Trồng cây linh sam tạo dáng “đổ", anh nông dân Tiền Giang được phong nghệ nhân, và nhờ đó anh có thu nhập "khủng", đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán vừa qua.
Không quá nhiều người biết đến cây linh sam - còn được biết với những tên khác như cây ba chia, sam rừng, sam núi, linh sam núi,... Loài cây này có tên khoa học là antidesma acidum, xuất phát từ các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Cây linh sam thân gỗ, xù xì, cánh lá xoắn lại với nhau và nhăn nheo trông rất đặc trưng. Cây có tuổi thọ lên tới hàng trăm năm, rễ cây rất to lớn và chắc khỏe nên có thể đâm sâu xuống nhiều tầng đất khác nhau để hút lấy nguồn dinh dưỡng và có sức sống bền bỉ.
Chính vì đặc điểm này mà cây linh sam mang ý nghĩa phong thuỷ và tâm linh rất tốt. Sở hữu một cây linh sam trong nhà giúp xua đuổi tà ma, mang đến vận khí tốt, sức khỏe, tiền tài, phú quý, sự bình yên cho gia đình gia chủ. Do đó, cây linh sam được rất nhiều người chơi cây cảnh ưa thích và tìm mua để trưng bày trong khu vườn của mình.
Anh Bình thu hoạch linh sam trong vườn.
Nắm bắt được ưu thế của loại cây này, anh Bình (37 tuổi, Tiền Giang) từ lâu đã ấp ủ ước mơ tạo một vườn linh sam bonsai, tạo dáng linh sam độc-lạ phục vụ giới chơi cây kiểng trong nước. Giữa một nơi chỉ toàn “những vườn dừa cao chót vót”, khu vườn trồng cây linh sam của anh Bình “lọt thỏm", nhưng khi nào cũng đông đúc người ghé thăm. Nhiều người gọi anh là “nghệ nhân Bình đổ", vì những sản phẩm linh sam "đổ" của ahh độc-lạ vô cùng, giá trị lên đến nhiều trăm triệu đồng mỗi chậu.
Để làm được điều này, anh Bình có “bí quyết riêng". Nếu như trước đây để tạo dáng linh sam, các nghệ nhân căn cứ dáng cây định hình sẵn, thì anh Bình sở hữu bộ đế cây linh sam, có thể tạo bất cứ thế dáng cho cây linh sam. Săn được cây linh sam nào khoẻ mạnh, anh Bình sẽ tỉ mỉ cắt tỉa bộ đế. Để chuẩn bị cho việc tạo bộ đế cây linh sam, 4 năm trước anh Bình đã trồng 10.000 gốc cây linh sam hồng. Qua sơ tuyển, anh Bình đang cho thu hoạch 600 gốc linh sam để tạo bộ đế.
Anh Bình tạo bộ đế cho cây linh sam.
Với bộ đế linh sam, anh Bình có thể tha hồ tạo các dáng cây từ đổ, đổ treo, dáng bay, dáng huyền; chơi phong cách, cành rơi, cho rễ bám đá… tùy theo sở thích, ý tưởng và tư duy thẩm mỹ của riêng từng khách hàng. Với những khách có nhu cầu mua bộ đế, anh sẵn sàng bán với giá 3,5-5 triệu đồng. Phần thu nhập còn lại chủ yếu đến từ 2 công đất để trồng linh sam thành phẩm. Từ những bộ đế linh sam anh đang làm sẽ được cho vào chậu trồng. Số linh sam này sẽ mất thêm 5-7 năm tỉa tót, uốn nắn nữa để cho ra thành phẩm nghệ thuật.
Hiện tại, sau 6 năm theo đuổi bộ môn linh sam bonsai, khu vườn của anh Bình có khoảng 20.000 chậu linh sam với 5 nhóm gồm: linh sam bông hồng, linh sam trắng chùm Ninh Thuận, linh sam bông trắng phớt hồng, linh sam cuốn hồng, nhị hồng lá ớt, linh sam siêu bông ưu điểm. Mỗi chậu có giá dao động từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng.
Có những cây linh sam cổ có dáng đẹp, ra hoa đẹp thì có thể lên đến vài chục triệu đồng, vài trăm triệu đồng. Mới Tết Quý Mão 2023 vừa qua, anh Bình "xuất chuồng" một gốc linh sam có giá 330 triệu đồng cho một vị khách ở TP.HCM. Chỉ riêng dịp tham gia chợ hoa Tết Nguyên đán 2023 tại Mỹ Tho (Tiền Giang), anh Bình có doanh thu khoảng 100 triệu đồng nhờ bán linh sam núi.
Vườn linh sam giống.
Riêng giống linh sam, mỗi cây giống được bán với giá 5.000 đồng. "Ngoài làm phôi linh sam bán cho giới chơi nghệ thuật, tôi còn phải làm linh sam phục vụ thị trường bình dân. Gu của thị trường bình dân là cây linh sam phải có tàn to, bông nhiều" - anh Bình chia sẻ. Ai có nhu cầu chuyển giống, chuyển phổi, hay muốn theo nghề trồng linh sam để “làm giàu", anh Bình đều chỉ bảo tận tình, không hề “giấu nghề" cho riêng mình. “Tôi muốn ngày càng nhiều người biết đến cây linh sam hơn, thị trường linh sam cũng phát triển hơn, đời sống của bà con cũng cải thiện hơn", anh nông dân 8X chia sẻ.
Cách Tiền Giang không xa, anh Nguyễn Quốc Huy (29 tuổi, quê Đồng Tháp) cũng có vườn bonsai linh sam nằm tại quê nhà với nhiều dáng thế độc đáo có giá từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng. “Ngoài những loại kiểng khác tại vườn, trung bình mỗi tháng tôi có thêm thu nhập trên dưới 10 triệu đồng từ bonsai linh sam”, anh Huy nói.
Dáng cây linh sam đẹp của anh Huy.
Theo anh Huy, bonsai linh sam rất khỏe, dễ chăm sóc và tạo tác nhưng cần nhiều dinh dưỡng để ra hoa nên người trồng cần lưu ý về nước tưới và phân bón. Để tạo được một bonsai linh sam hoàn chỉnh anh mất ít nhất khoảng 3 năm, cao nhất là 10 năm thì cây mới đạt giá trị kinh tế cao. "Để bonsai linh sam phát triển tươi tốt, người trồng cần phải tưới nước và đặt cây nơi có ánh sáng tốt, cũng như thường xuyên bổ sung chất dinh dưỡng cho cây", anh cho biết thêm.
