Nghề đào mối chúa giúp những người nông dân kiếm tiền triệu mỗi ngày vì giá cả của mỗi con đều rất đắt đỏ, từ 15.000-30.000 đồng/con.
Theo chân anh Chung Văn Lương (Ngọc Lặc, Thanh Hóa) vào một ngày mưa đi bắt mối chúa tại khu vực vườn tiêu, vườn trồng cây ăn trái ở nhà anh. Các dụng cụ anh Lương mang theo rất đơn giản, chỉ bao gồm cuốc, xẻng và một chai nhựa để chứa con mối chúa. Anh Lương cho biết, bắt loài côn trùng kỳ lạ này chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, không có bí quyết đặc biệt gì.
Dụng cụ hành nghề đào mối chúa khá đơn giản, chỉ gồm cuốc, xẻng, xà beng…
Mối vốn là một loại côn trùng sống theo bầy đàn với nhiều loại như mối thợ, mối lính, mối vua, mối chúa, mối cánh… Mỗi tổ mối lớn thường có một vài con mối chúa béo mầm, đầu nhỏ bụng to, dài khoảng 20mm, có màu trắng sữa và không có cánh giống những con mối thợ. Từ lâu đời, mối chúa lại được ví như đệ nhất sung dược, rất tốt cho sinh lý nam khiến nhiều người săn lùng và tìm mua bằng được với giá đắt đỏ về tẩm bổ bằng cách ngâm rượu.
Ngoài ra, mối chúa còn được xem là món ăn có nhiều đạm và nhiều nhà hàng ở địa phương chế biến thành các món rang, xào, hấp, chiên… Theo anh Lương, những con mối chúa béo mầm được bán theo con với giá từ 15.000 - 30.000 đồng. "Nếu gặp may mắn, mỗi ngày chúng tôi có thể đào được 10 tổ mối, bắt khoảng 15 con mối chúa. Như vậy trung bình sẽ kiếm được hơn triệu đồng”, anh Lương nói.
Ụ mối chúa nằm trong vườn nhà
Tới một ụ mối to nằm dưới gốc một cây sồi già, anh Lương cho biết sẽ “xử lý” ổ mối này để bắt mối chúa. "Khi thấy ụ đất đùn lên cao mà đất mới nghĩa là trong đó sẽ có mối chúa", anh nói.
Tổ mối thường được xây thành các tầng, ngăn thông nhau và đây là nơi sống của mối thợ. "Mối chúa có nhiệm vụ sinh sản nên tất cả các con mối còn lại miệt mài xây tổ, tìm mồi nuôi mối chúa", anh Lương cho hay. Chỉ cần đào sâu khoảng 20cm thì sẽ đến động chúa với hình dạng như 2 cái đĩa úp vào nhau và cứng.
“Bánh” chứa mối.
Cận cảnh con mối chúa.
Mối chúa sống trong những chiếc "bánh" như vậy được làm chắc chắn, bên ngoài có nhiều con mối quân màu đen (càng to hơn mối thợ) và mối con màu trắng. Đục hết ụ mối, anh Lương gỡ từng “bánh” chứa mối chúa rồi bắt con mối trắng múp cho vào chai. “Mối chúa béo múp khó di chuyển, lại không có cánh nên rất dễ bắt bằng tay”, anh Lương vừa thoăn thoắt gỡ “bánh” vừa chia sẻ.
Vốn dĩ mối là loài phá hoại các công trình xây dựng và nhiều vật dụng quan trọng của con người. Sức ăn của đàn mối rất đáng sợ, có thể phá hoại nhà cửa, đê điều, hồ chứa nước, thuyền bè, cầu cống thậm chí tiêu hủy nhiều tài liệu thư viện quý giá… Chính vì vậy mà bắt mối chúa còn giúp loại trừ được loài côn trùng có hại này.
Xuôi về phía Nam, nghề săn mối chúa cũng cực kỳ “thịnh hành” ở nhiều tỉnh lỵ. Tại Đồng Nai, nhiều người dân mưu sinh bằng nghề đào mối chúa. Công việc của họ thường bắt đầu từ tháng 10 âm lịch, khi nông nhàn cho đến hết năm. Hơn 7 năm đi đào mối bán, anh Nguyễn Đắc Hòa, trú tại xã Phú Lý (Vĩnh Cửu, Đồng Nai) cho biết, khi nào có khách đặt mua mối chúa anh mới đi đào.
Theo anh Hòa, loài mối có nhiều loại như mối đen, mối vàng, trong đó mỗi vàng thường phân bố ở những vùng đất thấp hơn mối đen. Mỗi tổ mối thông thường chỉ có 1 con mối chúa, nhưng cũng có tổ có nhiều hơn, thậm chí có tổ có đến 6-7 con.
Nhiều người theo nghề săn mối chúa, tuy vất vả nhưng đây là nguồn thu nhập đáng kể
Trung bình mỗi ngày anh Hoà săn được 30 – 40 con mối chúa.
Trung bình mỗi ngày anh đào được từ 30-40 con mối chúa, bán với giá 15.000 đồng/con nhưng theo anh, đây là công việc cực kỳ mất sức và vất vả. “Tổ mối cứng, tôi phải dùng xà beng nặng 5kg để phá tổ mối. Mối lại không làm tổ ở khu vực gần nhau mà khoảng cách có thể lên tới 10km giữa 2 tổ mối nên tôi cũng phải đi xa. Mỗi lần đi như vậy đều phải hết cả ngày, mang theo đồ ăn sáng - trưa đạm bạc như bánh mì, cơm nắm…”, anh Hoà bộc bạch.
Theo lời chị Hoàng Nguyễn - một thương lái chuyên thu gom mối chúa, mối chúa ngâm rượu thơm ngon và bổ dưỡng nên dân Sài Gòn mỗi lần đi chơi Tết hoặc vía Bà Chúa Xứ núi Sam (An Giang) hay núi Bà Đen (Tây Ninh) đều tìm mua cho bằng được. “Họ cho rằng mối chúa ở vùng thiêng ăn những cây cỏ mang vị thuốc nên hấp thụ được nguồn dược, khi ăn vào hoặc ngâm rượu rất bổ dưỡng, không loại côn trùng nào sánh bằng”, chị Hoàng cho biết.
Vậy nên chị Hoàng tích cực săn lùng mối chúa, số lượng càng khan hiếm giá cả càng cao. Mỗi con mối chúa chị Hòa bán theo con chứ không cân theo trọng lượng, giá nhỉnh hơn giá lấy ở vườn. Chủ yếu là chị Hoàng lấy mối chúa về trực tiếp ngâm vào rượu ngay, vì để ngoài không khí lâu mối chúa sẽ bị vỡ bụng rồi chết. Số lượng “cung” vẫn chưa đủ “cầu”, mỗi lần khách đặt hàng chị Hoàng đều phải bắt khách đợi vài ngày, đợi chị đi gom đủ mối chúa từ những người đi bắt như anh Hoà, anh Lương…
Những bình rượu chứa mối chúa.
Hiện tại, ở chợ cửa khẩu quốc tế có nhiều tiểu thương bày bán rượu ngâm côn trùng, trong đó rượu ngâm mối chúa được du khách mua rất nhiều. Một chị bán rượu giới thiệu: “Mối chúa phải ngâm với rượu “gốc” và con bổ củi thì mới hợp “gu”. Khi uống vào sức khỏe sẽ sung mãn, đặc biệt là những người lớn tuổi. Khi mệt mỏi chỉ cần uống một ly rượu mối chúa sẽ thấy khỏe khoắn, tinh thần sảng khoái ngay lập tức. Tuy nhiên cũng có nhiều người dị ứng với loại rượu này”...
