Sự ra đi của nghệ sĩ Xuân Yến, năm nay 80 tuổi, người gắn bó mật thiết với sân khấu cải lương đã để lại nhiều tiếc thương cho người thân, đồng nghiệp và khán giả.
Xác nhận với truyền thông, nghệ sĩ Công Minh, người dẫn dắt đoàn cải lương tuồng cổ Minh Tơ cho biết chị gái ông, nghệ sĩ Xuân Yến đã qua đời ở tuổi 80 lúc rạng sáng 29-7 tại bệnh viện Chợ Rẫy.
Nghệ sĩ cải lương tuồng cổ Xuân Yến (1944-2023). Ảnh: Tư liệu
Trên trang cá nhân, nghệ sĩ Công Minh cũng đã thông tin về sự ra đi của chị gái. Nhiều nghệ sĩ như NSƯT Thoại Mỹ, nghệ sĩ Gia Bảo, ca sĩ Quang Thành, cùng đông đảo nghệ sĩ dành những lời chia buồn, tiếc thương trước sự ra đi của nữ nghệ sĩ cải lương tuồng cổ tài danh.
Nhắc tới nghệ sĩ Xuân Yến là nhắc tới một nữ diễn viên một thời nổi danh trong nhóm Ngũ nữ hổ tướng của nghệ thuật hát Hồ Quảng ở Sài Gòn trong thập niên 60.
Nghệ sĩ cải lương tuồng cổ Xuân Yến tên đầy đủ là Nguyễn Xuân Yến sinh năm 1944 tại TP.HCM trong gia tộc hát bội, cải lương tuồng cổ Vĩnh Xuân - bầu Thắng - Minh Tơ - Thanh Tòng. Cha của bà là nghệ sĩ Minh Tơ, mẹ là nghệ sĩ Bảy Sự, ông nội của Bầu Thắng, bà nội cô là Nguyễn Thị Ngọc là trưởng đoàn hát bội Vĩnh Xuân. Bà cũng là chị của các nghệ sĩ sân khấu như cố NSND Thanh Tòng, Thanh Loan, nhạc sĩ Minh Tâm, Công Minh, Xuân Thu, Thanh Sơn
Vì cả gia đình nghệ sĩ đều cư ngụ trong rạp hát nên ngoài giờ học chữ ở trường Tôn Thọ Trường thì hầu hết giờ sinh hoạt của Xuân Yến gắn liền với sinh hoạt của đoàn hát Vĩnh Xuân Ban - Khánh Hồng.
Tại đây, Xuân Yến đã học rất nhiều các vai kép võ tướng, học hát các vai đào võ, đào văn, các vai mụ, vai tì nữ,... Đang là diễn viên của gánh hát Vĩnh Xuân - Khánh Hồng, năm 1972 Xuân Yến theo đoàn hát bội của nghệ sĩ Thành Tôn ra Bình Định hát chầu nhân Lễ hội Quang Trung. Tại đây, bà được bà Bầu gánh hát Kim Chưởng mời Xuân Yến gia nhập đoàn và cũng là nơi bà gặp nghệ sĩ Hữu Cảnh.
Năm 1975, nghệ sĩ Xuân Yến kết hôn với nghệ sĩ Hữu Cảnh, hai người có 6 người con trong đó ba người con lớn của hai nghệ sĩ sống ngoài nghề sân khấu, ba người con sau đều làm trong nghệ thuật. Đó là nghệ sĩ Trinh Trinh (1977) hiện đang hát ở đoàn Sông Bé, nghệ sĩ Bảo Trân (1979) và nghệ sĩ Bảo Châu (1982) hiện đang hát ở đoàn Đồng Ấu Bạch Long.
Nghệ sĩ Xuân Yến đã học diễn các vai kép võ tướng mặt trắng, các tướng trung như: Quan Công, Tiết Nhơn Quí, Lữ Bố, Triệu Tử Long, vì thời kỳ này khán giả thích xem các cô đào hát giả trai đóng tuồng như trường hợp NSND Phùng Há đóng vai Lữ Bố, Bích Thuận đóng Triệu Tử Long, Bảy Nam đóng vai Quan Công…
Bà cũng học hát rất nhuần nhuyễn các vai đào võ như: Phàn Lê Huê, Thần Nữ, Hồ Nguyệt Cô, Lưu Kim Đính, Đào Tam Xuân… Các vai đào văn như Điêu Thuyền, Bàng Quí Phi, Hàn Tố Mai, Nguyệt Kiểu… Các vai mụ như Địch Thiên Kim, Lý Thần Phi, (tuồng Bích Vân Cung kỳ án), Ngô Quốc Thái (tuồng Lưu Bị Cầu Hôn Giang Tả)… Các vai như tỳ nữ, tỷ tất, phu nhơn, vợ lão tiều…
Nghệ sĩ Xuân Yến còn được nhớ đến với các vai diễn trong các tác phẩm sân khấu sử Việt như: Thượng Dương Hoàng Hậu (trong Nhiếp Chính Ỷ Lan), vai lão Mẫu (trong tuồng Đường Về Núi Lam), Nữ tướng (trong Thanh Gươm và Nữ Tướng).
Nghệ sĩ Xuân Yến (thứ hai từ phải qua) cùng cố nghệ sĩ Bạch Mai và các nghệ sĩ.
Trong dịp tết Quý Mão vừa qua, đoàn cải lương tuồng cổ Minh Tơ đã công diễn vở Tô Hiến Thành xử án và nghệ sĩ Xuân Yến dù đang bệnh, mệt nhiều nhưng vẫn cố gắng tham gia cùng con cháu.
Chia sẻ thêm với PLO, nghệ sĩ Công Minh tâm sự: "Lúc đó chị tôi đã rất mệt nhưng vẫn cố gắng đến hát giúp cho đoàn. Trong lúc tập luyện nhiều lúc chị phải nghỉ giữa chừng.
Nhiều lúc tập luyện thấy chị mệt tôi lại khuyên chị nghỉ ngơi nhiều hơn nhưng chị vẫn cố gắng để cùng tập luyện cùng con cháu cũng như giúp đỡ đoàn hoạt động hơn, con cháu hăng say luyện tập".
Gần như trọn một đời dành cho sân khấu tuồng cổ, vậy là "kiếp tằm cũng đã ngừng nhả tơ", tạm biệt nghệ sĩ Xuân Yến, nữ nghệ sĩ cải lương tuồng cổ tài danh.
Linh cữu nghệ sĩ Xuân Yến được quàn tại số 1 đường số 5 khu dân cư Đại Phúc. Lễ viếng bắt đầu lúc 12h ngày 29/7.Lễ động quan lúc 6h30 ngày 1/8/2023. Linh cữu nữ nghệ sĩ được an táng tại nghĩa trang Hoa viên Gò Đen.
