Tìm lối ra cho chứng khoán

Tại diễn đàn “Nâng cao tính thanh khoản cho thị trường chứng khoán (TTCK)” do Sở Giao dịch chứng khoán TP HCM (HoSE) tổ chức ngày 6-6, các diễn giả đều cho rằng phải kết hợp tổng lực nhiều giải pháp từ cơ quan quản lý, thành viên tham gia thị trường, tổ chức trung gian… mới có thể thu hút được nhà đầu tư tham gia thị trường. Trong đó, nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối, chủ động thoái vốn.

Thiếu niềm tin

Bà Nguyễn Thị Việt Hà, Giám đốc Phòng Nghiên cứu Phát triển của HoSE, cho biết thanh khoản của TTCK Việt Nam còn quá bé so với các nước trong khu vực, điều này làm kém hấp dẫn đối với các nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài. Từ đầu năm đến nay, số cổ phiếu niêm yết mới trên thị trường đã chững lại. Năm 2013, chỉ có 4 doanh nghiệp (DN) niêm yết trong khi có đến 15 DN bị hủy niêm yết. Năm tháng đầu năm 2014, tiếp tục có thêm 4 DN nữa rời sàn.

Ngoài ra, lượng cổ phiếu niêm yết bổ sung cũng giảm gần 32% so cùng kỳ năm ngoái. Đó là chưa kể quy mô DN niêm yết hiện vẫn còn quá nhỏ. Cả 2 sàn chỉ có 10 DN vốn điều lệ trên 1 tỉ USD, 6 công ty có vốn từ 500 triệu đến 1 tỉ USD trong khi lại có đến gần 300 DN có vốn dưới 50 triệu USD.

Nhà đầu tư tại sàn giao dịch chứng khoán SSI Ảnh: TẤN THẠNH

Đặt vấn đề về tầm quan trọng của thanh khoản trên thị trường, ông Johan Nyvene, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán TP HCM (HSC), nói: “Kỳ đại hội cổ đông hồi tháng 4 vừa qua, giá trị giao dịch mỗi phiên lên đến 3.500-4.000 tỉ đồng nên chúng tôi buộc phải tăng kế hoạch lợi nhuận năm 2014 lên theo ý kiến của cổ đông. Nhưng những ngày qua, thanh khoản thị trường bất ngờ giảm, giá trị giao dịch bình quân từ đầu năm đến nay chỉ còn khoảng 2.200 tỉ đồng/phiên. Và tình hình èo uột tiếp tục vài ngày gần đây với chỉ hơn 1.000 tỉ đồng, nếu còn kéo dài, chắc chắn chúng tôi sẽ không đạt kế hoạch”.

Các diễn giả đều nhận định thanh khoản thị trường sẽ không thu hút được các NĐT tổ chức, các quỹ đầu tư nước ngoài cho dù nhận thấy có nhiều cơ hội hấp dẫn từ các DN niêm yết. Ông Lê Hải Trà - thành viên HĐQT, Phó Tổng Giám đốc HoSE - cho rằng thanh khoản là thước đo niềm tin của NĐT đối với DN. “NĐT có tin tưởng thì họ mới mua vào, vì vậy tính công khai, minh bạch từ các DN niêm yết cũng tác động rất lớn đến thanh khoản” - ông Lê Hải Trà nhấn mạnh.

Nhiều giải pháp cần sớm thực thi

Nhiều diễn giả thừa nhận có rất nhiều rào cản khiến thanh khoản trên thị trường bị “co hẹp”. Trong đó, đại diện Công ty Quản lý Quỹ Đầu tư MB tin rằng chính thanh khoản thấp đã khiến các quỹ mở không thể “bơm” thêm tiền mua cổ phiếu như kỳ vọng.

Nói về các giải pháp để tháo rào cản, ông Nguyễn Sơn, Trưởng Ban Phát triển thị trường Ùy ban Chúng khoán Nhà nước cho biết trước mắt, việc tái cấu trúc TTCK trong thời gian tới sẽ dựa trên 5 trụ cột: Tái cấu trúc hàng hóa, như nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm, tăng cường tính minh bạch; tái cấu trúc thị trường trái phiếu Chính phu; tái cấu trúc cơ sở NĐT, các tổ chức kinh doanh chứng khoán và tái cấu trúc cả mô hình phát triển thị trường. Ông Sơn cũng tiết lộ việc nới room cho NĐT nước ngoài đã được hoàn tất về thủ tục, chỉ chờ Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Về vấn đề này, các diễn giả tham gia hội thảo đề xuất có thể cho phép NĐT nước ngoài nắm giữ 70%-80% cổ phần của các DN niêm yết nhưng quyền biểu quyết chỉ dừng lại ở 49%.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Tổng Giám đốc Công ty CP Cơ điện lạnh (REE), cho rằng việc có thể làm được ngay trong thời gian chờ cổ phần hóa các tổng công ty, tập đoàn là nhà nước nên bán bớt cổ phần đang nắm giữ tại các DN đã cổ phần hóa bởi với tỉ lệ nắm giữ đến 80%-90% tại các công ty lớn đã gây khó khăn cho các NĐT trong việc biểu quyết.

Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Sơn dẫn chứng tại Công ty CP Sữa Việt Nam (VNM), nhà nước nắm đến 46% vốn, các NĐT nước ngoài nắm 49%; còn lãnh đạo, cán bộ - nhân viên cùng các nhà đầu tư khác chỉ nắm có 5% nên muốn tăng thanh khoản của cổ phiếu VNM trên thị trường không hề dễ. “Chính phủ phải nhất quán quan điểm về thoái vốn và cổ phần hóa. Nhà nước chỉ nên nắm giữ cổ phần những ngành trọng điểm, đặc biệt là những ngành mà tư nhân không đầu tư hoặc không đủ khả năng đầu tư và nên thoái vốn ở các công ty tốt vì chỉ “nhả” ra những công ty làng nhàng, bé bé cũng không có ý nghĩa” - ông Nguyễn Sơn nhận định.