Mozilla và giấc mơ smartphone 25 USD bị dang dở

Mozilla từng rất thành công với trình duyệt Firefox từ cách đây một thập kỷ, thế nhưng, khi bước chân vào thị trường di động hồi năm 2013 đến nay, mọi việc không còn suôn sẻ. Mozilla dự tính hợp tác với các nhà sản xuất smartphone cho ra đời những model điện thoại thông minh có giá chỉ 25 USD, lấy yếu tố giá rẻ này làm mấu chốt để cạnh tranh với iPhone và Android. Máy sẽ chạy hệ điều hành nền web Firefox OS thay vì sử dụng mã gốc (native code) như nền tảng di động của Apple và Google.

Chris Beard - CEO của Mozilla.

Thế nhưng, có vẻ giấc mơ đó phải dang dở. Theo một bức email từ Chris Beard - CEO mới của Mozilla, hãng sẽ thay đổi chiến lược với Firefox OS, phát triển những tính năng hấp dẫn cho hệ điều hành, thay vì chỉ tập trung vào yếu tố giá bán như trước. Mozilla cũng cân nhắc cho phép smartphone Firefox OS chạy các ứng dụng Android - đối thủ lớn nhất mà Mozilla muốn cạnh tranh.

"Chúng tôi sẽ phát triển các mẫu smartphone và thiết bị kết nối Internet (connected devices), thuyết phục người dùng mua chúng không phải vì giá rẻ mà bởi trải nghiệm mà sản phẩm mang lại. Mozilla nhận thấy dự án smartphone 25 USD trước đây không hiệu quả và công ty sẽ điều chỉnh nhiều phần trong dự án này cho phù hợp", Beard cho biết trong email gửi các thành viên tham gia vào dự án smartphone của Mozilla.

Sự thay đổi về mặt chiến lược này cho thấy các tổ chức phi lợi nhuận như Mozilla rất khó khăn trong việc thích ứng với thời cuộc - thời smartphone lên ngôi và trở thành trung tâm của "đời sống số". Song đó là nhiệm vụ bắt buộc mà Mozilla sẽ phải thực hiện nếu muốn có chỗ đứng trên thị trường. "Thay đổi thế giới là việc làm thường được ca tụng, nhưng về cơ bản, đó là công việc rất khó khăn và rất khó để dự đoán các xu hướng trong tương lai", Chris Beard cho biết trong thư.

Mẫu smartphone 25 USD dùng chip của Spreadtrum mà Mozilla demo hồi 2014.

Theo thống kê của hãng nghiên cứu thị trường GfK, chỉ riêng quý I/2015 thị trường smartphone đạt doanh số 96 tỷ USD từ 310 triệu điện thoại được xuất xưởng. "Màu mỡ" là thế, nhưng để đặt một chân vào đó là không hề dễ dàng.

Mozilla đang ở tình trạng giống rất nhiều công ty khác như Microsoft, Ubuntu, BlackBerry và Nokia. Những cái tên trên cũng từng đặt ra tham vọng cạnh tranh với iOS và Android - hai nền tảng di động lớn nhất thế giới hiện nay - nhưng chưa một ai thu được thành công đáng kể. Avi Greengart, một nhà phân tích của Current Analysis nhận định rằng Mozilla sẽ không có nhiều cơ hội, khi mà ứng dụng là trung tâm của thị trường mobile hiện nay. Ứng dụng là thứ mà Android và iOS có, còn Firefox OS thì không. "Nếu muốn nhảy vào cuộc chơi, bạn phải có cho mình một cái gì đó thật đặc biệt, đủ để người dùng sẵn sàng từ bỏ những hệ sinh thái rộng lớn hơn. Nhưng trên thực tế, về cơ bản điều đó là không thể" - Greengart phát biểu. 

Mozilla lần đầu giới thiệu Firefox OS năm 2013 với mục tiêu phá vỡ "những bức tường đóng" mà người dùng iOS và Android đang bị Apple, Google "giam giữ", đưa các dịch vụ Internet đến hàng triệu người - những người đến bây giờ vẫn chưa thể sắm cho mình một chiếc smartphone. Kế hoạch "thay máu" Firefox OS của Mozilla sẽ bao gồm nhiều yếu tố: cho phép ứng dụng web hoạt động offline; cải tiến khả năng cập nhật hệ điều hành; mở rộng Firefox OS ra các thiết bị khác như điện thoại nắp gập...

Tuy nhiên, thay đổi chiến lược cũng gây ra những nguy cơ mới. Thị trường smartphone trung và cao cấp đã ngập tràn các lựa chọn từ hàng loạt nhà sản xuất thiết bị Android. Mỗi năm qua đi, giá điện thoại Android lại ngày càng rẻ hơn trước. Đó là những thách thức không nhỏ dành cho Mozilla. Dù việc cho phép smartphone Firefox OS chạy app Android có thể giúp nền tảng này hấp dẫn hơn, nhưng đổi lại phần cứng của những máy này nhiều khả năng sẽ phải mạnh hơn các model thông thường, dẫn tới nguy cơ giá bán lại bị đẩy lên. Đó là chưa kể tên tuổi của Mozilla ở thị trường smartphone còn rất khiêm tốn.