Trà đạo Nhật Bản còn hơn cả một nghi thức, nó là sự tôn trọng và đánh giá cao một nền văn hóa của đất nước "mặt trời mọc".
Trà đạo Nhật Bản là một nghi thức vô cùng trang trọng xoay quanh việc thưởng trà. Từ việc mời khách đến vệ sinh dụng cụ pha, ngay cả cách múc lá trà ra cũng đều có ý nghĩa. Mục đích sâu xa hơn của trà đạo là sự tôn trọng và đánh giá cao - những món được phục vụ, những nỗ lực của chủ nhà và của những vị khách khác. Sự tôn trọng đó bắt đầu ở cấp độ cơ bản nhất, bằng cách tuân thủ các quy tắc xã giao.
Nghi thức cơ bản của trà đạo Nhật Bản
Một vài quy tắc đơn giản cần được tuân thủ khi tham dự một buổi trà đạo:
- Đúng giờ.
- Cởi giày của bạn ra. Chủ nhà của bạn sẽ cung cấp dép đi trong nhà.
- Mặc quần áo phù hợp. Theo truyền thống, trang phục phù hợp cho buổi trà đạo là kimono, trang phục truyền thống của phương Tây cũng được chấp nhận, nhưng kimono sẽ luôn được đánh giá cao.
Nghi thức khi ở trong phòng trà
- Khi ở trong phòng trà, có một số quy tắc bổ sung được áp dụng.
- Hãy để chủ nhà sắp xếp chỗ ngồi cho bạn.
- Quỳ xuống. Tránh bước vào giữa thảm. Dùng nắm tay khép kín khi chạm vào thảm, thay vì dùng lòng bàn tay (để vệ sinh).
- Xoay nhẹ cốc để tránh uống từ phía trước nơi môi của vị khách cuối cùng chạm vào.
- Ăn những gì được mời.
- Thể hiện sự tôn trọng.
Vị trí của khách trong phòng trà rất quan trọng và sẽ luôn có một vị khách chính, được gọi là Shokyaku. Vị khách này có nhiệm vụ quan trọng là giao tiếp với chủ nhà và thể hiện sự đánh giá cao những nỗ lực của chủ nhà.
Ngay cả khi bạn không phải là khách chính, bạn cũng nên tập trung vào việc thể hiện sự tôn trọng và đánh giá cao. Hãy quan sát mọi thứ xung quanh phòng. Những thứ này đã được lựa chọn đặc biệt và bày trí một cách cẩn thận. Tìm thứ gì đó để khen ngợi hoặc đặt câu hỏi – như trà, cốc, cuộn giấy hoặc hoa – và chuyển thông điệp qua Shokyaku. Đừng tâng bốc chủ nhà mà hãy thể hiện sự chân thành.
Giữ trà bằng cả hai tay
Hãy sử dụng cả hai tay khi uống đồ uống, đặc biệt khi đồ uống đó là matcha được pha trong trà đạo. Một tách trà Nhật Bản (hoặc bát, trong trường hợp là matcha) có thể có kích thước nhỏ, nhưng nghi thức quy định rằng bạn nên cầm cốc bằng tay phải và đỡ đáy cốc bằng tay trái.
Sử dụng hai tay khi cầm, đưa hoặc nhận một món đồ được coi là cách cư xử tuyệt vời - một dấu hiệu của sự tôn trọng đồ vật và người đưa nó. Tục lệ cầm cốc và bát bằng cả hai tay thể hiện sự tôn trọng và đánh giá cao về văn hóa. Việc cầm tách trà bằng cả hai tay còn giúp giữ ấm trà lâu hơn.
Cho dù bạn đang uống matcha hay một trong nhiều loại trà Nhật Bản có hương vị khác, hãy cẩn thận cầm nó đúng cách. Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho việc uống rượu sake, cà phê hoặc thậm chí là nước - cầm cốc bằng cả hai tay tượng trưng cho mức độ biết ơn sâu sắc đối với đồ uống và người phục vụ nó. Ngay cả trong khung cảnh bình thường, việc cầm cốc cẩn thận được coi là lịch sự, duyên dáng và sẽ được mọi người xung quanh đánh giá cao!
Chú ý nhấm nháp
Trọng tâm của một buổi trà đạo là sự chánh niệm, chú ý đến từng bước chuẩn bị bát matcha – thiết kế bát có thể được mỗi vị khách lựa chọn một cách có chủ đích. Chủ nhà cũng sẽ định hướng chiếc bát sao cho thiết kế hướng về phía bạn và bạn có thể đánh giá cao vẻ đẹp của chiếc cốc.
Điều này cũng có nghĩa là mặt thú vị nhất của chiếc bát đang hướng về phía bạn. Người chủ nhà trình bày nó theo cách này, bởi vì anh ta muốn đảm bảo rằng bạn, với tư cách là khách của anh ta, sẽ nhận được sự đối xử tốt nhất có thể.
Với các ngón tay của bàn tay trái đỡ phía dưới, bạn có thể cầm cốc bằng tay phải và xoay nhẹ để xem thiết kế từ mọi phía. Việc chú ý nhiều đến việc cầm cốc cho phép bạn thưởng thức hơi ấm và hương vị cũng như trải nghiệm trà mà không cần vội vã.
Thể hiện sự biết ơn
Tuy nhiên, phép lịch sự thông thường là không chỉ nhấc bát lên và thưởng thức đồ bên trong. Việc thể hiện sự tôn trọng của bạn đối với vũ trụ vì đã cung cấp trà và ghi nhận sự quan tâm của chủ nhà bằng cách thể hiện sự khiêm tốn là điều đúng đắn.
Vì vậy, quy trình chung sẽ diễn ra như sau:
Đầu tiên, trước khi nhấc bát lên, bạn hướng sự chú ý của mình về phía vị khách phía trước để xin phép cùng uống trà. Sau đó, bạn cũng xin lỗi người khách đến sau vì đã uống trước. Khi làm như vậy, bạn không chỉ tỏ ra lịch sự mà còn thừa nhận sự có mặt của người khác; chính những người đang cùng bạn tạo ra khoảnh khắc đặc biệt này. Sau đó bạn nhấc chiếc bát lên và nâng nó lên vũ trụ để tạ ơn.
Thực hiện xong, bạn xoay bát 90 độ theo chiều kim đồng hồ để tránh uống nước từ phía trước. Đây là một cử chỉ khiêm tốn để thông báo với chủ nhà rằng bạn đã nắm bắt được ý định của họ; đồng thời cho thấy rằng bạn có đủ tinh tế để giữ cho chiếc bát không bị ô uế một cách không cần thiết.
