Nước chấm - nét ẩm thực thú vị của người Hà Nội

Chuyện “nước chấm” trong nét ẩm thực của người Hà Nội

Tôi được sinh ra trong một gia đình gốc Hà Nội. Mẹ thường bảo mâm cơm của người Hà Nội không bao giờ thiếu bát nước chấm, giống như là một thói quen cố hữu vậy.

Với người miền Bắc, nước chấm được coi là linh hồn của nhiều món ăn, bởi tuy là món phụ nhưng lại quyết định chất lượng của món ăn chính. Người Bắc ăn gà luộc thì phải có bát muối tiêu chanh; với món vịt luộc thì phải là nước mắm với gừng giã nhuyễn, thêm tí chanh và mấy lát ớt. Ốc luộc nhất định phải có bát nước chấm gồm mắm, chanh, đường, tỏi, sả, ớt. Đậu lướt ván chấm với mắm tôm là món ăn khoái khẩu của người Hà Nội.

Bát nước chấm đậm đà vị tự nhiên là thành phần không thể thiếu trong ẩm thực Hà Nội

Mỗi món ăn lại có một loại nước chấm riêng. Nguyên liệu chỉ là nước mắm, đường, chanh, tiêu, tỏi, ớt… nhưng tùy từng món ăn chính, nước chấm lại được chế biến gia giảm các thành phần cho phù hợp.

Nước chấm đặc trưng của người Bắc là mắm tôm, nước mắm chua ngọt nhưng mẹ bảo, loại nước chấm từ đậu nành lên men giữ hồn cho món ăn của người Hà Nội.

Maggi gắn bó với mỗi bữa ăn của gia đình Việt

Không biết có phải từ thói quen dùng Ma-gi của mẹ hay không mà cả nhà tôi rất mê loại “nước chấm màu nâu đen” này. Thật hiếm khi nào mà trong gian bếp nhà lại thiếu chai Ma-gi.

Cứ khi nào có đồ luộc, nhất là món rau muống, rau lang, thịt luộc mẹ đều có bát nước chấm ma-gi giữa mâm. Ma-gi còn được mẹ nêm nếm cho nhiều món ăn khi nấu nướng. Vì vậy, sau này mỗi lần xa quê mà thấy bát ma-gi, tôi lại bồi hồi nhớ lại các món ăn đậm vị tình thân của mẹ ngày nào.

“Vị ngon nhớ lâu” chinh phục bao thế hệ người Hà Nội

Rất lâu trong văn hóa ẩm thực Việt, nước tương Ma-gi đã đi vào thói quen ăn uống của người Hà Nội.

Ma-gi (hay còn gọi Maggi) được biết đến như một loại “nước chấm màu nâu đen thường làm từ những nguyên liệu có chứa nhiều chất đạm”. Ma-gi theo chân người Pháp vào Việt Nam từ những năm đầu thế kỷ 20.

Maggi có mặt tại Việt Nam từ những năm 1930

Từ góc nhìn của Nhà sử học, ông Dương Trung Quốc chia sẻ: “Tôi có hỏi mẹ tôi, người đã từng trải qua những năm 1930, năm nay bà 90 tuổi; ấn tượng đầu tiên về chai Maggi là nó có hình dáng giống tháp Eiffel. Sở dĩ người Việt Nam gọi Maggi là “ma-gi” vì nó được phát âm theo tiếng Đức, tên của nhà sáng lập ra thương hiệu nổi tiếng này Julius Maggi.”

Maggi song hành cùng lịch sử, chinh phục bao thế hệ người Hà Nội vì hương vị thơm ngon, và là một nguồn bổ sung chất đạm quan trọng trong những giai đoạn khó khăn.

PGS. TS Đinh Ngọc Vượng viết về Maggi như một phần không thể thiếu trong bữa ăn của người Việt: Hồi đất nước còn khó khăn, hình ảnh quen thuộc là cả gia đình ngồi quây quần bên nồi cơm một phần gạo trắng, 2 phần củ mì, củ sắn. Đôi khi được bổ sung thêm đĩa rau luộc cùng bát nước chấm Maggi. Tô canh là nước luộc rau bỏ tí muối vắt thêm tép chanh cho lạ miệng. Cả nhà vừa ăn vừa tíu tít chuyện trò.

Do đặc trưng với xì dầu về cơ bản là giống nhau nên đa số người dân nhầm Maggi là một loại “xì dầu hạng sang”. Tuy nhiên, về thực chất thì xì dầu có vị hắc, trong khi đó Ma- gi có mùi thanh nhẹ, ngon hơn nên được nhiều người ưu thích hơn. Dần dà, Maggi một nhãn hiệu riêng biệt - đã bị “Việt hóa”, “chung hoá” thành từ Ma-gi (còn viết là ma-gi, madi, ma-di, ma di...).

Có người nói người Hà Nội rất “bảo thủ” trong cách ăn. Có lẽ vì vậy mà giống như nhiều người con Hà Nội, tôi vẫn nặng lòng với nếp xưa. Trong mâm cơm gia đình nhỏ của tôi vẫn luôn có loại nước chấm màu nâu đen sóng sánh cho bữa ăn thêm phong phú và nhanh chóng hơn. Đó vẫn là hương vị đậm tình thân được lưu truyền qua bao thế hệ bởi với người Việt, “vị ngon thì nhớ lâu”.