Trong thai kỳ, ngoài các biến chứng cực kỳ nguy hiểm như tiền sản giật, huyết khối tĩnh mạch sâu, bong nhau thai…mẹ bầu cũng cần chú ý đến chứng đa ối khi mang thai.
Nước ối thực chất là dung dịch bao gồm nước tiểu, dịch tiết từ phổi thai nhi, dịch tiết từ hệ thống tuần hoàn của mẹ, từ nội sản mạc và dịch được khuếch tán qua dây rốn. Nó được hình thành vào những tuần đầu của thai kì với vai trò bảo vệ và hỗ trợ để thai nhi phát triển, tránh sự xâm nhập của vi khuẩn bên ngoài.
Khi thai nhi được 16 - 32 tuần tuổi, cơ thể người mẹ sẽ sản sinh khoảng 250 - 600ml nước ối. Khoảng tuần thứ 34 của thai kỳ, lượng nước ối sẽ tăng lên khoảng 800ml và duy trì cho đến khi thai nhi 36 tuần tuổi, lúc này nước ối có thể đạt mức 1000ml. Sau đó nó giảm dần còn khoảng 600 - 800ml vào khoảng thời gian trước khi sinh. Vì thế, nếu lượng nước ối vượt qua mức 2000ml thì sẽ được gọi là đa ối – hiện tượng có quá nhiều nước ối quanh em bé trong tử cung.
Tình trạng này rất hiếm gặp, chỉ có 1% mẹ bầu phải đối diện với nó. Theo các bác sĩ chuyên gia quá nhiều nước ối làm cho tử cung của người mẹ trở nên quá căng và có thể dẫn tới sinh non hoặc vỡ màng ối sớm. Hiện tượng này cũng liên quan đến vấn đề dị tật bẩm sinh ở bào thai. Khi túi nước ối vỡ, một lượng lớn dịch ứ lại tử cung có thể làm tăng nguy cơ bong nhau thai hoặc sa dây rốn.
Nước ối là lớp màng bao bọc, bảo vệ thai nhi khỏi nguy cơ nhiễm trùng từ môi trường ngoài (Ảnh minh họa)
Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đa ối trong thai kì?
- Do người mẹ mắc bệnh
Người mẹ bị tiểu đường trước hoặc trong thời gian mang thai là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến hiện tượng đa ối được hình thành. Có 10% phụ nữ mang thai gặp phải tình trạng đa ối bị bệnh tiểu đường.
- Do thai nhi
Thông thường, thai nhi sẽ nuốt nước ối thải qua cơ thể giống như cơ chế đi tiểu. Đây là cách em bé kiểm soát lượng nước ối quanh mình. Nhưng khi em bé không nuốt nước ối, lượng ối xung quanh có thể tăng nhanh chóng
- Mẹ mang song thai hoặc đa thai
Tình trạng đa ối có thể xảy ra do sự trao đổi chất giữa hai bào thai không được cân bằng (một bào thai có ít nước ối trong khi bào thai kia có nhiều nước ối hơn).
Triệu chứng của hiện tượng đa ối
- Đa ối cấp
Tình trạng đa ối cấp thường xảy ra vào tuần thứ 16-20 của thai kỳ. Ở thời điểm này, nếu bị đa ối, mẹ bầu sẽ thường phải chuyển dạ trước tuần thứ 28 hoặc nếu quá trầm trọng thì người mẹ sẽ được yêu cầu ngừng thai kì.
Khi nước ối phát triển nhanh, tử cung của người mẹ sẽ to lên nhanh chóng, dẫn đến hiện tượng chèn ép vào cơ hoành và gây khó thở. Bên cạnh đó, mẹ bầu có thể nhận thấy dấu hiệu bị suy hô hấp, bụng lớn nhanh và căng cứng, tử cung căng cứng và ấn đau. Kích thước vòng bụng người mẹ tăng nhanh và cảm giác khó chịu cũng tăng. Ngoài ra thai phụ còn bị phù và giãn tĩnh mạch, đặc biệt là chi dưới do tĩnh mạch chủ dưới bị chèn ép.
Khi nước ối phát triển nhanh, tử cung của người mẹ sẽ to lên nhanh chóng, dẫn đến hiện tượng chèn ép vào cơ hoành và gây khó thở (Ảnh minh họa)
Khi người mẹ bị đa ối, các bác sĩ sẽ khó nghe thấy tim thai. Đa ối cấp tính có thể kèm theo dị dạng thai nhi như tắc nghẽn thực quản, quái thai vô sọ hoặc tật nứt cột sống...
- Đa ối mãn
Tình trạng đa ối mãn thường xảy ra vào những tháng cuối của thai kỳ. Bệnh tiến triển chậm, không gây đau nhiều và khó thở nhiều như đa ối cấp. Lúc này, thai phụ sẽ cảm thấy nặng bụng, bụng căng, khó thở, tim đập nhanh. Nước ối tăng dần đến một lượng lớn làm tử cung căng to gây khó thở, mệt mỏi.
Ngoài các dấu hiệu nhận biết trên thì đa ối cũng sẽ được phát hiện khi thai phụ đi siêu âm. Siêu âm có thể khẳng định chính xác trạng thái đa ối qua việc đo ối ở 4 điểm quanh thai nhi để tính chỉ số ối (AFI). Chỉ số thường khi nằm ở khoảng 10 - 25cm trong giai đoạn thứ 3 của thai kỳ. Vì thế nếu AFI vượt ngưỡng 25cm nghĩa là đã mắc chứng đa ối. Chỉ số AFI càng cao, tình trạng đa ối càng nghiêm trọng.
Những rủi ro cho cả mẹ và bé khi bị đa ối
Khi gặp phải trình trạng đa ối, mẹ bầu và thai nhi có thể gặp phải những rủi ro như:
- Có nguy cơ vỡ màng ối sớm và do đó, bé sẽ phải sinh non
- Sinh ngôi mông hoặc các tình huống không thuận lợi khác.
- Bong nhau thai
- Sa dây rốn
- Thai nhi tăng trưởng kém, khung xương có nguy cơ phát triển không bình thường
- Người mẹ có thể bị chảy máu hay băng huyết sau sinh
- Thai chết lưu.
Nếu được chẩn đoán bị đa ối, các bác sĩ sẽ tiến hành theo dõi cẩn thận để giúp ngăn ngừa các biến chứng. Chọc ối có thể giúp mẹ bầu giảm bớt các triệu chứng về hô hấp, nhưng đây chỉ là giải pháp tạm thời.
