Thử trồng loại gia vị đắt nhất, nhì thế giới này, anh nông dân 8X bán giá hơn 20 triệu đồng/kg vanilla.
Vanilla là một loại gia vị quen thuộc của các dân tộc ở Trung Mỹ, từ lâu đời đã được sử dụng rộng rãi trong các nghi lễ tôn giáo và chế biến thức ăn tại các đất nước này. Ít ai biết rằng vanilla vốn là một giống lan nhiệt đới thuộc họ Orchidaceae có xuất xứ từ Mexico, trong các khu rừng mưa nhiệt đới… Loài cây này sống bám vào thân cây khác như một loại dây leo (giống cây tiêu ở Việt Nam), ra hoa, đậu quả và quả vanilla cho hương thơm ngọt ngào thiên nhiên.
Quả vanilla được biết đến là loại gia vị đắt thứ 2 thế giới, chỉ sau nghệ tây nên được gọi là cây nữ hoàng gia vị.
Nhiều thập kỷ trở lại đây, vani được chiết xuất từ vanilla được dùng trong hầu hết các gian bếp, từ các món ăn trong gia đình đến các “bếp công nghiệp” như: bánh, kẹo, thuốc lá, kem, thậm chí là rượu và nước ngọt… trên toàn thế giới. Nghề trồng cây vanilla thu hoạch trái mang lại giá trị kinh tế cao cho nhiều nông dân tại Châu Âu, Trung Mỹ và được biết đến là loại gia vị đắt thứ 2 thế giới, chỉ sau nghệ tây nên được gọi là cây nữ hoàng gia vị. Tuy nhiên ở Việt Nam, loại cây này vẫn còn khá lạ lẫm với nhiều người.
Thế nhưng tại Bình Dương đã có một anh nông dân trẻ rẽ hướng trồng cây loại gia vị đắt thứ nhì thế giới này và gặt hái được rất nhiều thành công. Đó là anh Trần Minh Trung (Bình Dương), vốn là dân tài chính không có kinh nghiệm về nông nghiệp. Tuy nhiên, nhận thấy tiềm năng của loại cây vanilla này, anh đã mất rất nhiều thời gian nghiên cứu và trải qua nhiều thất bại mới có thể nuôi trồng thành công giống cây gia vị này phù hợp với khí hậu nhiệt đới nóng ẩm tại Việt Nam.
Anh Trung bên vườn vanilla tiền tỷ của mình.
Sau hơn 3 năm thử nghiệm, anh Trung tiếp tục nghiên cứu các điều kiện để cây ra hoa, kết trái ở quy mô sản xuất trang trại. Hiện tại, trang trại của anh tại Bình Dương đã thu hoạch được quả của loại cây nữ hoàng gia vị một cách đều đặn. “Sau nhiều năm kinh nghiệm, mình nhận ra trồng cây vani không khó như sách báo thường nói. Cây vani có nguồn gốc từ cây lan rừng nên có sự thích nghi và sức đề kháng rất cao trong điều kiện khí hậu Việt Nam. Mình chú ý thêm các điều kiện về giống, giá thể trồng, nước tưới, dinh dưỡng, ánh sáng và nhiệt độ là sẽ thành công”, anh Trung chia sẻ.
Sau khi thu hoạch vanilla trái, quả chín về sẽ ủ, lên men và phơi. Được biết, trái vani thành phẩm của trang trại anh Trung bán rất được giá, dao động từ 10-20 triệu/kg tùy chất lượng, tương đương 500 trái, tính ra mỗi trái vanilla nhỏ bằng đầu đũa có giá khoảng 30.000 đồng. Còn quả tươi thu về bán ngay chỉ có giá dao động từ 1-1,5 triệu đồng/kg. Riêng cây giống hiện đang bán giá từ 120.000 – 200.000 đồng/cây. Chi phí đầu tư cho trang trại trồng vani từ 150-250 triệu đồng/1000m2, anh Trung ước tính mất khoảng 4 năm để hoàn vốn và có lời.
Cây giống vanilla.
Anh Trung hiện đang cung cấp các dạng vanilla thành phẩm cho các nhà hàng, khách sạn, tiệm bánh cao cấp, hãng kem tươi, nước hoa... Trước đó, họ có nhu cầu rất lớn mà chủ yếu mua từ nhập khẩu, nguồn cung trong nước giúp họ giảm tải rất nhiều chi phí phụ như vận chuyển, đóng gói…
Hiện tại, trang trại của anh Trung rộng 3000m2, một chu kỳ cây đậu trái trung bình là 45 ngày, anh phải thuê thêm nhân công để đảm bảo đủ nhân lực thu hoạch và chế biến, tạo công ăn việc làm cho hơn 50 người lao động. Anh dự định mở rộng trang trại đến 5 ha để đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước. Thời gian tới, anh đặt mục tiêu sẽ xuất khẩu loại gia vị này ra thế giới.
Tại phường Xuân Hòa, thành phố Long Khánh (tỉnh Đồng Nai), anh Vương Văn Năm cũng là người tiên phong trồng cây vanilla trên đất Long Khánh. Anh Nam vốn là một kỹ sư ngành kiến trúc ra trường lập nghiệp tại TP. HCM. Tuy nhiên bản thân anh có niềm đam mê về nông nghiệp, quyết định về quê nhà lập nghiệp. Cũng từ đó anh bén duyên với loại cây nữ hoàng gia vị, đầu tư khoảng 300 triệu đồng để trồng cây vanilla trên mảnh đất rộng hơn 500m2 tại khu phố Ruộng Hời - phường Bảo Vinh (TP. Long Khánh, tỉnh Đồng Nai).
Anh Nam và trang trại trồng vanilla tại Đồng Nai.
“Cây vani có tuổi đời 10 năm liên tục nên đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng. Tại Việt Nam khí hậu trồng phù hợp của loại cây này là vùng trồng có độ cao dưới 1000m so với mực nước biển, có nhiệt độ không quá lạnh (dưới 15 độ, kéo dài 1-2 tháng). Điều quan trọng nhất là người trồng loại cây này phải có đam mê và lòng kiên trì”, anh Nam chia sẻ.
Chia sẻ về kỹ thuật trồng cây vanilla, anh Nam cho biết đa số các loại đất đều trồng được vanilla, ngoại trừ đất ngập nước, đất nhiễm phèn, nhiễm mặn, đất ô nhiễm,... Tuy nhiên khi trồng phải đảm bảo nguồn nước tưới sạch, có độ PH từ 5.5 đến 7.5. Nhà lưới bằng khung thép có thể chắc chắn, chiều cao 4m, phía trên phủ lớp lưới 1 che nắng 30%, phía dưới phủ lớp lưới 2 che nắng 50%. Sau khi trồng cây vanilla phải thường xuyên theo dõi để giúp cây bám chắc vào trụ cột. Khi cây vanilla đạt độ cao khoảng 1,5m thì ngắt đọt cho cây đâm chồi và nhẹ nhàng uốn để cây bò lên giàn.
"Nắm vững kỹ thuật trồng cây, tôi rất sẵn lòng được chia sẻ cách trồng giống cây giá trị này tới bà con nông dân. Nhiều năm trở lại đây, nhiều nông dân tại Việt Nam đã khởi nghiệp thành công với giống cây này, thoát khỏi nghèo đói vươn lên từ nông nghiệp - nền tảng phát triển bền vững tại một nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa, đất đỏ bazan như nước ta", anh Nam chia sẻ.
