Phật dạy rằng, tâm cố chấp sẽ đóng chặt cánh cửa hạnh phúc sẵn có nơi mỗi người. Chỉ bằng cách buông bỏ định kiến, cuộc đời mới thanh thản, an yên.
Con cua đi ngang nên trong mắt nó, những kẻ đi tiến về phía trước thật là ngu ngốc.
Thầy bói mù sờ vào chân voi liền vội vàng phán coi chỉ như cái cột nhà, tay ôm vừa hết.
Chỉ hai chữ thôi nhưng định kiến đã khiến con người ta thiển cận, gây hại cho người khác và chính bản thân mình. Trong thế giới rộng lớn này, không ai thích mình là nạn nhân của định kiến nhưng lại không ít người vẫn luôn giữ định kiến với đời. Có thể buông bỏ định kiến, không áp đặt hay bị những điều cực đoan lấn át chính là cảnh giới cao nhất của cuộc đời.
1. Định kiến làm hại người khác và chính bản thân họ
Định kiến là định kiến phổ biến nhất và dễ bị bỏ qua nhất trong cuộc sống.
Có một câu chuyện kể rằng:
Một người đàn ông đến Mỹ lần đầu, khi đang đi dạo trong công viên thì thấy vài nhóm người da trắng đang ngồi trên bãi cỏ trò chuyện, tận hưởng ánh nắng mặt trời. Ông ta không khỏi thốt lên: “Đây mới là cuộc sống chứ! Họ thật biết cách tận hưởng khi giàu có."
Vài ngày sau đó, khi người đàn ông nọ thấy một vài người da đen đang ngồi phía bên kia bãi cỏ, ông đã chẹp miệng thở dài: "Ôi! Vấn đề thất nghiệp của người da đen thực sự nghiêm trọng. Những người này có lẽ đều phải sống dựa vào các nguồn trợ cấp”.
Cùng một sự việc nhưng với những đối tượng khác nhau, người đàn ông đó đã đưa ra các phán xét ngược nhau, không mang đến sự thật là gì.
Một cư dân mạng từng chia sẻ về những định kiến, thành kiến mà họ thấy trong cuộc sống hàng ngày:
"Tôi từng chứng kiến những anh chàng xăm trổ to lớn nhường ghế cho người già trên xe buýt và những người đàn ông mặc vest, đeo cà vạt bảnh bao đánh vợ trên đường. Sự đa dạng của thế giới này nằm ngoài sức tưởng tượng của bạn."
Mọi người chỉ chọn những gì họ muốn tin và chỉ nhìn vào những gì họ muốn thấy. Thậm chí họ không mang đến, không muốn chấp nhận sự thật đằng sau vấn đề.
Khi bạn nhìn cuộc đời bằng đôi mắt màu định kiến, những gì bạn thấy sẽ không bao giờ là sự thật. Những định kiến này còn đáng sợ hơn cả sự thiếu hiểu biết.
Vào thời cổ đại, một vị vua dẫn các con trai của mình đến một cánh cổng đá lớn và nói: "Ai mở được cánh cổng này thì có thể thừa kế ngai vàng."
Các vương tử cao lớn cường tráng nhìn cánh cổng đá to lớn kia đã lắc đầu chịu thua. Chỉ có hoàng tử út là bước tới, đẩy mạnh và cánh cửa thực sự đã mở ra.
Chỉ bằng cách mở cánh cửa của khuôn mẫu, chúng ta mới có thể nhìn thấy thế giới thực.
Triết gia, nhà văn người Mỹ Henry David Thoreau từng nói: “Từ bỏ định kiến không bao giờ là quá muộn”.
Trong xã hội đầy rẫy những định kiến này, ai buông bỏ được định kiến trước sẽ trở thành người khôn ngoan của cuộc đời. Vì kẻ thù lớn nhất của sự thật chính là định kiến.
2. Định kiến là thiển cận
Một người nọ từng lên mạng kể lại câu chuyện ngày hôm ấy của mình ở nơi văn phòng. Chuyện là bạn của sếp anh ấy khi đến thăm công ty đã mang theo những hộp bánh rất đẹp tặng quà cho mọi người. Bên trong các hộp là những chiếc bánh maccaron nhỏ xinh đầy màu sắc.
Vốn là người từng ấn tượng không tốt về loại bánh này nhưng sau khi thấy người sếp tấm tắc khen, thử hết các vị, anh chàng quyết định thử một lần xem sao. Lấy một chiếc màu hồng từ trong hộp ra, cắn một miếng, ngay lập tức anh liền hiểu tại sao bánh macaron lại nổi tiếng đến vậy.
Vỏ bánh hạnh nhân giòn nhưng bên trong vẫn có độ ẩm, nhân mứt dâu đầy đặn rất vừa miệng, vị đậm đà, không hề bị ngọt quá chút nào. Khi đấy, trong đầu anh liền hiện lên câu nói: "Bạn từng nghĩ bánh macaron không ngon, nhưng đó là vì bạn chưa được ăn những chiếc macaron thực sự ngon."
Trên đời này có quá nhiều người vì đã ăn món cá bị cháy mà đánh giá rằng cá vốn không ngon; đọc một vài cuốn sách dở thì cho rằng đọc sách thật lãng phí thời gian.
Định kiến tồn tại trong mọi khía cạnh của cuộc sống này. Nó không chỉ làm mờ mắt chúng ta mà còn khiến chúng ta nhìn nhầm người và đưa ra những lựa chọn sai. Quan trọng hơn, những định kiến vô thức lâu dài có thể khiến con người hình thành tư duy định tính, quên đi tầm quan trọng của tư duy chuyên sâu.
Định kiến làm cho tư duy trở nên cứng nhắc, chỉ nhìn thấy bề nổi của sự việc mà bỏ qua bức tranh toàn cảnh. Đây là điều những người khôn ngoan luôn biết cách tránh, không coi một phần mình nhìn thấy là tất cả sự việc.
Chỉ bằng cách buông bỏ định kiến, chúng ta mới có thể có tư duy sâu sắc. Một người có tư duy hạn chế giống như một kẻ bị bịt mắt vậy.
Để một người xoá bỏ định kiến là điều rất khó bởi định kiến đã có từ lâu, truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tuy nhiên chính vì khó khăn nên khi kiên trì để làm được sẽ càng nhận ra giá trị.
Buông bỏ định kiến thực chất là buông bỏ những định kiến trong tâm trí, nâng cao trình độ nhận thức và phát triển thói quen đào sâu suy nghĩ. Buông bỏ định kiến chính là một biểu hiện trí tuệ của một người.
Phật dạy rằng, tâm cố chấp sẽ đóng chặt cánh cửa hạnh phúc sẵn có nơi mỗi người. Chỉ bằng cách buông bỏ định kiến, cuộc đời mới thanh thản, an yên.
