Chợ Thanh Hà, nép mình bên cạnh chợ Đồng Xuân nổi tiếng, không phải là một khu chợ đông đúc, xa hoa. Nó mang trong mình một nét bình dị, chân chất, một chút cổ kính, như một góc Hà Nội xưa cũ giữa nhịp sống hiện đại hối hả của thủ đô. Bước vào chợ Thanh Hà, người ta có thể cảm nhận ngay sự khác biệt, nơi đây yên ả hơn, mộc mạc hơn nhưng lại chứa đựng cả một đời sống, cả những câu chuyện mà chỉ có đi sâu vào lòng chợ mới thấy hết được.
Nghe thì tưởng khu chợ to lớn sầm uất lắm nhưng thực ra chợ cổ Thanh Hà bé tí teo, đi một lèo chưa đến chục phút là hết. Cả ngõ chợ dài độ hơn trăm mét nhưng hàng quán chi chít 2 bên lối đi, dù chật chội vô cùng nhưng chẳng hiểu sao khách vẫn kéo qua nườm nượp từ sớm đến tối.
Vị trí và lịch sử của chợ Thanh Hà
Theo nhiều tài liệu ghi chép lại thì vào cuối thế kỷ 19, chợ Thanh Hà vốn là khu chợ tạm phát sinh từ chợ Đồng Xuân - một trong những biểu tượng phồn hoa nổi tiếng của phố cổ Hà Nội ra đời từ thời Pháp thuộc. Ngày ấy trong ngõ có nhiều nhà buôn bán nông lâm sản từ các bè chở đến bến sông Hồng, với mặt hàng phổ biến là củ nâu, nên ngõ Thanh Hà còn có tên gọi khác là ngõ Củ Nâu, hoặc Hàng Nâu.
Thuở mới khai lập, chợ tạm thuộc thôn Thanh Hà, tổng Hậu Túc, huyện Thọ Xương cũ. Ngày nay, chợ vẫn giữ nguyên tên giống ngõ Thanh Hà, họp từ phố Nguyễn Thiện Thuật đến phố Hàng Chiếu đoạn ngay sát Ô Quan Chưởng – di tích cửa ô cuối cùng còn sót lại của thành Thăng Long xưa. Trải qua nhiều thăng trầm, chợ vẫn tồn tại đến ngày nay và được coi là một điểm đến gắn bó với đời sống của người dân phố cổ. Nếu chợ Đồng Xuân mang nét phồn hoa, náo nhiệt thì chợ Thanh Hà lại là một không gian ấm cúng, trầm lắng hơn, nơi vẫn giữ nguyên nét chân chất, bình dị của người Hà Nội xưa.
Không gian và kiến trúc tại chợ Thanh Hà
Điểm đặc trưng của chợ Thanh Hà là những gian hàng nhỏ xinh, được bày bán dọc theo những con ngõ nhỏ. Khác với các chợ hiện đại, chợ không có không gian rộng lớn hay thiết kế hoành tráng, mà chỉ là những gian hàng nhỏ, xếp san sát nhau, tạo nên một không gian ấm cúng và thân thiện. Nét cổ kính của chợ được thể hiện qua các mái ngói phủ rêu phong, những bức tường cũ kỹ và không gian hẹp hòi nhưng ấm áp.
Đi vào chợ, người ta sẽ cảm nhận được một không khí khác biệt so với nhịp sống hối hả bên ngoài. Những tiếng mời gọi, tiếng trả giá râm ran, và những câu chuyện đời thường tạo nên một bản giao hưởng sống động giữa lòng phố cổ.
Đặc sản và các mặt hàng ở chợ Thanh Hà
Những ai đã từng ghé qua chợ Thanh Hà sẽ không thể quên được sự phong phú và đa dạng của các mặt hàng nơi đây. Chợ không lớn nhưng cung cấp đầy đủ từ thực phẩm tươi sống, nông sản, gia vị đến những món đồ thủ công và cả những món ăn đường phố thơm ngon.
- Thực phẩm tươi sống và nông sản: Chợ Thanh Hà là nơi cung cấp nhiều loại rau quả, thực phẩm tươi ngon được lấy từ các vùng quê lân cận Hà Nội. Từ rau cải, mướp, cà rốt cho đến các loại thịt, cá, đều được bày bán một cách giản dị, không bóng bẩy nhưng chất lượng luôn được đảm bảo. Người mua chỉ cần nhìn sơ qua là biết đó là hàng “ngon lành” vì sự tươi mới của sản phẩm luôn là điểm cộng lớn.
- Gia vị truyền thống: Nếu cần tìm một nơi có thể mua những loại gia vị truyền thống của Hà Nội như mắm tôm, tương bần, dấm bỗng hay những gói muối tôm đậm đà thì chợ Thanh Hà chính là điểm đến. Những gia vị này đều được sản xuất từ lâu đời, giữ nguyên hương vị mà nhiều nơi hiện đại không thể có.
- Món ăn đường phố đậm chất Hà Nội: Chợ Thanh Hà còn là thiên đường ẩm thực đường phố, nơi du khách có thể thưởng thức những món ăn đặc trưng của Hà Nội. Những quầy hàng nhỏ bán bún chả, bánh rán, bánh tôm, chè đậu đen, hay những gánh hàng rong bán phở cuốn, nem chua luôn thu hút thực khách bởi mùi thơm nức mũi. Người ta có thể dễ dàng tìm thấy những món ăn đậm chất Hà Nội, được chế biến ngay tại chỗ, nóng hổi và hấp dẫn.
Cuộc sống và con người
Có lẽ, điều đặc biệt nhất làm nên nét riêng cho chợ Thanh Hà chính là con người nơi đây. Người bán hàng ở chợ Thanh Hà hầu hết là những tiểu thương gắn bó lâu năm, sống giản dị, hiền lành, và mộc mạc. Họ không chỉ coi việc bán hàng là một nghề kiếm sống, mà còn là một cách để giữ gìn và lan tỏa những giá trị truyền thống của Hà Nội.
Khi bạn ghé qua một gian hàng, dù chỉ mua một ít rau, một ít thịt, người bán vẫn niềm nở trò chuyện, chia sẻ câu chuyện đời thường của họ, những điều giản dị như con cái, gia đình, chuyện buôn bán. Những câu chuyện không đầu không cuối ấy lại trở thành cái “hồn” của chợ Thanh Hà, khiến những ai từng ghé qua đều không khỏi bồi hồi khi nhớ về nơi này.
Một nét đặc biệt khác là cách các tiểu thương nơi đây đối đãi với khách hàng. Họ không phải những người bán hàng chuyên nghiệp như các siêu thị hiện đại, nhưng họ nắm rõ mặt hàng mình bán, hiểu khách hàng và luôn biết cách làm hài lòng từng vị khách ghé qua, đặc biệt là khách quen. Đó chính là nét duyên dáng và thân thiện khiến chợ Thanh Hà trở thành một phần không thể thiếu của phố cổ.
Những thách thức và sự biến đổi của chợ Thanh Hà
Với sự phát triển của các trung tâm thương mại và sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng, chợ Thanh Hà cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ. Người dân ngày nay có xu hướng tìm đến các siêu thị, cửa hàng tiện lợi nhiều hơn, khiến lượng khách đến chợ giảm dần. Nhưng dù thế nào, chợ Thanh Hà vẫn duy trì được phong cách riêng của mình, vẫn giữ được sự mộc mạc, và đặc biệt là tình người trong từng gian hàng.
Các tiểu thương cũng đang dần thích nghi với sự biến đổi. Một số đã bắt đầu bán hàng online, tận dụng mạng xã hội để tiếp cận nhiều khách hàng hơn. Dù có chút khác biệt so với truyền thống, nhưng đây là cách để họ có thể tiếp tục duy trì hoạt động của mình, giữ gìn nét văn hóa chợ truyền thống của Hà Nội.
Ý nghĩa văn hóa và trải nghiệm du lịch
Với du khách, chợ Thanh Hà là nơi lý tưởng để khám phá một phần văn hóa của Hà Nội. Bước vào chợ là bước vào một không gian văn hóa độc đáo, nơi du khách có thể trải nghiệm thực sự đời sống của người dân phố cổ, từ cách họ sinh hoạt, buôn bán cho đến những món ăn đậm chất Hà Nội. Chợ cũng là nơi lý tưởng để chụp ảnh, lưu lại những khoảnh khắc chân thực về cuộc sống bình dị nơi đây.
Đặc biệt, với những ai yêu thích nhiếp ảnh, chợ Thanh Hà là điểm đến không thể bỏ qua. Những hình ảnh đời thường của người bán hàng, các bà cụ ngồi bên gian hàng nhỏ, hay những người trẻ tìm đến để tìm hiểu nét văn hóa truyền thống, tất cả đều tạo nên một bức tranh đa sắc, đậm chất nhân văn.
