Phú Thọ - "Do có những sai sót nghiêm trọng" trong tố tụng, hôm nay, TAND tỉnh mở lại phiên xử vụ kiện tranh chấp đất thừa kế giữa 11 anh em ruột.
Vụ án dân sự được TAND tỉnh Phú Thọ mở lại 9 tháng sau khi bị cấp phúc thẩm (TAND Cấp cao tại Hà Nội) tuyên hủy án sơ thẩm. Các đương sự trong vụ án là 11 anh chị em ruột, đều trú huyện Thanh Thủy.
Tại phiên tòa hôm nay, ngoài các đương sự, toàn bộ các đơn vị liên quan gồm: UBND xã nơi có đất, UBND huyện Thanh Thủy, đại diện ngân hàng và đại diện phòng công chứng đều có đơn xin xét xử vắng mặt.
Trước khi bắt đầu xét xử, chủ tọa hỏi lại anh em ông Nam, ông Dũng "có muốn hòa giải không?". Cả hai đều từ chối.
Hồ sơ vụ án xác định, nguyên đơn là ông Nam, con trưởng. Bị đơn là ông Dũng, con trai thứ 4. Cha mẹ họ nhận chuyển nhượng và sử dụng mảnh đất 1.213 m2 từ một người cùng xã, năm 1962. Năm 1984, cha mẹ cho ông Dũng 138 m2 trong mảnh đất này để làm nhà riêng.
Cha mẹ mất không để lại di chúc. Năm 2020, ông Nam họp 11 anh chị em bàn xây nhà từ đường trên 1.075 m2 còn lại, cho rằng đó tài sản thừa kế chung. Ông Nam nói mình và các em đã "bất ngờ và sốc" khi ông Dũng thông báo: Toàn bộ 1.213 m2 đã đứng tên ông được huyện Thanh Thuỷ cấp sổ đỏ từ 15 năm trước (2005), trong lúc mẹ còn sống.
Ông Nam cho rằng việc em trai tự ý đứng tên tài sản khi không có văn bản bố mẹ uỷ quyền, tặng cho, cũng không qua họp bàn gia đình là trái luật. 7 anh chị em khác đã uỷ quyền cho ông Nam khởi kiện, đề nghị ông Dũng chỉ được giữ 138 m2, phần còn lại chia đều 11 người.
Là bị đơn, ông Dũng khẳng định từ năm 1992, cha đã tới UBND xã làm thủ tục cho mình cả 1.213 m2 đất. Từ đó, ông tôn tạo, xây tường bao, đóng thuế đất và sử dụng ổn định, đến năm 2005 được huyện cấp sổ đỏ lần đầu, đứng tên ông.
Ông Dũng khai, từ năm 1992, ngay sau khi cho con đất, cha mẹ đã mua khu đất khác cùng xã, sinh sống ổn định đến khi qua đời vào năm 2001 và 2015. 11 anh em đã bán khu đất này chia nhau.
Theo ông Dũng, toàn bộ di sản thừa kế đã được định đoạt xong, không ai có ý kiến gì về mảnh đất 1.213 m2 ông đang ở và đứng tên. Nay do "sốt đất", các anh chị em "bỗng dưng đòi quyền lợi", vì thế ông không chấp nhận.
Là người duy nhất ủng hộ em trai, bà Lan, con thứ hai trong gia đình, xác nhận lời khai này đúng. Bà phản đối việc 9 anh chị em khác đòi chia mảnh đất ông Dũng đã sở hữu.
Bà cho hay đôi bên đã nhiều lần thoả thuận. Ông Dũng từng chấp nhận lấy một nửa khu đất, khoảng 600 m2. Toàn bộ diện tích còn lại, theo đúng nguyện vọng anh em, sẽ để xây nhà từ đường. "Theo tôi, 600 m2 xây nhà thờ tổ tiên là quá thoải mái. Nhưng phía ông Nam không chịu", bà Lan nói.
Tại phiên sơ thẩm mở tháng 8/2022, TAND tỉnh Phú Thọ đánh giá ông Dũng được cấp sổ đỏ mà không có văn bản phân chia tài sản thừa kế hoặc di chúc; UBND huyện không có hồ sơ về việc tách, hợp hai thửa đất là không đúng quy định. Do đó, tòa tuyên huỷ sổ đỏ đã cấp để phân chia tài sản thừa kế.
Theo bản án, ông Dũng được hưởng 138 m2 đã được cho trước đó. Hơn 1.000 m2 còn lại, được định giá 6,7 tỷ đồng, tòa tuyên chia đều cho 11 người. Không chấp nhận phán quyết này, ông Dũng kháng cáo, đề nghị huỷ bản án sơ thẩm.
Tại phiên phúc thẩm lần đầu, hôm 3/4/2023, dù được chủ tọa phân tích anh em cùng nhà, khiếu kiện lâu năm sẽ ảnh hưởng về mặt tình cảm, đồng thời nhiều lần khuyến khích hòa giải, đôi bên cùng không thay đổi quan điểm, nói sẽ khiếu kiện đến cùng.
Do có một số tình tiết mới tòa hoãn để tiếp tục xác minh, đồng thời "tiếp tục tạo điều kiện cho 11 anh em hòa giải".
Trong phiên phúc thẩm 4 tháng sau, tháng 8/2023, TAND Cấp cao tại Hà Nội, luật sư của ông Dũng cho rằng thửa đất đang được thân chủ thế chấp toàn bộ quyền sử dụng tại ngân hàng để đảm bảo khoản vay 6 tỷ đồng. Song toà sơ thẩm không đưa ngân hàng tham gia tố tụng là chưa hợp lý.
Đồng tình quan điểm này, đại diện VKS cho rằng, tài sản đã được thế chấp tại ngân hàng để vay tiền nhưng TAND tỉnh Phú Thọ không đưa ngân hàng vào tham gia tố tụng để xác minh quyền và nghĩa vụ "là sai", "ảnh hưởng nghiêm trọng" đến quyền lợi của bên nhận thế chấp. VKS do đó kiến nghị hủy án sơ thẩm để xét xử lại.
Sau nghị án, TAND Cấp cao nhận định, bản án sơ thẩm tuyên có nội dung hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Dũng trong khi tài sản đang được thế chấp tại ngân hàng. Song "suốt quá trình xét xử sơ thẩm, ngân hàng không nhận được bất cứ thông báo nào của tòa án cấp sơ thẩm".
Ngân hàng do đó, cần được tham gia tố tụng với vai trò người có quyền nghĩa vụ liên quan là cần thiết để đảm bảo quyền lợi, Tòa phúc thẩm nêu, đồng thời tuyên hủy án sơ thẩm, chuyển hồ sơ vụ án về TAND tỉnh Phú Thọ để giải quyết lại, theo trình tự sơ thẩm.
*Tên các đương sự đã thay đổi.
