Sau khi sinh, tử cung của mẹ đã hoàn thành sứ mệnh và bắt đầu quá trình hồi phục.
Trong quá trình này niêm mạc tử cung, được ví như lớp đệm lót ổ cho bé, sẽ hoại tử, xơ hóa và bong ra lẫn với những cục máu đông nhỏ từ vết thương nơi nhau bám và chất nhầy tử cung thoát ra ngoài, người ta gọi đó là sản dịch.
Trong 2 – 3 ngày đầu sau sinh, tử cung co bóp mạnh, sản dịch ra nhiều, có màu đỏ tươi, sau đó chuyển sang màu đỏ sậm như bã trầu. Các ngày sau, sản dịch loãng và ít dần. Từ ngày thứ 8 đến ngày thứ 12, sản dịch chỉ còn là chất nhầy trong.
Trong vòng 1 tuần sau thời gian này, mẹ có thể thấy ra một ít máu đỏ tươi. Đó là kinh non, được coi như hiện tượng sinh lý bình thường do niêm mạc tử cung được phục hồi sớm.
Những mẹ sau sinh nằm nhiều, không vận động, không đi lại sẽ làm cản trở quá trình thoát ra của sản dịch.
Quan niệm sau sinh đi lại nhiều dễ bị sa tử cung nên nằm một chỗ vô cùng sai lầm và tai hại vì có thể làm sản dịch không thoát ra ngoài được, gọi là bế sản dịch. Những mẹ mổ lấy thai, do tử cung đóng kín nên cũng dễ bị bế sản dịch. Ngoài ra, bế sản dịch còn do khối u xơ nằm ở eo hoặc cổ tử cung chèn ép làm tắc đường ra.
Sau khi sinh, sản phụ nên vận động, đi lại nhẹ nhàng, tránh nằm một chỗ. (Hình minh họa)
Khi bị bế sản dịch, mẹ sẽ cảm thấy các dấu hiệu như sốt khoảng 38 – 39 độ, bụng dưới căng tức, đau tràn, sản dịch ra chút một, kéo dài ngày và có thể kèm mùi hôi. Ngay khi có một trong các dấu hiệu trên mẹ cần phải đi khám ngay vì bế sản dịch rất nguy hiểm.
Sản dịch ứ đọng trong buồng tử cung có thể dẫn đến nhiễm trùng nội mạc tử cung, nếu không can thiệp kịp thời và đúng mức có thể đưa đến tình trạng nặng nề hơn như viêm cơ tử cung toàn bộ, viêm lan ra hai phần phụ (tức là buồng trứng và ống dẫn trứng), viêm phúc mạc tiểu khung, viêm phúc mạc toàn bộ và nhiễm trùng huyết.
Như vậy dù sinh thường hay sinh mổ, dù đang bị đau vì may tầng sinh môn, các mẹ chỉ nên nằm nghỉ ngơi khoảng 5 – 6 giờ đầu, sau đó nên vận động đi lại nhẹ nhàng để giúp tử cung co hồi tốt và thoát sản dịch dễ dàng.
Mẹ cũng có thể nằm sấp 20 – 30 phút mỗi ngày. Tư thế này giúp cho những người mẹ có tử cung gập trước thoát sản dịch dễ hơn.
Sau khi sinh, song song với việc ăn uống đa dạng, ngủ đủ, các mẹ chú ý giữ vệ sinh vùng kín và theo dõi sản dịch. Mẹ khỏe mạnh là tiền đề cho sự phát triển tốt của bé vì bé sẽ được bú nguồn sữa mẹ dồi dào và chất lượng.
TS. BS Lê Thị Thu Hà (Bệnh viện Từ Dũ – TP. HCM)
