Chúng ta có thể quan sát thấy sự khác biệt đáng kể trong cách tiếp cận nuôi dạy con cái giữa bố mẹ thế hệ Gen Z và thế hệ 8X, 9X.
Mỗi thế hệ sinh ra trong các thời đại khác nhau, chịu ảnh hưởng của giáo dục, khoa học và công nghệ đặc thù sẽ dẫn đến sự khác biệt về quan điểm và cách tiếp cận cuộc sống. Đặc biệt, khi trở thành bố mẹ, những trải nghiệm này càng tạo ra những điều khác biệt đáng kể giữa các thế hệ.
Trong việc nuôi dạy con, thực tế sẽ không có bất kỳ một quy chuẩn nào buộc các bậc bố mẹ phải áp dụng theo. Dù là bố mẹ Gen Z, 8X hay 9X thì đều giáo dục con theo quan điểm và phương pháp riêng của mình, miễn là cách nuôi dạy đó phù hợp, mang lại hiệu quả tích cực đối với quá trình phát triển toàn diện của con trẻ.
Các bà mẹ ở những thế hệ khác nhau sẽ có quan điểm nuôi dạy con cái khác nhau (Ảnh minh hoạ).
Có nhiều quan điểm cho rằng việc làm bố mẹ ở độ tuổi trẻ, đặc biệt là đối với thế hệ Gen Z, sẽ đối mặt với nhiều thách thức hơn so với các bố mẹ thuộc thế hệ 8X và 9X. Vậy điều này cụ thể như thế nào, bố mẹ Gen Z có ưu nhược điểm gì so với bố mẹ 8X, 9X và họ cần học thế hệ trước những gì?
Cùng nghe những chia sẻ dưới đây từ góc nhìn chuyên môn của Tiến sĩ Nhi Nguyễn Thị Tú Anh về quan điểm nuôi dạy con của các thế hệ bố mẹ.
Tiến sĩ Tâm lý Nhi Nguyễn Thị Tú Anh.
Chuyên gia cảm nhận như thế nào về cách bố mẹ Gen Z ngày nay dạy con, có khác gì so với bố mẹ 8X, 9X trước đây?
Chúng ta có thể quan sát thấy sự khác biệt đáng kể trong cách tiếp cận nuôi dạy con cái giữa bố mẹ thế hệ Gen Z và thế hệ 8X, 9X. Cách tiếp cận nuôi dạy con cái của bố mẹ thế hệ Gen Z phản ánh bối cảnh văn hóa xã hội đang phát triển và những tiến bộ công nghệ.
Bố mẹ Gen Z có xu hướng hiểu biết về công nghệ hơn, kết hợp các công cụ kỹ thuật số vào thực hành nuôi dạy con cái. Họ thường nhấn mạnh vào sự giao tiếp và hợp tác cởi mở với con cái, khuyến khích phong cách nuôi dạy con cái dân chủ, hiện đại và có sự tham gia đồng đều của cả bố lẫn mẹ.
Tuy nhiên, những thách thức cũng có thể nảy sinh, chẳng hạn như vấn đề phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ trong chăm sóc trẻ em, và đảm bảo cân bằng trong việc thúc đẩy cả kỹ năng kỹ thuật số và kỹ năng tương tác xã hội thực tế.
Theo chuyên gia, đâu là những ưu điểm và nhược điểm trong phương pháp giáo dục con cái của bố mẹ Gen Z ngày nay?
Thuận lợi:
- Tích hợp công nghệ: Bố mẹ thế hệ Gen Z tích hợp công nghệ vào giáo dục và giao tiếp một cách thành thạo, giúp trẻ sớm tiếp xúc với nội dung đa dạng, phát triển ngoại ngữ, các chương trình giáo dục sinh động.
- Giao tiếp cởi mở: Phong cách giao tiếp cởi mở và hợp tác là yếu tố thúc đẩy giúp nuôi dưỡng cảm giác tin tưởng, và hiểu biết giữa bố mẹ và con cái nếu thực hành đúng cách.
- Nhấn mạnh vào tính cá nhân: Bố mẹ Gen Z thường khuyến khích trẻ thể hiện cá tính và theo đuổi những sở thích đa dạng.
- Quan điểm toàn cầu: Công nghệ khiến thế giới “phẳng” hơn, không chỉ người lớn mà trẻ nhỏ cũng được tiếp cận các quan điểm toàn cầu đa dạng, có sự hiểu biết về các nền văn hóa.
Nhược điểm:
- Quá phụ thuộc vào kỹ thuật số: Việc phụ thuộc quá nhiều vào màn hình có thể dẫn đến những thách thức trong việc thiết lập giới hạn thời gian sử dụng thiết bị một cách lành mạnh cho trẻ em, từ đó dẫn đến các vấn đề về giao tiếp, thành tích học tập và cả các kỹ năng tương tác xã hội ở trẻ.
- Áp lực thành tích: Không thể chối bỏ việc mạng xã hội đã khiến mọi người tiếp cận với nhau dễ dàng hơn, đồng thời cũng chia sẻ và tìm hiểu nhiều thông tin, và có thể “khoe” con nhiều hơn. Khi bố mẹ mong muốn con thành công sớm, hay cần phải khoe thành tích, có thể vô tình gây áp lực lên trẻ, tiềm ẩn những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm lý và tinh thần.
- Căng thẳng của bố mẹ: Những thách thức trong việc quản lý cuộc sống trong thời đại kỹ thuật số có thể góp phần làm tăng thêm căng thẳng và lo lắng của bố mẹ. Đối mặt với các thách thức và vấn đề phức tạp của việc nuôi dạy con cái trong thời đại kỹ thuật, cũng có thể khiến bố mẹ gia tăng áp lực và stress.
Bố mẹ Gen Z nên học hỏi điều gì từ cách dạy con của bố mẹ thế hệ 8X, 9X trước đây?
Bố mẹ Gen Z có thể học hỏi để áp dụng một số khía cạnh trong việc nuôi dạy con cái của các thế hệ trước:
- Sử dụng công nghệ cân bằng: Học hỏi từ các thế hệ đi trước, đảm bảo sự cân bằng trong việc kết hợp công nghệ để vẫn có thể bảo tồn các hình thức học tập và vui chơi truyền thống.
- Kiên nhẫn trong thành tích: Bố mẹ cần phải hiểu tầm quan trọng của việc cho phép trẻ phát triển theo tốc độ riêng của mình, mà không bị áp lực quá mức về những thành tích hay kỳ vọng từ người lớn.
- Hoạt động ngoài trời: Coi trọng giá trị của các hoạt động ngoài trời và vui chơi tự do để phát triển toàn diện ở trẻ.
Thưa chuyên gia, nhiều kết quả đã chứng minh bố mẹ Gen Z ngày nay dễ gặp các vấn đề về sức khoẻ tâm lý như: Trầm cảm, rối loạn lo âu,... so với bố mẹ thế hệ trước. Vậy nguyên nhân là do đâu và làm thế nào để bố mẹ Gen Z cải thiện điều này?
Tỷ lệ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần ngày càng tăng ở bố mẹ Gen Z có thể là do một số yếu tố:
- Kỳ vọng cao: Áp lực phải đáp ứng kỳ vọng của xã hội, kết hợp với mong muốn có được sự cân bằng hoàn hảo giữa công việc và cuộc sống, có thể góp phần gây ra căng thẳng và thử thách về sức khỏe tâm thần.
- Quá tải kỹ thuật số: Kết nối liên tục và tiếp xúc với thông tin không có chọn lọc có thể góp phần gây ra cảm giác choáng ngợp và lo lắng.
Để cải thiện sức khỏe tinh thần thì bố mẹ Gen Z cần:
- Thực hành tự chăm sóc bản thân: Bố mẹ thế hệ Gen Z nên ưu tiên việc tự chăm sóc bản thân, tham gia vào các hoạt động giúp thư giãn và giảm căng thẳng.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ: Khuyến khích đối thoại cởi mở về sức khỏe tâm lý – tinh thần và tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn khi cần thiết.
- Giải độc (Detox) kỹ thuật số: Đặt ra ranh giới trong việc sử dụng công nghệ, thúc đẩy thời gian chất lượng dành cho gia đình mà không bị phân tâm bởi thiết bị công nghệ.
- Kỳ vọng thực tế: Nuôi dưỡng những kỳ vọng thực tế cho bản thân và con cái, nhận ra rằng sự không hoàn hảo là một phần của việc nuôi dạy con cái.
Bằng cách ưu tiên sức khỏe tinh thần, bố mẹ thế hệ Gen Z có thể nuôi dưỡng một môi trường lành mạnh hơn cho bản thân và con cái, tạo nền tảng cho sự phát triển tích cực trong gia đình.
