Thành phố cảng Hải Phòng là một trong số ít thành phố ghi đậm dấu ấn quy hoạch và kiến trúc đô thị của người Pháp. Ngày nay, đến với Hải Phòng, chúng ta dễ dàng cảm nhận được nét hoài cổ rất riêng của thành phố công nghiệp quan trọng của đất nước.
Trong lịch sử, Hải Phòng là một trong ba thành phố quan trọng nhất của Việt Nam dưới thời Pháp thuộc (cùng với Hà Nội, Sài Gòn); và ghi đậm dấu ấn quy hoạch và kiến trúc đô thị của người Pháp. Không lãng mạn hay phồn hoa đô hội, cũng không nhanh và cấp tiến như Hà Nội, Sài Gòn; Hải Phòng có nét riêng của một thành phố cảng, thành phố công nghiệp mang sắc màu vất vả, lam lũ và giai âm của bè trầm.
Hiện tại, Hải Phòng là thành phố lớn thứ ba của cả nước (sau Hà Nội và TP.HCM), là một trong năm thành phố trực thuộc Trung ương, và xếp hạng là đô thị loại 1. Tuy vậy, gương mặt đô thị Hải Phòng vẫn hiện diện, phảng phất nhiều nét xưa cũ. Hải Phòng chưa bị ảnh hưởng nhiều bởi “cơn bão xây dựng” và “trào lưu cao ốc” trong đô thị như ở Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng; nên vẫn giữ được nhiều những khu phố cũ với kiến trúc cũ, kiến trúc thuộc địa. Những kiến trúc này tập trung nhiều ở vùng “lõi” là các quận Hồng Bàng, Lê Chân, Ngô Quyền; mà tiêu biểu là ở quận Hồng Bàng.
Thành phố lớn nhưng không quá ồn ào, xô bồ, đông đúc; cấu trúc quy hoạch từ thời Pháp ở khu trung tâm vẫn được giữ, nhiều con phố ở khu trung tâm vẫn rất bình yên. Hải Phòng có nhịp của riêng mình. Những không gian cũ, kiến trúc xưa cũ hầu như không được trang điểm cho nhan sắc đẹp hơn, nhưng cũng chưa bị phá vỡ đến suy tàn; cứ “cũ dần đều”. Tất cả tạo nên một nét u hoài phố cảng.
Nhà cổ trên phố Tam Bạc.
Một công trình kiến trúc công sở, nay là trụ sở phòng giáo dục và đào tạo quận Hồng Bàng – đường Nguyễn Tri Phương, quận Hồng Bàng.
Một ngôi biệt thự rất đẹp, có sân vườn trên phố Hai Bà Trưng (quận Lê Chân), đã bị cơi nới, nhưng cấu trúc chưa bị phá vỡ. Hiện công trình là phòng khám của bệnh viện đa khoa quận Lê Chân.
Cùng với Nhà hát thành phố, nhà ga xe lửa; bưu điện trung tâm thành phố (góc đường Hoàng Văn Thụ – Nguyễn Tri Phương, quận Hồng Bàng) là một kiến trúc quan trọng từ thời thuộc địa, và cũng là một trong những kiến trúc đẹp nhất thành phố.
Gương mặt một ngôi nhà phố trên đường Lý Thường Kiệt (quận Hồng Bàng), vẫn hầu như nguyên vẹn, chưa bị thay đổi và biến dạng, kể cả bởi bảng quảng cáo.
Dãy nhà phố liền kề trên đường Hoàng Văn Thụ (quận Hồng Bàng). Con đường này cùng với đường Đinh Tiên Hoàng là hai trục giao thông chính, lớn, nằm hai bên hông Nhà hát thành phố đi từ quảng trường nhà hát về phía cảng sông Cửa Cấm.
