Ngày 11-3, Nhật Bản tưởng niệm thảm họa kép động đất và sóng thần 5 năm trước, san bằng nhiều thị trấn và gây ra thảm họa hạt nhân nghiêm trọng nhất thế giới kể từ vụ Chernobyl năm 1986.
Vào ngày 11-3-2011, trận động đất mạnh 9,0 richter xảy ra ngoài khơi Nhật Bản, tạo ra những cơn sóng thần cao trên 10 m dọc khu vực ven biển rộng lớn phía Đông Bắc Nhật Bản, cướp đi sinh mạng của gần 20.000 người.
Sóng thần làm nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1 hư hại nghiêm trọng. Chưa kể, nóng chảy tại 3 lò phản ứng gây rò rỉ phóng xạ trên diện rộng, làm nhiễm xạ đất, nguồn nước và không khí.
Hơn 160.000 người kéo nhau sơ tán khỏi các thị trấn gần nhà máy. Phần lớn trong số họ đã định cư ở nơi khác, bắt đầu cuộc sống mới song còn khoảng 10% sống trong các ngôi nhà tạm trong tỉnh Fukushima. Một vài địa điểm vẫn bị phong tỏa do bị nhiễm xạ cao.
Hàng dài lồng đèn tưởng niệm người đã mất vì thảm họa kép. Ảnh: REUTERS
Tại thành phố ven biển Rikuzentakata, nơi bị san phẳng do sóng thần cao tới 17 m và mất 7% dân số cùng toàn bộ khu trung tâm, nỗi đau vẫn chưa nguôi.
Anh Eiki Kumagai, nhân viên cứu hỏa tình nguyện, chia sẻ: “Cơ sở hạ tầng dần được phục hồi nhưng trái tim con người thì không. Ấy vậy mà tôi đã nghĩ thời gian có thể hàn gắn mọi thứ. Tôi vẫn thường nhìn thấy gương mặt của những người chết... Đau đớn lắm song tôi chẳng thể nào tỏ cho tường tận”.
Anh Kumagai đã mất 51 đồng nghiệp, nhiều trong số họ hy sinh khi giúp đỡ mọi người tới nơi an toàn. Nặng lòng không kém, anh Kazuo Sato – người từng làm nghề chài lưới tại TP Rikuzentakata – tâm sự: “Tôi có cảm giác số người không biết phải làm gì, không muốn cố gắng đang tăng lên. Ôi, những trái tim vụn vỡ”.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Nhật hoàng Akihito ngày 11-3 tới đặt hoa tưởng niệm tại một buổi lễ ở thủ đô Tokyo.
Nghi thức 1 phút mặc niệm được cử hành vào lúc 1 giờ 46 (giờ địa phương), thời điểm động đất xảy ra 5 năm về trước. Chuông sẽ vang lên ở trung tâm thủ đô Tokyo, người dân trên khắp đất nước Nhật Bản sẽ cúi đầu mặc niệm các nạn nhân thiệt mạng do thảm họa kép.
Các lễ cầu nguyện, các cuộc biểu tình phản đối hạt nhân và các chuyến thăm mộ nạn nhân cũng diễn ra vào hôm nay. Tất cả các chuyến tàu trên mạng lưới tàu điện ngầm Tokyo sẽ tạm dừng đúng vào thời khắc động đất xảy ra.
Người dân trưng biểu ngữ trước trụ sở Công ty Điện lực TEPCO ở Tokyo. Ảnh: REUTERS
Chính phủ Nhật Bản đã chi hàng tỉ USD giúp hồi sinh các cộng đồng bị tàn phá bởi động đất và sóng thần, trong đó có việc nâng nền các công trình xây dựng để bảo vệ người dân khỏi những con sóng lớn có thể ập vào và khử chất phóng xạ trong đất.
Thế nhưng, còn nhiều việc phải làm khi hàng ngàn người vẫn sống trong các ngôi nhà tạm giống doanh trại quân đội. Ngân sách của chính phủ dành cho tái thiết dự kiến sụt giảm kể từ đầu tài khóa mới (bắt đầu từ tháng 4) song Thủ tướng Abe cam kết tiếp tục hỗ trợ.
