Theo Ths. BS Nguyễn Văn Tiến (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), năng lượng hàng ngày cho phụ nữ sau sinh cho con bú cần là 2.550 Kcal/ngày, vì bữa ăn đạt đủ năng lượng sẽ đảm bảo lượng sữa được tiết đủ cho con.
 |
Tác giả bài viết: Bác sĩ Nguyễn Văn Tiến (Trung tâm Giáo dục Truyền thông dinh dưỡng – Viện Dinh dưỡng Quốc gia) |
Phụ nữ sau sinh cần có chế độ chăm sóc và chế độ dinh dưỡng để đảm bảo đủ sữa cho con bú và phục hồi nhanh sức khoẻ. Và để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho cả mẹ và con, bữa ăn của người mẹ phải đa dạng, số lượng thức ăn đầy đủ, cân đối và có giá trị dinh dưỡng (ưu tiên thức ăn có nhiều protein và canxi). Bên cạnh đó, phụ nữ sau sinh cần được nghỉ ngơi và chăm sóc đặc biệt để phục hồi sức khỏe và nuôi con bú.
Chế độ chăm sóc phụ nữ sau sinh
Sau khi sinh, người mẹ cần nghỉ ngơi tại gường trong 1 ngày đầu, những ngày sau có thể dậy và đi lại nhẹ nhàng. Sau 1 tuần, người mẹ có thể làm việc nhẹ nhàng. Người mẹ nên cho trẻ bú sớm trong vòng 30 phút sau khi sinh bởi bú sớm giúp sữa mau về, giúp co hồi tử cung, mẹ đỡ chảy máu.
Việc giữ vệ sinh cá nhân sau sinh cũng rất quan trọng. Phụ nữ sau sinh nên vệ sinh vùng kín bằng nước sôi để nguội (ấm), lau người thay quần áo mỗi ngày, sau 1 tuần tắm bằng nước ấm cho sạch sẽ, thoải mái. Ngoài ra, ăn đủ chất dinh dưỡng, không ăn kiêng khem, uống nhiều nước hoa quả để chống táo bón.
Phụ nữ sau sinh ưu tiên thức ăn có nhiều protein và canxi. (Ảnh minh họa)
Phụ nữ sau sinh nên ăn gì?
Theo bảng nhu cầu khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng về năng lượng hàng ngày cho phụ nữ sau sinh cho con bú cần là 2.550 Kcal/ngày, vì bữa ăn đạt đủ năng lượng sẽ đảm bảo lượng sữa được tiết đủ cho con.
Theo dân gian có một số thức ăn lợi sữa, đó là những thức ăn giàu dinh dưỡng, phù hợp cho phụ nữ sau sinh phục hồi sức khỏe và cung cấp chất dinh dưỡng để tạo sữa cho con bú như: cháo móng giò (móng giò hầm với gạo nếp đậu đen hay đậu xanh), ăn cơm nếp với thịt gà, canh đủ đủ xanh nấu với thịt gà,... thực chất những món ăn này là cung cấp thêm năng lượng từ gạo và thêm đạm động vật đảm bảo bổ sung dinh dưỡng đủ cho bà mẹ tiết sữa.
Bữa ăn của phụ nữ sau sinh cho con bú cần có thức ăn để bổ sung chấp đạm và chất béo giúp cho việc tạo sữa và duy trì sức khỏe. (Ảnh minh họa)
Ngoài cơm (và các lương thực khác) ăn đủ no, bữa ăn của phụ nữ sau sinh cho con bú cần có thức ăn để bổ sung chấp đạm và chất béo giúp cho việc tạo sữa và duy trì sức khỏe.
Trước hết, cần chú ý đến các nguồn chất đạm từ các thức ăn thực vật như đậu tương, đậu xanh, các loại đậu khác và vừng, lạc. Đây là những thức ăn có giá rẻ hơn thịt nhưng có lượng đạm cao, lại có lượng chất béo nhiều giúp tăng năng lượng bữa ăn và giúp hấp thu tốt các nguồn vitamin tan trong dầu.
Chất đạm động vật như: thịt các loại, trứng, sữa, cá, tôm, cua,...theo nhu cầu lượng protein là 70 - 80 gam/ngày, protein động vật/protein tổng số ≥ 35%. Số lượng protein có thể ước tính là 100 g thịt/cá cung cấp khoảng 20 gam protein, 100 g đậu phụ cung cấp 10 g protein.
Chất béo cần cung cấp 25%-30% năng lượng khẩu phần, nên dùng các chất béo không no có nhiều nối đôi có trong rau xanh, một số dầu thực (dầu cá, ô lưu,..), một số loại cá mỡ. Chất béo rất quan trọng cho sự phát triển trí não và thị lực của trẻ.
Hàng ngày, nhu cầu lipid của phụ nữ sau sinh cho con bú là từ 55 – 65 gam/ngày, tỉ lệ lipid động vật/lipid tổng số là 60%.
Vitamin và chất khoáng rất cần thiết với bà mẹ cho con bú. Ngoài việc bổ sung thông qua bữa ăn hàng ngày bằng các thực phẩm giàu vi chất như: can xi, vitamin D, sắt, kẽm,....
Trong đó, canxi có nhiều trong tôm, cua, cá và sữa. Sắt có nhiều trong thịt, cá, trứng, các loại nhuyễn thể, trong ngũ cốc, đậu đỗ các loại và vừng lạc. Nguồn cung cấp kẽm tốt nhất là thịt, cá, hải sản. Các thức ăn thực vật cũng có kẽm nhưng hàm lượng thấp và hấp thu kém. Sữa, gan, trứng... là nguồn vitamin A động vật, dễ dàng được hấp thu và dự trữ trong cơ thể. Các loại rau xanh, nhất là rau ngót, rau dền, rau muống và các loại củ quả có màu vàng, màu đỏ như cà sốt, đu đủ, xoài, bí đỏ, là những thức ăn có nhiều caroten còn gọi là tiền vitaminA, vào cơ thể sẽ chuyển thành vitamin A.
Một bữa cơm cữ giàu chất dinh dưỡng cho mẹ sau sinh. (Ảnh minh họa)
Phụ nữ sau sinh nên ăn đa dạng các loại thực phẩm, thay đổi món ăn thường xuyên, nhiều loại thức ăn, bữa ăn sẽ có đủ các vitamin và chất khoáng. Phụ nữ sau sinh cho con bú cần uống 1 liều vitamin A 200.000 UI trong vòng một tháng sau sinh để đảm bảo cung cấp vitamin A qua sữa.
Tóm lại, hàng ngày phụ nữ sau sinh cho con bú cần lượng thực phẩm bao gồm: ngũ cốc 450 – 500g, trứng 40-50 g, đậu và chế phẩm từ đậu 50 – 100g, cá và thịt từ 80-100g, rau từ 300-400 g, hoa quả từ 100-200g, dầu mỡ 20g.
Một ngày, phụ nữ sau sinh nên ăn 3 bữa chính và 2 bữa phụ, hạn chế ăn đồ nướng và rán. Người mẹ cần uống nhiều nước từ 2,0 – 2,5 lít/ngày (8 – 10 cốc) để lượng sữa tiết ra nhiều hơn (trên 85 g nước trong 100 ml sữa mẹ) nên dùng sữa, nước trái cây, nước rau luộc, nước đun sôi để nguội.
Phụ nữ sau sinh nên hạn chế ăn gì?
Phụ nữ sau sinh cần hạn chế uống nước trà, nước ngọt có ga, uống rượu, cà phê, các loại gia vị (hành, tiêu, ớt, tỏi,..). (Ảnh minh họa)
Trong thời gian nuôi con bú hạn chế uống nước trà, nước ngọt có ga, uống rượu, cà phê, các loại gia vị (hành, tiêu, ớt, tỏi,..). Phụ nữ sau sinh cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh lo lắng, buồn phiền, giận dữ, mất ngủ. Khi cho con bú, nếu phải dùng thuốc phải hỏi ý kiến của thầy thốc, không được tự động dùng thuốc vì có thể nguy hại cho con và có thể làm cạn nguồn sữa.
