Hôn nhân của bà và vua Bảo Đại gặp rất nhiều rào cản, do một phần bà theo đạo Công Giáo.
Nam Phương Hoàng Hậu tên thật Nguyễn Hữu Thị Lan, 1914 tại Huyện Kiến Hòa, Tỉnh Định Tường (Nay là Xã Gò Công,Tỉnh Tiền Giang), xuất thân trong một gia đình trí thức Tây học giàu có bậc nhất nước Việt Nam những năm đầu của thế kỷ 20. Từ nhỏ, bà cùng chị đã được cha mẹ cưng chiều hết mực, có cuộc sống sung sướng an nhàn, trải qua tuổi hoa niên êm đẹp với đầy đủ vật chất và tinh thần.
Cuộc sống viên mãn từ thời hoa niên đến khi làm Hoàng hậu
Năm 12 tuổi bà được gia đình gởi đi Pháp du học tại trường nữ danh tiếng ở Paris thời bấy giờ là Couvent des Oiseaux. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, bà trở về Việt Nam và gặp được Vua Bảo Đại trong một cuộc yến tiệc tại khách sạn La Palace nổi tiếng của Đà Lạt.
Sau lần tương ngộ đó, Bảo Đại rất yêu thích bà. Với Vua Bảo Đại, Hoàng Hậu Nam Phương là một người phụ nữ đúng chuẩn mực Việt Nam, vừa đẹp dịu dàng lại phúc hậu đoan trang vừa lẫn chút kiêu sa của phương Tây, vừa có nét riêng lại thông minh sắc sảo và quyến rũ khôn cùng. Tước vị Hoàng hậu Nam Phương sau này cũng chính do Bảo Đại đặt cho bà.
Hôn nhân của bà và vua Bảo Đại gặp rất nhiều rào cản, do một phần bà theo đạo Công Giáo, lại mang quốc tịch Pháp nhưng cũng nhờ vào sự cả quyết của Bảo Đại, cuối cùng hôn lễ đã được tổ chức trọng thể vào năm 1934 tại kinh thành Huế. Khi đó Bảo đại 21 tuổi còn bà vừa tròn 20.
Khi vua Bảo đại 21 tuổi còn bà vừa tròn 20.
Hoàng Hậu Nam Phương nức tiếng xinh đẹp và thông minh
Cũng cần nhắc đến điều kiện “thách cưới” của họ nhà gái dành cho Bảo Đại khi ông muốn cưới bà. Ngoài những điều kiện để bà vẫn giữ đạo Công Giáo, vua phải tấn phong cho bà làm Hoàng Hậu Chánh Cung ngay ngày cưới, đây là một biệt lệ chưa từng có trước đó của triều Nguyễn.
Sau khi được tấn phong, Nam Phương Hoàng hậu được Bảo Đại ban nhiều đặc ân sánh ngang với vua chúa thời bấy giờ. Bà được tự do phục sức màu Vàng – màu chỉ có vua chúa mới được dùng. Bà dọn về ở điện Kiến Trung cùng vua - nơi được tân trang sửa chữa theo kiến trúc Phương Tây, như một kiểu để bà được thấy sự quen thuộc của những năm tháng sống ở Pháp. Bà cũng được xuất hiện cùng với vua trong những cuộc đón tiếp quan chức ngoại giao. Chính Hoàng hậu là người có công rất lớn trong việc làm lắng dịu không khí căng thẳng, tạo nên hoà khí êm đẹp giữa các tín đồ Công Giáo với triều Nguyễn bấy giờ.
Hai năm sau, Hoàng hậu Nam Phương hạ sinh được một Thái Tử, đó là Đông Cung Bảo Long và 4 người con còn lại lần lượt ra đời nên công việc chủ yếu của bà là nuôi dạy các công chúa hoàng tử. Ngoài ra, bà hay làm từ thiện, tham gia vào việc vận động ủng hộ việc đưa môn nữ công gia chánh vào trường học, động viên, phát thưởng cho các học sinh giỏi,…
Nam Phương Hoàng Hậu cùng các con
Chết trong cảnh cô đơn nơi đất khách quê người
Do tình hình chính trị, Bảo Đại phải thoái vị vào năm 1945 và sang Trung Hoa với lý do “thăm viếng” nhưng sau đó thì không trở về. Năm 1947 Nam Phương hoàng hậu cũng sang Pháp cùng các con, bắt đầu một cuộc sống lưu vong dài đằng đẵng.
Bà sống lặng lẽ tại một làng nhỏ của Pháp. Các con bà có người lần lượt có gia đình, có người đi học xa, họ rời vòng tay mẹ. Thi thoảng Bảo Đại có đến thăm bà dăm ba lần nhưng hầu hết bà phải chịu cảnh cô quạnh. Bà sống khép mình nơi làng mạc, ít khi đi đâu, chỉ mong những dịp hội hè con cái về thăm để nhà có tiếng cười. Năm tháng cứ thế trôi qua, bà sống trong cảnh đợi chờ héo úa, nỗi cô đơn gặm nhắm tâm hồn nên sức lực vì thế cũng hao mòn.
Năm 49 tuổi, bà mất trong cảnh một thân một mình không người thân thích, khi đó Bảo Đại đang số tận miền Nam nước Pháp, bên bà chỉ có hai người giúp việc lạ xa.
Đám tang của một hoàng hậu lưu vong diễn ra trong cảnh ảm đạm buồn thương không khách viếng. Dù bà có quốc tịch Pháp nhưng không một lần được trở về quê hương xứ sở, lại mất nơi trời Tây xa xôi nên cũng được coi chết nơi đất khách. Ngôi mộ đơn sơ của người phụ nữ nhan sắc và tài hoa một thời nằm hắt hiu trong nghĩa trang lạnh lẽo quê người thật khiến người đời sau thương cảm.
Trong lịch sử Việt Nam còn lưu lại, Nam Phương Hoàng hậu chẳng những là một giai nhân được người người yêu mến, bà còn là người tha thiết với nước Nam, là một hoàng hậu thà làm dân một nước độc lập, hơn làm Hoàng hậu một nước nô lệ.
