Có mối liên hệ giữa cân nặng tăng thêm và nguy cơ mắc các bệnh như đái tháo đường, bệnh tim mạch và một số bệnh nguy hiểm khác. Tuy nhiên, nhiều nam giới chưa hiểu hết tác động của béo phì hoặc thừa cân đối với khả năng sinh sản và sức khỏe của con cái họ.
1. Thừa cân ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới
Vô sinh nam thường là do vấn đề sản xuất tinh trùng hoặc sự di chuyển của tinh trùng qua hệ thống sinh sản nam giới. Có nhiều nguyên nhân gây vô sinh nam bao gồm tình trạng di truyền, chức năng nội tiết tố bất thường và các yếu tố lối sống, bao gồm cả sức khỏe và cân nặng của nam giới.
Tại Việt Nam, tình trạng thừa cân và béo phì đang ngày một gia tăng, theo số liệu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ thừa cân béo phì ở người trưởng thành hiện nay là 6,6%. PGS.TS Nguyễn Quang - Chủ tịch Hội Y Học giới Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Nam học, Bệnh viện Việt Đức cho biết: Béo phì có thể ảnh hưởng tới tỷ lệ bị suy sinh dục nam giới và là nguy cơ tiềm tàng của vô sinh nam giới.
Nhiều nghiên cứu đã cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa chỉ số khối cơ thể (BMI) và nồng độ testosterone máu, nghĩa là nếu chỉ số BMI càng tăng thì nồng độ testosterone máu càng giảm và ngược lại. Cùng đó, người béo phì thường bị giảm số lượng tinh trùng, tăng tình trạng rối loạn cương dương, giảm tỷ lệ tinh trùng di chuyển nhanh và tăng tỷ lệ vô sinh nam giới.
Testosterone là một loại hormone cần thiết cho quá trình sinh tinh - quá trình sản xuất và phát triển tinh trùng trưởng thành. Các tế bào mỡ có thể trực tiếp làm giảm nồng độ testosterone bằng cách biến nó thành một dạng estrogen hoặc gián tiếp thông qua việc sản xuất leptin.
Khi lượng mỡ trong cơ thể tăng lên, quá trình sản xuất leptin tăng lên, làm giảm quá trình sản xuất testosterone. Điều này có nghĩa là những người đàn ông béo phì có nồng độ leptin cao sẽ có nồng độ testosterone thấp, làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng, ham muốn tình dục và chức năng cương dương.
Nam giới thừa cân béo phì có nồng độ testosterone thấp, làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng.
Một nghiên cứu được tiến hành trên 1.144 nam giới trong độ tuổi từ 17 - 60 đến thăm khám và tư vấn tại Khoa Nam học và y học giới tính (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội) trong thời gian từ tháng 1/2017 -1/2021. Kết quả nghiên cứu ghi nhận mối tương quan nghịch chiều giữa chỉ số BMI và tổng số tinh trùng, tỷ lệ tinh trùng sống và tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới nhanh. Trong đó, thể tích tinh dịch ở nhóm có cân nặng bình thường đạt 3,37ml. Với nhóm thừa cân chỉ số này ở mức 3ml.
Về tổng số lượng tinh trùng cho thấy, nhóm có cân nặng bình thường đạt 281,39 triệu, cao hơn đáng kể so với nhóm thừa cân có số lượng tinh trùng là 225,07 triệu. Theo nghiên cứu này, tình trạng thừa cân, béo phì có liên quan với tình trạng giảm thể tích tinh dịch cũng như giảm tổng số tinh trùng ở nam giới Việt Nam.
2. Giảm cân là cách hiệu quả để cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng
Theo kết quả một nghiên cứu tại Hoa Kỳ, đàn ông béo phì hoặc thừa cân có số lượng tinh trùng thấp cao hơn 42% và khả năng không sản xuất tinh trùng cao hơn 81% so với người có cân nặng vừa phải. Tuy nhiên, một nghiên cứu lâm sàng mới đã phát hiện ra rằng những người đàn ông béo phì đã cải thiện chất lượng tinh dịch nếu họ giảm cân bằng chế độ ăn ít calo trong 8 tuần và duy trì mức cân nặng hợp lý.
Những người đàn ông tham gia nghiên cứu đã giảm trung bình 16,5kg, giúp tăng số lượng tinh trùng của họ lên 40%. Sự cải thiện này được duy trì trong 1 năm ở những người đàn ông giảm cân. Số lượng tinh trùng chỉ là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Khối lượng tinh dịch, khả năng di chuyển của tinh trùng và số lượng tinh trùng di động không bị thay đổi khi giảm cân trong nghiên cứu này.
Tinh trùng mất khoảng 70 ngày để phát triển, vì vậy nam giới thừa cân cần đặt mục tiêu đạt được cân nặng khỏe mạnh ít nhất vài tháng trước khi cố gắng cải thiện cơ hội thụ thai. Một trong những vấn đề được quan tâm đó là việc lựa chọn các phương pháp phù hợp để giảm cân. Theo TS.BS. Nghiêm Nguyệt Thu - Trưởng Khoa Dinh dưỡng lâm sàng và Tiết chế, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, việc can thiệp lối sống là nền tảng đảm bảo duy trì giảm cân bền vững, an toàn bao gồm các biện pháp can thiệp dinh dưỡng, tập luyện thể lực, thay đổi hành vi, hỗ trợ tâm lý.
Cần thực hiện chế độ ăn uống và tập luyện nghiêm ngặt để giảm cân.
Thay đổi thói quen sinh hoạt có thể giúp giảm cân bằng chế độ ăn uống và thực hiện những thay đổi nhỏ, lâu dài. Cần tránh các chế độ ăn kiêng giảm cân quá nhanh vì chúng không bền vững và có thể khiến bạn có nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng
Nên ăn nhiều loại thực phẩm từ 5 nhóm thực phẩm và chọn các lựa chọn nguyên chất, ít chế biến hơn. Thêm nhiều rau hơn vào mỗi bữa ăn, bạn sẽ thấy mình tự động ăn ít hơn những thực phẩm không tốt khi ăn nhiều trái cây và rau, những loại ít calo và nhiều chất xơ. Giảm lượng thức ăn chứa nhiều chất béo bổ sung, chất béo bão hòa, đường và muối. TS. BS. Nghiêm Nguyệt Thu chia sẻ: Thách thức đối với phương pháp điều trị béo phì bằng dinh dưỡng chính là giúp cho bệnh nhân phải thay đổi hành vi... Luyện tập nhiều đến mấy cũng không thể lại với ăn uống quá nhiều.
Nam giới thừa cân nên đặt mục tiêu thực hiện hoạt động thể chất mỗi ngày, tối thiểu là 30 phút. Mỗi tuần, cố gắng đạt được 150-300 phút hoạt động thể chất cường độ vừa phải hoặc 75-150 phút hoạt động thể chất cường độ mạnh hoặc kết hợp các hoạt động vừa phải và mạnh mẽ. Giảm thời gian ngồi hoặc nằm trong thời gian dài và tích cực vận động hơn.
