Khi mùa hoa mận nở trắng núi rừng cũng là mùa các chàng trai miền biên viễn Kỳ Sơn, Nghệ An vượt biên sang Lào “bắt” vợ.
Những cuộc tình xuyên biên giới này mang đầy màu sắc lãng mạn, song nó cũng mang nhiều uẩn khúc và kéo theo nhiều hệ lụy.Những cuộc tình không biên giới
Ngồi trên “con ngựa sắt” Minsk nổ đoành đoạch, chúng tôi được anh bạn người bản địa Học Phò Hiêu chở đi xem các bản “vợ Lào” ở xã Mường Típ, huyện Kỳ Sơn. Hiêu cho biết, các bản làng nơi đây con trai vượt biên lấy vợ Lào nhiều lắm. Riêng bản Ta Đo, Xốp Típ, Vang Pao có hàng chục cặp.
Một người vợ Lào ở bản Ta Đo.
Túp lều lợp fibro xi măng thấp tè, nằm bên con suối nhỏ ở bản Ta Đo là nơi sinh sống của cặp vợ chồng Mong Thị May (SN 1988, người Lào) và Học Phò Tuy (SN 1983). Bên chén rượu ngô mời khách, Tuy kể rằng lần đầu tiên anh theo trai bản trèo cổng trời, vượt dòng sông Nậm Mộ sang đất Lào “bắt” vợ thì đã bị ánh mắt của thiếu nữ Moong Thị May hút hồn. Vậy là cứ vài ngày, bất kể trời mưa hay nắng anh lại vượt biên sang đất Lào để đến với người trong mộng, nhưng xem ra trái tim người đẹp chẳng hề lung lay. Buồn tình, Tuy mang khèn ra bờ sông thổi ròng rã gần 1 tháng trời. Vào một đêm trăng, hình như không chịu đựng được tiếng khèn gọi tình, nàng May đã bơi qua sông tìm đến. Vậy là 2 người nên vợ nên chồng.
Hỏi Tuy sang bên kia bắt vợ, trai Lào có làm khó dễ không, Tuy cười: Họ thoải mái lắm, con gái như con nai con hoẵng trong rừng, ai bẫy được người đó dùng thôi.
Ranh giới tự nhiên giữa xã Mường Típ và nước CHDCND Lào chỉ là con sông Nậm Mộ cùng mấy quả núi. Hầu hết cư dân sống ở hai triền biên giới tuy khác quốc tịch nhưng lại chung gốc gác người Khơ Mú. Thế nên, chuyện lấy vợ người Lào vốn không xa lạ với các chàng trai nơi đây. Có những người nhiều tuổi vẫn vượt sông đi bắt vợ Lào như trường hợp của Học Phò Thiệu. Hiện mắt ông Thiệu đã mù lòa nhưng ông vẫn luôn tự hào là lấy được cô vợ Lào trẻ đẹp Lô Thị Bằng ít hơn ông đến 30 tuổi.
Ông Lương Xuân Liễu-Trưởng bản Ta Đo chậc lưỡi khi nói đến chuyện này: “Lấy vợ Lào nơi đây là chuyện bình thường ấy mà. Mấy bữa nay lại có mấy cậu choai choai rủ nhau vượt sông đi “bắt” vợ Lào rồi. Riêng bản ta mấy năm trở lại nay cũng có hơn chục người lấy vợ Lào.
Và những hệ lụy
Những cuộc tình không biên giới này mang đầy màu sắc lãng mạn, song nó cũng kéo theo nhiều hệ lụy. Hầu hết các cặp vợ chồng Lào - Việt ở xã Mường Típ cưới nhau nhưng không hề đăng ký kết hôn. Khi được hỏi tại sao không đến UBND xã làm thủ tục kết hôn, họ đều có chung câu trả lời rằng: “Hai bên gia đình cho làm lễ cưới là thành vợ thành chồng rồi, cần chi phải đi đăng ký kết hôn”.
Ông Hoàng Văn Hiếu - Trưởng phòng Tư pháp huyện Kỳ Sơn cho biết: Hiện UBND huyện Kỳ Sơn đang chỉ đạo các xã biên giới tuyên truyền vận động người dân phải làm thủ tục kết hôn trước khi cưới để đảm bảo quyền lợi công dân.
Chính vì nhận thức lệch lạc như vậy nên những gia đình Việt - Lào này phải chịu nhiều thiệt thòi về quyền lợi công dân. Không phải cuộc hôn nhân nào cũng yên ấm. Có những người vợ Lào khi về làm dâu Việt đã đồng cam cộng khổ, sinh con đẻ cái, xây dựng gia đình khá giả; nhưng cũng có nhiều người vợ Lào bị chồng bạo hành phải ngậm đắng, nuốt cay ôm con về nhà mẹ đẻ. Thậm chí có những chị, chồng lấy vợ hai mà chẳng làm được gì. Hệ lụy nhãn tiền là chính quyền địa phương rất khó can thiệp, giải quyết mâu thuẫn trong các “gia đình không biên giới” này.
Không chỉ vậy, những đứa trẻ được sinh ra bởi các cặp vợ chồng không đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật vẫn là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi. Không ít trẻ đến tuổi đi học vẫn chưa có giấy khai sinh.
Trao đổi với phóng viên về vấn đề này, ông Học Phò Dậu - Bí thư Đảng ủy xã Mường Típ, cho biết: Cán bộ xã đã nhiều lần đến tận nhà, tuyên truyền động viên những cặp vợ chồng Việt - Lào ra UBND xã đăng ký kết hôn nhưng họ không chịu đi. Họ cứ viện lý do ốm hay đang bận sang Lào làm ăn, nên xã cũng rất khó bắt buộc”.
