Các chuyên gia cho biết, nếu tập trung vào hai điều quan trọng, bố mẹ có thể giúp trẻ phát triển não bộ hiệu quả.
Để con thông minh hơn, học giỏi hơn, các bậc phụ huynh thường mất nhiều thời gian suy nghĩ về chế độ dinh dưỡng, lựa chọn thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và omega-3, hay tìm kiếm các loại thực phẩm chức năng có lợi cho sự phát triển trí não.
Mặc dù chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển của não bộ, nhưng còn có nhiều yếu tố khác cũng không kém phần quan trọng.
Các chuyên gia liệt kê hai điều có thể giúp trẻ xây dựng bộ não hiệu quả và tập trung, được xem là thuốc "bổ não".
Tập thể dục là "viên thuốc" tốt nhất cho sự phát triển của não
Vào thời cổ đại, người nguyên thủy sống bằng nghề săn bắn sẽ chạy 50-100 km mỗi ngày để đuổi theo con mồi cho đến khi kiệt sức. Và dù có chạy xa đến đâu, họ vẫn luôn có thể trở về với gia đình.
Bởi vì khi chạy, não sẽ thưởng cho hành vi tập thể dục bằng cách tiết ra dopamine, kích hoạt hệ thống báo động trong não, thúc đẩy cung cấp năng lượng và cho phép chúng ghi nhớ đường về nhà và nơi có nguy hiểm .
Nói cách khác, các mô hình thần kinh của tổ tiên khi săn mồi đã được ghi vào gen của chúng ta từ lâu. Nhu cầu tập thể dục là bẩm sinh, bất kể có muốn hay không.
Chắc hẳn nhiều người đã từng trải qua điều này trước đây - sau khi tập thể dục, cơ thể rõ ràng rất mệt mỏi, nhưng lại cảm thấy đặc biệt sảng khoái. Điều này là do tập thể dục khiến não giải phóng một lượng lớn dopamine, serotonin và norepinephrine, các chất dẫn truyền thần kinh kích hoạt hệ thống năng lượng và trẻ hóa.
Tập thể dục giúp chúng ta cảm thấy sảng khoái, sản sinh thêm "phân bón cho não" BDNF ở hồi hải mã - vùng trí nhớ của não. BDNF chủ yếu chịu trách nhiệm thiết lập và duy trì các mạch thần kinh và có thể thúc đẩy sự phát triển của tế bào thần kinh và hình thành các khớp thần kinh.
Mức độ BDNF ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học tập của trẻ. Giáo sư John Reddy của Đại học Harvard đã đề cập trong cuốn sách "Tập thể dục thay đổi não bộ" rằng tốc độ học từ vựng sau khi tập thể dục cao hơn 20% so với trước khi tập thể dục.
Có thể thấy rằng tập thể dục đúng cách sẽ thúc đẩy sự phát triển của não bộ, hỗ trợ việc học tập và phát triển thể chất cũng như tinh thần. Vì vậy, các trường học đều sắp xếp lớp giáo dục thể chất cho trẻ hàng ngày.
Mạch thần kinh phát triển tốt, điểm tới hạn tương đối thấp, dễ bắt đầu nên nên bắt đầu tập thể dục từ khi còn nhỏ. Các chuyên chia sẻ một số ý tưởng về bài tập cho trẻ theo độ tuổi.
Trẻ 0-3 tuổi: Giai đoạn vàng để hình thành não bộ
Trọng tâm phát triển não bộ ở thời điểm này là tích hợp các phản xạ nguyên thủy và thiết lập các kiểu chuyển động cơ bản. Bố mẹ có thể rèn luyện các kỹ năng vận động thô của trẻ thông qua các chuyển động như lật, ngồi, bò, đi, chạy, nhảy và đá.
Trước khi trẻ biết đi, hãy cho trẻ tập các bài tập thụ động, mát-xa mỗi ngày. Khi bé được 8-18 tháng tuổi là giai đoạn tập bò. Mẹ có thể sử dụng hộp các tông và đệm mềm để xây dựng một "mê cung đường hầm" để kích hoạt các nhóm cơ lớn của toàn bộ cơ thể.
Sau khi bé có thể đi và chạy, hãy đưa đến công viên để chạy và nhảy, lên xuống cầu thang, bắt và ném bóng, đuổi bắt bong bóng trên bãi biển....
Trẻ thường xuyên vận động hỗ trợ việc học tập và phát triển thể chất cũng như tinh thần.
Trẻ 3-6 tuổi: Giai đoạn bùng nổ kỹ năng vận động
Trong 3 năm này là giai đoạn phát triển đỉnh cao của thùy đỉnh của "não vận động". Trẻ càng có nhiều kinh nghiệm chơi thể thao thì mạch thần kinh càng phát triển, truyền tín hiệu càng mượt mà.
Vì vậy, bắt đầu từ 3 tuổi, có thể cho trẻ tập thể dục một cách có kế hoạch. Leo trèo, nhảy, chạy, bơi, ném bóng rổ, chơi bóng đá (sau 4 tuổi), nhảy dây và đi bộ nhanh (sau 5 tuổi) là những hoạt động phù hợp nhất với trẻ ở độ tuổi này.
Trẻ 6-12 tuổi: Sự tinh tế của dây thần kinh vận động cơ
Vào thời điểm này, các cơ quan khác nhau của trẻ, bao gồm cơ và xương, đã trưởng thành. Các chuyển động trải qua trong hai giai đoạn đầu tiên cũng đã được não ghi vào tiểu não và hạch nền, hình thành nên trí nhớ thủ tục.
Chìa khóa của việc tập luyện là sự kiên trì. Lúc này, bố mẹ nên dành thời gian cho con trải nghiệm nhiều môn thể thao khác nhau, giúp tìm ra môn thể thao trẻ có thể gắn bó lâu dài. Khoảng 9 tuổi, khả năng cạnh tranh bắt đầu xuất hiện. Nếu trẻ có thành tích thể thao đặc biệt, có thể rèn luyện theo con đường thể thao chuyên nghiệp.
Làm việc nhà là bài tập toàn bộ não tự nhiên
Hiện nay nhiều gia đình chỉ xoay quanh chăm lo cho trẻ, nên ít khi tạo cơ hội cho trẻ làm việc nhà.
Theo Dương Hạ, chuyên gia tâm lý tại Học viện Y khoa Liên hợp Bắc Kinh. Trong 30 năm hành nghề, cô đã điều trị cho hơn 10 trẻ có vấn đề và phát hiện ra rằng, nhiều trẻ chậm chạp trong làm việc, kém tập trung và ghét học tập, chủ yếu là làm quá ít việc nhà và không được vận động đủ.
Nghiên cứu phát hiện ra rằng trẻ mẫu giáo làm việc nhà 3 lần một tuần có mật độ nếp gấp vỏ não (nơi diễn ra hoạt động tư duy bậc cao) cao hơn 15% so với trẻ cùng lứa, sau khi dọn dẹp bàn học trong 8 tuần, tỷ lệ trẻ mắc lỗi trong các bài kiểm tra chú ý liên tục giảm 37%.
Nói cách khác, làm việc nhà cũng có thể giúp não bộ trẻ phát triển.
Lấy việc quét sàn làm ví dụ. Đứa trẻ vật lộn lần đầu tiên quét, mắt dán chặt vào cây chổi. Mặc dù thùy trán liên tục gửi hướng dẫn đến mạng lưới kết nối thần kinh khổng lồ, cố gắng phối hợp các chuyển động, nhưng đôi tay trẻ vẫn mất kiểm soát và liên tục mắc lỗi.
Đến lần thứ 5, trẻ đã có thể quét rác, mặc dù chưa thành thạo lắm. Nhưng đến lần thứ 10, rồi lần thứ 20, trẻ đã có thể vừa quét vừa ngân nga giai điệu, và việc đó dường như không hề khó khăn chút nào.
Làm việc nhà cũng có thể giúp não bộ trẻ phát triển.
Bởi vì trong quá trình học tập lặp đi lặp lại, tiểu não sẽ liên tục thu thập và tối ưu hóa các thông số kiểm soát cơ và bao bọc và lưu trữ chúng trong hạch nền. Ngay khi trí nhớ thủ tục được hình thành, trẻ sẽ mở khóa được kỹ năng quét sàn. Lần sau, việc quét sàn sẽ dễ dàng như lái xe tự động.
Tại sao những trẻ thường giúp mẹ làm việc nhà trước khi đến tuổi đi học như lặt rau, rử chén, dọn bàn ăn, gấp chăn mền... lại có thể nhanh chóng thành thạo các công việc khó hơn nhà khi biết viết?
Bởi vì với mỗi lần vụng về làm việc nhà, não bộ sẽ liên tục được cải thiện và theo thời gian, trẻ sẽ có khả năng chuyển giao kỹ năng và học hỏi những điều mới nhanh một cách tự nhiên.
Như nhà tâm lý học trẻ em Piaget đã nói, não của trẻ đầu tiên phát triển khả năng suy nghĩ thông qua chuyển động.
Bố mẹ cũng có thể tham khảo những ý tưởng của "đơn thuốc việc nhà" này để giúp trẻ xây dựng một "bộ não thông minh".
Ví dụ, hãy cho trẻ từ 2 đến 4 tuổi thu thập tất của gia đình và chơi trò chơi ghép hình. Khi trẻ đã chơi trò ghép đôi một thời gian, có thể thử một cách chơi khác. Chọn một ngày trong tuần và để trẻ làm "giám đốc việc nhà". Hãy để con giao nhiệm vụ cho bố mẹ hoặc người thân khác, sau đó kiểm tra kết quả và tóm tắt những cải tiến.
Trẻ càng năng động thì não bộ càng thông minh, cơ thể khỏe mạnh và khả năng tập trung càng tốt.
