Tả Đại Phân là một cái tên xa lạ với đại đa số khán giả Việt Nam, nhưng Quan Âm Bồ Tát lại là gương mặt thân quen của nhà nhà.
Không sắc nước hương trời giống như các người đẹp khác trong Tây Du Ký, "Quan Âm Bồ Tát" Tả Đại Phân toát lên khí chất từ bi hỉ xả với gương mặt vừa nghiêm nghị, vừa hiền lành. Vai diễn này cũng đến với bà là một sự tình cờ đầy duyên nợ.
Tả Đại Phân sinh năm 1943 tại Trường Sa, Hồ Nam, Trung Quốc. Bà là người đứng đầu đoàn kịch tỉnh Hồ Nam, là thành viên thứ tư của Hiệp hội Kịch nghệ Trung Quốc có nhiều đóng góp cho sự nghiệp nghệ thuật nước nhà.
Ở Trung Quốc, trong những năm 70 - 80, Tả Đại Phân là nghệ sĩ hàng đầu trong lĩnh vực tương kịch, một loại hình nghệ thuật của Hồ Nam, giống như một dạng của kinh kịch. Ở thời hoàng kim của sự nghiệp, bà từng là Phó Chủ tịch ủy ban Văn hóa tỉnh Hồ Nam, là người đầu tiên của tỉnh này giành giải Mai Hoa - giải thưởng trong lĩnh vực sân khấu kinh kịch danh giá nhất Trung Quốc.
Tả Đại Phân thời còn trẻ.
Tuy nhiên, tất cả những điều đó đều không đem lại sự nổi tiếng cho bà theo cách mà Tây Du Ký đã tạo nên, dù lúc gia nhập đoàn làm phim, Tả Đại Phân đã là nghệ sĩ hàng đầu cùng bề dày kinh nghiệm.
Quan Âm Bồ Tát không phải là một vai có nhiều đất diễn để "tung hoành", không phải là mỹ nữ khiến khán giả ngẩn ngơ, nhưng đây lại là một nhân vật khó diễn mà đạo diễn Dương Khiết dày công tìm kiếm.
Tả Đại Phân khi hóa thân thành Quan Âm Bồ Tát.
Năm 1982, khi nhận về bộ phim và bắt đầu lên công tác tìm kiếm các gương mặt diễn viên cho bộ phim, đạo diễn Dương Khiết đã suy nghĩ và phân tích rất nhiều về nhân vật này. Quan Âm Bồ Tát cần có được sự uy nghiêm khiến người người tôn tính, nhưng cũng phải có được nét dịu dàng, trang nhã, điềm đạm để tạo ngay thiện cảm với người đối diện. Diễn viên thể hiện vai diễn này cần phải có thần thái đặc biệt toát lên tất cả những yêu cầu trên trong điều kiện hành động và các biểu cảm vô cùng tiết chế.
Tôn Ngộ Không có thể dùng hành động biểu hiện sao cho giống khỉ, Trư Bát Giới có thể dùng lời thoại để tạo nét hài hước cho nhân vật, các nữ yêu chỉ cần đẹp yểu điệu là đủ ghi điểm… trong khi Quan Âm Bồ Tát không có một không gian rộng mở như vậy, bởi đơn giản bà là đức Phật tôn kính nhất trong lòng công chúng.
Quan Âm Bồ Tát là vai khá khó mà không phải ai cũng có thể diễn.
Tiêu chí tuyển chọn vai này của đạo diễn Dương Khiết khác hẳn khi chọn các vai khác. Không là gương mặt mới, phải dạn dày kinh nghiệm diễn xuất và có một tầm ảnh hưởng nhất định với khán giả. Người bà chọn, chỉ sau duy nhất 1 đúp diễn thử, chính là Tả Đại Phân. Và từ đó, chúng ta có vai diễn "kinh điển của các kinh điển". Sau này, khán giả gặp những phiên bản trẻ hơn, đẹp hơn, nhưng không có ai có đủ thần thái, khí chất trong vai Quan Âm như Tả Đại Phân.
Nhiều năm sau, trong chương trình hội ngộ các diễn viên của Tây Du Ký, Tả Đại Phân đã chia sẻ nhiều câu chuyện kỳ lạ phía sau vai diễn của bà. Như mọi nghệ sĩ khác, Tả Đại Phân cũng trải qua quá trình thử vai không có bất cứ sự thiên vị nào, dù bà lúc đó đã là một gương mặt gạo cội. Tuy nhiên, khi bước vào phòng hóa trang, tổ hóa trang đã phải thốt lên: "Giống quá, giống quá…, cơ bản là không cần hóa trang".
Nhiều người dân tưởng Tả Đại Phân là... Phật sống.
Tả Đại Phân cùng đạo diễn Dương Khiết.
Thời điểm đó, khi nhìn thấy bà, đoàn làm phim không hiểu sao tất cả đều vui vẻ. Ai ai cũng nói đùa rằng: "Gặp được Quan Âm Bồ Tát, trên dưới đều thấy vui mừng". Trong quá trình quay phim, những phân cảnh có nhân vật Quan Âm, đều diễn ra thuận lợi. Chỉ cần có Tả Đại Phân xuất hiện trong cảnh quay, thời tiết đang xấu cũng chuyển thành thuận lợi. Điều đặc biệt hơn nữa là cả đoàn làm phim, chỉ có duy nhất các cảnh quay của Tả Đại Phân là chỉ cần một đúp là xong. Những diễn viên tham gia cùng cảnh với "Phật bà", cũng rất thuận lợi hoàn thành công việc của mình.
Hình ảnh ngoài đời của Quan Âm Bồ Tát.
Những năm 84, 85 khi bộ phim đang trong quá trình tiền kỳ, phải lặn lội về các miền quê quay ngoại cảnh, đoàn làm phim thu hút sự chú ý của rất nhiều bà con nông dân. Tất cả họ khi nhìn thấy Tả Đại Phân trong dáng hình của Quan Âm Bồ Tát đều tỏ lòng bái kính. Bất kể đoàn làm phim đã giải thích đây chỉ là diễn viên, bà con cũng nhất mực không tin, và cho rằng tuy Tả Đại Phân chỉ là diễn viên, nhưng bà chính là hiện thân của Đức Phật bà ở nhân gian. Không ít bà con trong thôn còn quỳ gối bái kiến "Quan Âm đại sĩ".
Tả Đại Phân cùng cố đạo diễn Dương Khiết và "Đường Tăng" Trì Trọng Thụy.
Quan Âm Bồ Tát tái ngộ Phật Tổ Như Lai nhiều năm trước.
Tả Đại Phân chia sẻ bản thân bà không phải là người tin vào tôn giáo nói chung và Phật pháp nói riêng, nhưng sau khi hoàn thành bộ phim, bà dần có niềm tin vào Phật. Giờ đây, ở tuổi 76, bà vẫn khỏe mạnh, hồng hào, vẫn tham gia các hoạt động nghệ thuật với tinh thần lạc quan, tích cực. Một phần đó là nhờ sự giác ngộ và tìm hiểu về Phật pháp trong những ngày tháng sau Tây Du Ký của bà.
Nhiều năm sau, Tả Đại Phân lại hóa thân vào vai Quan Âm trong một chương trình truyền hình.
Ở tuổi xế chiều, bà vẫn rất minh mẫn, sáng suốt.
Hiện nay, Tả Đại Phân tham gia giảng dạy Tương kịch và diễn xuất cho thế hệ trẻ. Năm 2018, bà từng xuất hiện trong chương trình thực tế nổi tiếng Vương bài đối Vương bài, được khán giả ủng hộ nhiệt liệt dù không phải là gương mặt nổi tiếng kiểu thần tượng. Bà cũng có một cuộc hôn nhân trọn vẹn từ thời còn trẻ và đến nay, nữ nghệ sĩ chia sẻ, bà đã có một cuộc đời trọn vẹn.
