Lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi: Nguy cơ gây nhờn thuốc, vô sinh

Lạm dụng tràn lan

Tại diễn đàn “Giải pháp quản lý chất cấm và chống lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi góp phần đảm bảo an toàn thực phẩm các tỉnh phía Nam”, do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức ngày 12/4 tại Bình Dương, PGS.TS Lê Thị Hồng Hảo - Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia cho biết: “Các lái buôn thường lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người sử dụng để pha chế các loại thuốc tăng trọng vào thức ăn chăn nuôi. Sau đó được giao sỉ cho các cửa hàng bán lẻ để cho người chăn nuôi nhỏ lẻ sử dụng”.

Cũng vì… không biết mà các cơ sở chăn nuôi vô tư trộn kháng sinh vào thức ăn cho vật nuôi cao gấp nhiều lần mức quy định cho phép. Hỏi ra, các đơn vị đều cho rằng, sử dụng kháng sinh kích thích sinh trưởng ngay từ giai đoạn đầu để củng cố hệ vi sinh trong đường tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu thức ăn và tăng năng suất.

Ông Nguyễn Văn Việt – Chánh thanh tra Bộ NN&PTNT thừa nhận, so với chất cấm, việc kiểm soát lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi còn khó khăn, vất vả hơn nhiều bởi chất cấm chỉ có vài loại, còn kháng sinh có tới hàng chục loại khác nhau đang được lưu hành. Kháng sinh như “con dao hai lưỡi”, dùng đúng sẽ có tác dụng tốt, nhưng quá liều, có thể khiến vật nuôi “nghiện” và một trong những lo ngại hiện nay chính là dùng kháng sinh ở khâu bảo quản dẫn đến tồn dư rất cao.

Ăn thịt có tồn dư kháng sinh thường xuyên sẽ dẫn đến tình trạng nhờn thuốc, thậm chí gây lệch lạc giới tính của trẻ nhỏ. Ảnh: Phạm Anh.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, người chăn nuôi, giết mổ với suy nghĩ đơn giản rằng kháng sinh để phòng và chữa bệnh cho vật nuôi, đồng thời, sau khi giết mổ, thịt của vật nuôi được “ướp” kháng sinh để bảo quản lâu và tốt hơn nhiều chất bảo quản khác nên việc lạm dụng khiến tồn dư kháng sinh trong thực phẩm sẽ kéo theo những hậu quả khôn lường. Những thức ăn này vào cơ thể trong thời gian dài sẽ có nguy cơ tăng sức kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh.

Kiểm soát chưa hiệu quả!

Liệu cơ quan chức năng có buông lỏng trong việc quản lý lạm dụng kháng sinh và chất cấm trong chăn nuôi? Trả lời Tiền Phong, ông Nguyễn Như Tiệp - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản khẳng định: “Cơ quan nhà nước không buông lỏng trong quản lý mà là trước giờ cách làm chưa hiệu quả, quyết liệt. Không thể để tình trạng sử dụng kháng sinh bừa bãi như hiện nay, chỉ được phép sử dụng với hàm lượng thấp, tiến tới cấm hoàn toàn”.

Trong năm 2016, Bộ NN&PTNT sẽ tập trung vào kiểm soát chất cấm, lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo thành lập các đoàn thanh tra, xác định loại kháng sinh nào đang dùng phổ biến, loại nào cấm, đường đi của kháng sinh ra sao. Còn ông Nguyễn Văn Việt nói rằng sắp tới không kiểm tra theo kế hoạch mà phải đột xuất, bất ngờ thì mới đạt kết quả. “Đẩy lùi lạm dụng kháng sinh cần sự vào cuộc mạnh mẽ, quyết liệt với những cách làm mới của các ngành chức năng và địa phương” - ông Việt nói thêm.

Trong khi đó, ông Khương Trần Phúc Nguyên - Trưởng phòng Thanh tra chuyên ngành Chi cục Thú y TPHCM cho biết, hiện trong quy định kiểm dịch trước khi cho đàn heo xuất bán ra thị trường chưa có nội dung kiểm tra chất cấm (?!). Ông Nguyên dẫn chứng, heo đã được thú y kiểm tra ngay từ hộ chăn nuôi từ các tỉnh, thành phố trước khi vào TPHCM để đến các lò mổ.

Cùng với đó, tại các lò mổ lớn đều có đội thú y thường xuyên kiểm tra heo trước và sau khi giết mổ. Nhưng cũng chỉ kiểm tra về số lượng và dịch bệnh, sức khỏe. “Nếu thấy nghi ngờ thì mới tách riêng lô, lấy mẫu đưa đi kiểm định. Thú y tại lò mổ chưa thể kiểm tra ngay heo có chứa chất cấm hay không, bởi muốn vậy thì cần phải có đoàn thanh tra trong quá trình lấy mẫu. Nếu thấy nghi ngờ thì thú y địa phương mới báo lên Chi cục Thú y TPHCM để được hỗ trợ”- ông Nguyên nêu bất cập.

Theo báo cáo từ Cục Chăn nuôi, hiện Việt Nam có 46 loại kháng sinh, hóa dược được sử dụng trong thức ăn chăn nuôi. Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất, tất cả các trại chăn nuôi gà có sử dụng kháng sinh đều dùng cao hơn quy chuẩn. 94 trại chăn nuôi heo thịt được điều tra đều sử dụng kháng sinh cao hơn quy định 2 - 4 lần.

“Ăn thịt có tồn dư kháng sinh thường xuyên sẽ xuất hiện vi khuẩn kháng lại kháng sinh. Không những gây nhờn thuốc, loại bỏ những vi khuẩn có hại mà còn tiêu diệt cả các vi khuẩn có ích, tạo vitamin nhóm B trong đường tiêu hóa, gây khó khăn trong công tác điều trị phòng chống bệnh tật.

Bên cạnh đó, có những loại vừa là kháng sinh vừa là hormone, nếu ăn thịt có chứa các chất này có thể gây hiện tượng giảm mật độ tinh trùng, có thể làm lệch lạc giới tính của trẻ nhỏ”- bác sĩ Trần Văn Ký - phụ trách chuyên môn văn phòng phía Nam Hội Khoa học an toàn thực phẩm Việt Nam khuyến cáo.