Mùa hè nóng nực, trong vườn nhà có sẵn giàn quả lặc lè, vừa có những món ăn ngon mát, vừa giải nhiệt và bổ sung dưỡng chất cho cả gia đình thì còn gì bằng.
Quả lặc lè hay còn gọi là quả lặc lày, mướp rừng hay mướp Mường, được đồng bào người Thái, Mường trồng khá nhiều ở vùng núi Tây bắc. Hiện nay lặc lè đã khá phổ biến và được gieo trồng ở nhiều nơi. Loại quả này không khó trồng, lại tươi mát, chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho cơ thể nên rất được nhiều người ưa chuộng.
Đặc điểm của quả lặc lè
Khác với quả lặc lày lai, quả lặc lày ta có thân tròn trịa, vỏ ngoài có sọc xanh trắng, nhìn sẽ thấy có những nét giống dưa gang. Quả lặc lè có 2 loại. Một loại quả ngắn chừng 10 -15 cm, ăn khá ngọt, mềm. Còn lại là loại lặc lè quả dài, hay còn gọi là mướp rắn bởi nhìn chúng giống như những con rắn khi buông mình xuống từ giàn cây. Khi trồng, quả dài tuy cho năng suất cao hơn song người dân lại ưa chuộng loại lặc lè quả ngắn hơn, chính vì thế mà nó cũng được trồng phổ biến hơn.
Cũng là một loại mướp nên phần ruột của lặc lè cũng có màu trắng, mềm với rất nhiều hạt. Quả non, hạt lặc lè trắng và ngả vàng, cứng khi về già.
Công dụng của lặc lè
Quả lặc lè có vị ngọt thanh, mùi thơm và phần vỏ khá giòn nên rất được các bà nội trợ ưa chuộng trong chế biến bữa cơm hằng ngày. Hơn nữa, loại quả này còn có tác dụng giải nhiệt nên mùa hè nóng nực ăn cũng rất mát.
Món lặc lè chấm muối vừng được rất nhiều người yêu thích.
Bên cạnh đó, lặc lè còn được biết đến với kha khá những tác dụng tích cực trong việc điều trị bệnh và cải thiện sức khỏe con người. Có thể kể đến như:
- Ngăn chặn ung thư: Nhờ sự có mặt của nhiều chất chống oxy, mà khi dùng quả lặc lè, sẽ tăng cường khả năng miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do có hại, ngăn chặn sự đột biến của tế bào gây ung thư (ung thư phổi, ung tư ruột kết và ung thư khoang miệng);
- Giảm nguy cơ mắc các bệnh xơ vữa động mạch và bệnh tim vì lặc lè không chứa cholesterol và ngăn chặn cơ thể hấp thu loại chất này;
- Cải thiện tiêu hóa: Sở dĩ lặc lè tốt cho hệ tiêu hóa là vì có sự kết hợp của chất xơ và chất nhầy trong loại quả này. Nó hỗ trợ giảm bớt sự vận động của thức ăn qua đường ruột, giúp tái hấp thu nước, ngăn ngừa táo bón và đầy hơi;
- Ngăn ngừa bệnh tiểu đường: Cũng nhờ hai chất trên nên có thể giúp kiểm soát sự hấp thu đường trong ruột non, điều chỉnh lượng đường trong máu;
- Có tính nhuận tràng, giúp cải thiện tần số nhu động ruột, giảm táo bón và làm lành vết loét dạ dày tá tràng. Không những thế, một số chất trong quả lặc lè cũng giúp hút độc tố, mật dư thừa có trong đường tiêu hóa để không bị hấp thu vào máu;
- Làm đẹp: Giúp làm đẹp da, ngăn ngừa mụn trứng cá, bệnh vẩy nến, một số vitamin giúp trẻ hóa làm da và ngăn chặn sự hình thành của các loại sắc tố làm ảnh hưởng đến màu da. Khi gội đầu bằng nước nấu vỏ lặc lè còn giúp dưỡng tóc, ngăn ngừa da đầu bị khô và ngứa;
- Hỗ trợ giảm cân: Lặc lè không những giàu dinh dưỡng mà còn rất ít calo, không chứa chất béo bão hòa, nên nếu ăn lặc lè sẽ không lo bị thừa chất, tránh béo phì;
- Tốt cho mắt: Vitamin A và chất chống oxy hóa flavonoid đều giúp cải thiện tầm nhìn, ngăn chặn các vấn đề như đục thủy tinh thể hoặc bệnh tăng nhãn áp;
- Làm chắc xương khớp khi quả lặc lè là một nguồn cung cấp dồi dào vitamin K và folate, và một loại Vitamin B;
- Giảm bệnh hen suyễn, ho và cảm lạnh;
- Hỗ trợ quá trình mang thai, làm giảm tỷ lệ các khuyết tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh.
Cách trồng lặc lè
Hẳn là với những công dụng của quả lặc lè vừa được đề cập trên đây, bạn sẽ thấy trong vườn nhà có một dàn lặc lè sẽ thật là tiện lợi biết bao nhiêu. Hãy yên tâm vì đây cũng là một loại quả dễ trồng, dễ chăm bón, trồng một lần mà có thể được ăn nhiều đợt vì cây cho quả nhiều đợt liên tục trong năm.
Theo đó, thời gian để trồng cây lặc lè tốt nhất là vào tháng 10. Cây được trồng bằng hạt giống là chính, có thể tìm mua ở các cửa hàng cung cấp hạt giống. Khi bắt đầu trồng, hạt giống sẽ được cắt cạnh vỏ nhưng cẩn thận để không phạm vào thân hạt, rồi ngâm trong nước ấm để qua đêm. Sáng hôm sau, lấy hạt ra khăn giấy để ủ ẩm cho đến khi hạt nứt nanh và cho vào khay để ủ.
Đối với dưỡng thể ủ hạt, đó là hỗn hợp của phân trùn hoặc phân tribat, đất tơi, mùn dừa… trộn đều. Đặt khay ủ ở nơi mát và giữ ẩm hằng ngày bằng cách tưới nước cho đến khi cây con được 2 lá sẽ đem ra trồng.
Khi trồng cây, nên trồng trong thùng xốp lớn (60x40x40 cm hoặc to hơn một chút). Ở lớp dưới sẽ là 2 – 3 lạng phân lân bột, 1 nắm phân NPK rồi rải lên trên một lớp đất mỏng, đặt cây lên trên và lấp đất lại. Cây lặc lè trước khi lên giàn hút khá nhiều nước nên cứ trung bình cần 5 lít nước/ 3 ngày.
Đối với cây đã leo giàn, sẽ cần phải bấm ngọn và cắt hết nhánh ở dưới giàn. Điều này có tác dụng giúp cây ra nhiều nhánh con, lan sang nhiều hướng khác nhau. Cho đến khi cây có quả thì tỉa bớt lá già và tăng liều lượng phân bón để quả phát triển tốt nhất.
Thu hoạch quả và bổ sung dưỡng chất cho cây
Quả lặc lè ngon nhất khi còn non đồng thời khi hái non, cây cũng dễ phát triển hơn. Sau khoảng 2 tháng là đã có thể thu hoạch được lứa đầu tiên.
Để có thể có nhiều quả cho những đợt tiếp theo thì sau khi thu hoạch 2, 3 đợt nên bón thúc thêm cho cây, do lúc này cây đã có những dấu hiệu chững lại, lá cằn và cành mới ít mọc ra.
