sửa chữa cảm xúc, thông qua lời khen ngợi, cảm nhận được tình yêu thương, động viên vô điều kiện của bố mẹ.
Giáo dục là khuyến khích bằng những lời khen ngợi chân thành và cụ thể, hướng dẫn bằng những kỳ vọng hợp lý. Bố mẹ hãy dùng tình yêu thương vô tận và những phản hồi tích cực để tạo ra một môi trường phát triển đầy tin tưởng cho con. Trong môi trường như vậy, trẻ sẽ học cách tin vào bản thân, dũng cảm khám phá.
