Khi trẻ bướng bỉnh, thay vì la mắng bố mẹ có thể áp dụng những cách sau đây để đối mặt vấn đề này dễ dàng hơn.
Trẻ con đôi khi tính tình rất tệ, nếu có điều gì không phù hợp với nhu cầu, trẻ sẽ nổi cơn thịnh nộ, khiến phụ huynh thêm tức giận.
Lúc này, nếu bố mẹ dùng phương pháp giáo dục cứng rắn như đánh mắng có thể giải quyết tạm thời, nhưng lâu dần trẻ có thể hình thành tính bạo lực.
Vậy bố mẹ nên làm gì khi trẻ thường xuyên cáu kỉnh, nổi giận, không vâng lời? Các gợi ý dưới đây từ chuyên gia giáo dục sẽ giúp bố mẹ đối mặt vấn đề này dễ dàng hơn.
Xác định nguyên nhân trẻ giận dữ
Xác định nguyên nhân trẻ giận dữ là một bước quan trọng trong việc hiểu và giúp đỡ trẻ xử lý cảm xúc một cách hiệu quả.
Đôi khi, trẻ cảm thấy bị bất công, không được công nhận hoặc không thể hiểu và biểu đạt cảm xúc của mình. Bằng cách xác định nguyên nhân, bố mẹ có thể tìm ra cách tương tác và hỗ trợ trẻ một cách phù hợp.
Nguyên nhân phổ biến nhất là nhu cầu của trẻ không được đáp ứng, điều này giống như việc người lớn không ăn món mình muốn, chắc chắn tâm trạng sẽ không tốt. Tuy nhiên, người lớn biết cách kiềm chế và điều chỉnh cảm xúc, trong khi trẻ có khả năng kiểm soát tương đối yếu nên sẽ khóc lóc, mất bình tĩnh để trút giận khi nhu cầu của mình không được đáp ứng.
Lúc này, bố mẹ nên nói cho trẻ biết lý do tại sao nhu cầu của trẻ không thể được đáp ứng và đưa ra những lựa chọn khác phù hợp hơn.
Hay ví dụ khác là trẻ sơ sinh không ngủ đủ giấc sẽ dễ quấy khóc. Vì thiếu ngủ ảnh hưởng đến hệ nội tiết của cơ thể, sự thay đổi nội tiết tố sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng, khiến trẻ ủ rũ và đôi khi mắc chứng lo âu, trầm cảm và các vấn đề về cảm xúc khác. Vì vậy, điều quan trọng là trẻ phải đảm bảo ngủ đủ giấc, điều này cũng rất có ích cho sự phát triển của trẻ.
Giảm lượng người xem khi trẻ mất bình tĩnh
Khi trẻ mất bình tĩnh, nếu có quá nhiều người trong gia đình đến chú ý, điều này thường không có lợi. Một lý do là khi có nhiều người xung quanh, trẻ có thể được cưng chiều quá mức và không được đặt vào tình huống thực tế. Khiến cho trẻ trở nên lệ thuộc vào sự giúp đỡ của người khác, khó phát triển được khả năng tự giải quyết vấn đề.
Mặt khác, khi có nhiều người tham gia, ý kiến và quan điểm của mỗi người có thể khác nhau. Điều này dễ dẫn đến sự mâu thuẫn và bất đồng quan điểm trong việc giáo dục trẻ, gây ra sự bối rối và khó khăn trong việc đưa ra quyết định.
Trong những trường hợp như vậy, bố mẹ nên tìm không gian riêng tư, nơi mà trẻ có thể trò chuyện với một người đáng tin cậy và được hỗ trợ một cách tập trung. Điều này tạo điều kiện cho trẻ để tự do thể hiện cảm xúc, lắng nghe và nhận được chỉ dẫn một cách khách quan.
Cho trẻ những lựa chọn phù hợp
Để giúp trẻ tham gia vào quá trình đưa ra quyết định và tự quản lý cảm xúc, bố mẹ có thể áp dụng phương pháp đưa ra lựa chọn. Ví dụ, nếu bố mẹ muốn đi chơi nhưng trẻ không muốn thức dậy và mặc quần áo, có thể cho trẻ hai lựa chọn: "Con muốn ở nhà học hay chúng ta nên mặc quần áo và ra công viên chơi?" hoặc "Hôm nay con muốn đến công viên hay lớp học vẽ?"
Tuy nhiên, khi sử dụng phương pháp này, cần cẩn thận để không có quá nhiều sự lựa chọn. Nếu có quá nhiều lựa chọn, trẻ có thể muốn chọn tất cả và gây ra sự mập mờ, khó khăn trong việc đưa ra quyết định. Quan trọng là đảm bảo rằng các lựa chọn được đưa ra là khả thi và có thể thực hiện được.
Ngoài ra, rất quan trọng là không đưa ra cho trẻ những lựa chọn không tồn tại. Điều này có thể tạo ra sự rối loạn và sự bất mãn trong trẻ, khi không thể thực hiện những lựa chọn mà đã được đưa ra. Thay vào đó, hãy đảm bảo rằng các lựa chọn được đưa ra là có thực và hợp lý với tình huống cụ thể.
Phương pháp đưa ra lựa chọn giúp trẻ phát triển khả năng tự quản lý và đưa ra quyết định, đồng thời tạo ra một môi trường tương tác tích cực giữa bố mẹ và trẻ. Bằng cách cho trẻ tham gia vào quá trình quyết định, bố mẹ tạo cho trẻ cảm giác được tôn trọng và có quyền tự quyết, từ đó giúp trẻ phát triển kỹ năng thích ứng và tự lập.
Giữ bình tĩnh
Càng la hét và đánh mắng, trẻ càng mất bình tĩnh và khóc nhiều hơn. Thay vì đánh mắng, bố mẹ nên áp dụng các phương pháp khác nhằm giúp trẻ hiểu và kiểm soát cảm xúc của mình.
Trước tiên, bố mẹ nên suy ngẫm về nguyên nhân tại sao con tức giận. Có thể là do trẻ không nghe lời hướng dẫn hoặc không hiểu rõ ý nghĩa của những hướng dẫn đó. Trong trường hợp này, bố mẹ cần tự đặt câu hỏi liệu những hướng dẫn đó có phù hợp và rõ ràng không. Có thể cần điều chỉnh cách truyền đạt thông tin và lời hướng dẫn để trẻ dễ hiểu và thực hiện.
Bố mẹ có thể tận dụng các hoạt hình hoặc cốt truyện mà trẻ thích xem. Bằng cách đóng vai giải thích cho trẻ biết những hành vi nào là không nên làm và những hành vi nào là nên làm. Việc này giúp trẻ hình dung và nắm bắt được những khái niệm trừu tượng một cách sinh động và thú vị.
Ngoài ra, bố mẹ cũng có thể áp dụng các phương pháp như trò chuyện, lắng nghe và thể hiện sự quan tâm đến cảm xúc, tìm hiểu nguyên nhân và tìm cách giải quyết một cách xây dựng và hợp tác.
Quan trọng nhất, bố mẹ cần luôn giữ lòng bình tĩnh và kiên nhẫn. Việc tạo ra môi trường yên tĩnh trẻ cảm thấy an tâm và dễ dàng học hỏi, thích ứng với các giải pháp mới.
Cùng con hoàn thành nhiệm vụ
Ví dụ khi trẻ ném đồ chơi, thay vì trách móc, bố mẹ có thể sử dụng phương pháp hướng dẫn và khuyến khích trẻ thực hiện hành động đúng. Đầu tiên, bố mẹ nên nhắc nhở trẻ rằng không nên ném đồ chơi và yêu cầu trẻ nhặt đồ lên và đặt nó ở một nơi an toàn.
Tuy nhiên, nếu trẻ khóc và mất bình tĩnh, bố mẹ có thể đưa ra một nhiệm vụ nhất định để giúp trẻ quay trở lại trạng thái bình tĩnh. Ví dụ, bố mẹ có thể nói với trẻ: "Hãy giúp mẹ đặt các đồ chơi vào hộp xếp gọn trong phòng nhé. Chúng ta sẽ làm điều này cùng nhau." Bằng cách tham gia cùng trẻ vào một hoạt động nhất định, giúp trẻ quên đi cảm xúc tức giận, cũng như tạo ra một tình huống hợp tác và xây dựng.
Trong quá trình hoàn thành nhiệm vụ, bố mẹ nên khen ngợi trẻ, nhằm tạo ra động lực và khích lệ. Bố mẹ có thể nói: "Con đã làm rất tốt! Cảm ơn con đã giúp mẹ đặt đồ chơi vào hộp, mẹ rất hài lòng với điều này."
Kỳ vọng phải phù hợp với độ tuổi của trẻ
Nhiều phụ huynh thường vô thức so sánh con mình với những đứa trẻ khác, hoặc luôn đặt con theo tiêu chuẩn của người lớn. Khi đặt kỳ vọng quá cao và con không đáp ứng được, bố mẹ có thể tự hỏi liệu đó có phải do lỗi của trẻ hay không và tại sao trẻ lại nghịch ngợm như vậy.
Để tránh những tình huống này, bố mẹ cần nhận ra rằng mỗi đứa trẻ đều là một cá nhân độc nhất, có những khả năng và tiến trình phát triển riêng. Ví dụ, nếu trẻ chỉ nghe một câu chuyện dài trong vòng 3 phút, không nên mong đợi rằng con sẽ ngồi im và nghe một câu chuyện kéo dài 10 phút. Mỗi trẻ nhỏ có những giới hạn và khả năng tập trung khác nhau, và điều này hoàn toàn bình thường.
Khi trẻ tiếp tục lớn lên, sẽ xuất hiện nhiều vấn đề hơn và trẻ sẽ muốn có quyền tự do riêng. Trẻ không sẵn lòng chấp nhận một cách mù quáng mà chỉ muốn được thể hiện và tự chủ. Trong giai đoạn này, bố mẹ nên thỏa mãn nhu cầu của trẻ, miễn là không vi phạm các giới hạn và quy tắc cần thiết.
Tuy nhiên, bố mẹ cũng cần thiết lập các quy tắc, giới hạn rõ ràng để đảm bảo sự an toàn và trách nhiệm của trẻ. Việc tạo ra một môi trường hỗ trợ và yêu thương cùng việc thỏa mãn nhu cầu cơ bản của trẻ sẽ giúp trẻ phát triển một cách lành mạnh và tự tin trong quá trình trưởng thành.
