Điều thực sự quyết định trẻ tiến xa trong tương lai là sự linh hoạt về mặt tâm lý, tinh thần khỏe mạnh.
Trên một diễn đàn về gia đình, nhiều phụ huynh đặt câu hỏi rằng: "Tại sao trẻ em này ngày dễ bị tổn thương!"
Về vấn đề này, thực ra ai cũng có mặt dễ bị tổn thương. Dù là người lớn hay trẻ nhỏ, ai cũng từng trải qua giai đoạn suy sụp theo cách khác nhau.
Điều quan trọng nhất là liệu đứa trẻ có thể phục hồi sau những cảm xúc tiêu cực hay không. Điều này phụ thuộc vào mức độ tâm lý của trẻ.
Khả năng phục hồi tâm lý là gì?
Độ co giãn tâm lý xuất phát từ khái niệm độ co giãn trong vật lý, được dùng để giải thích khả năng “hồi phục” và trở lại trạng thái ban đầu của con người sau khi chịu áp lực từ bên ngoài.
Tóm lại bằng một câu đơn giản: Khả năng phục hồi sau khi trải qua thất bại hoặc nghịch cảnh.
Sau khi trải qua một hoàn cảnh khó khăn, việc trẻ rơi vào trạng thái thất vọng và không thể thoát ra được bắt đầu phản ánh mức độ linh hoạt về tâm lý của trẻ.
Một số trẻ rơi vào tuyệt vọng sau khi thi trượt và không thể thoát ra khỏi bóng tối trong một thời gian dài.
Một số trẻ không muốn đến trường nữa sau khi bị thầy cô phê bình.
Có những đứa trẻ muốn bỏ cuộc và trốn chạy khi gặp một chút khó khăn...
Trẻ cần có khả năng phục hồi sau khi trải qua thất bại hoặc nghịch cảnh.
Trẻ có mức độ linh hoạt tâm lý thấp dễ bị trầm cảm, mất hy vọng, khả năng chịu đựng căng thẳng kém khi gặp khó khăn, thất bại trong tương lai.
Trẻ có tính linh hoạt tâm lý cao, sức chịu đựng tâm lý mạnh mẽ và tư duy tích cực, có thể đối mặt với khó khăn, thất bại, điều chỉnh tâm lý, cải thiện tình hình hiện tại thông qua những hành động thiết thực.
Nhà tâm lý học người Mỹ Lori Gottlieb đã mô tả điều này trong cuốn "Có lẽ bạn nên nói chuyện với ai đó":
Khi cảm thấy dễ bị tổn thương, chúng ta giống như những quả trứng sống, nếu thả xuống đất, vỏ sẽ vỡ, lòng đỏ và lòng trắng sẽ tan ra.
Nhưng nếu chúng ta trở nên đàn hồi hơn, giống như những quả trứng luộc chín, dù có bị rơi xuống đất và rung chuyển, cũng sẽ không vỡ hoàn toàn.
Các chuyên gia hy vọng rằng, mỗi đứa trẻ đều giống như những quả trứng luộc chín, tâm trí bớt mỏng manh hơn, tinh thần kiên cường và có được khả năng miễn dịch tâm lý trước những thất bại.
Làm thế nào để cải thiện tính linh hoạt tâm lý của trẻ?
Trạng thái cuộc sống bình thường thường thay đổi và hỗn loạn, dù chúng ta không muốn thừa nhận điều đó, thì sự phát triển của trẻ không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió.
Để tiến xa và vững vàng hơn trên đường đời, trẻ cần phát triển một sức mạnh trong trái tim để chống lại sự tổn thương do những hoàn cảnh khó khăn gây ra.
May mắn thay, mức độ phục hồi tâm lý có thể được cải thiện.
Dưới đây là một số lời khuyên dành cho bố mẹ.
Cho trẻ học cách giải thích theo hướng lạc quan
Nhiều khi, trẻ không bị mắc kẹt bởi khó khăn trước mắt mà bởi cách giải thích khó khăn đó.
Khi đối mặt với những thất bại và đau khổ, sẽ bị ràng buộc bởi 3 kiểu suy nghĩ sau đây, điều này làm tăng thêm tình thế tiến thoái lưỡng nan:
- Nhận thức cá nhân - Tin rằng những điều tồi tệ xảy ra là lỗi của chính mình.
- Khái quát hóa - Niềm tin rằng các sự kiện tiêu cực ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống.
- Sự kiên trì – Niềm tin rằng những ảnh hưởng còn sót lại của một sự kiện sẽ tồn tại mãi mãi.
Cho trẻ học cách giải thích theo hướng lạc quan.
Học giả người Mỹ Martin Seligman từng nói: Phong cách giải thích là yếu tố điều chỉnh sự bất lực. Việc giải thích vấn đề lạc quan có thể ngăn ngừa sự bất lực, ngược lại nếu giải thích bi quan có thể lan truyền sự bất lực.
Cách một đứa trẻ giải thích về một trở ngại, thất bại tạm thời sẽ quyết định mức độ bất lực hoặc động lực của trẻ.
Ví dụ, nếu trẻ trượt bài kiểm tra, có thể đưa ra lời giải thích lạc quan: "Lần này con làm bài kiểm tra không tốt. Có phải vì gần đây con không nghiêm túc trong lớp không?"
Giải thích bi quan: “Con đã biết mình không thể làm được. Tất cả là do con quá ngốc”.
Khi trẻ gặp phải thất bại, những cuộc độc thoại nội tâm khác nhau sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển sức khỏe tâm thần.
Cách giải thích của trẻ về các sự kiện trong thời thơ ấu được học từ thái độ của bố mẹ. Trẻ học cách phân tích nguyên nhân và kết quả của các sự kiện khác nhau từ bố mẹ mỗi ngày. Có hai khía cạnh cụ thể:
Liệu bản thân bố mẹ có lạc quan hay không
Nếu bố mẹ lạc quan, con cũng sẽ lạc quan.
Ví dụ, khi bố mẹ đi ra ngoài và thấy xe bị hỏng, bi quan sẽ hỏi: “Sao lại xui xẻo thế!” Trong khi đó bố mẹ lạc quan sẽ hỏi: “Đã đến lúc chiếc xe này cần được bảo dưỡng đàng hoàng rồi!”
Bố mẹ lạc quan mang đến cho con tình yêu và niềm hy vọng vào cuộc sống. Khi bố mẹ thường xuyên bộc lộ sự bi quan, những cảm xúc tiêu cực thì áp lực tâm lý và mức độ lo lắng cũng tăng lên.
Vì vậy, nếu muốn con có thái độ tốt, bố mẹ thực sự cần phải làm gương tốt.
Cách bố mẹ nói khi giáo dục con
Những lời chỉ trích mà trẻ nghe hàng ngày cũng có thể ảnh hưởng đến phong cách giải thích.
Ví dụ, khi phân tích những thất bại, nhiều bậc bố mẹ phê bình nhân cách, phẩm chất của con với giọng điệu khó khăn.
Vì vậy, khi giao tiếp với con, bố mẹ nên cảnh giác với những lời nói sau.
- Không sử dụng những từ dẫn đến bi quan vĩnh viễn, chẳng hạn như luôn luôn, mãi mãi, không bao giờ,...
- Không sử dụng những từ có thể dẫn đến sự bi quan chung chung, chẳng hạn như tất cả, mọi thứ, không có gì, một mớ hỗn độn,...
- Không sử dụng những từ ngữ dẫn đến bi quan cá nhân như ngu ngốc, bất tài, kém cỏi, vô dụng, lãng phí,...
Hãy để trẻ trải qua những cảm giác buồn, thất vọng một cách tự nhiên
Hãy buông bỏ một cách thích hợp và cho con cơ hội trải nghiệm thất bại. Chấp nhận cảm xúc, khuyến khích và giúp đỡ trẻ.
Từ góc độ tâm lý phát triển của trẻ, việc thử và khám phá hành vi là cách quan trọng để phát triển khả năng, hiểu bản thân và môi trường xung quanh, tích lũy kinh nghiệm trưởng thành.
Hãy để trẻ trải qua những cảm giác buồn, thất vọng một cách tự nhiên.
Nếu bố mẹ luôn bảo vệ và hạn chế sẽ cản trở sự trưởng thành và phát triển năng lực của con.
Quan trọng hơn, trẻ thiếu kinh nghiệm sống và khả năng kiểm soát, không thể cảm nhận được khả năng của bản thân. Theo thời gian, thích trốn tránh và rút lui khi gặp khó khăn.
Cung cấp một môi trường gia đình hòa nhập và hỗ trợ
Để xây dựng trái tim mạnh mẽ, tình yêu thương và sự an toàn là nền tảng, bố mẹ trở thành chỗ dựa cho con.
Giúp trẻ nhận ra rằng gia đình là nơi an toàn và yêu thương, các thành viên sẽ luôn nỗ lực yêu thương, trân trọng dù bên ngoài có gặp khó khăn, bố mẹ vẫn luôn ở phía sau, chờ đợi. dành cho con vòng tay rộng mở.
Ở nhà, trẻ có thể bày tỏ sự tổn thương mà không phải đối mặt với những lời chỉ trích.
