Là quốc gia đa dân tộc, đa văn hóa, Trung Quốc nổi tiếng thế giới với rất nhiều phong tục tập quán đặc trưng. Nhưng có lẽ ít ai biết rằng, tục lệ cưới hỏi ở nhiều vùng miền khác nhau của Trung Quốc mang theo những nét đặc sắc và kỳ lạ không tìm thấy ở nơi nào trên thế giới.
Chế độ đa phu – một vợ nhiều chồng
Chế độ đa phu có lịch sử hàng ngàn năm nay, hiện vẫn còn khá phổ biến ở các vùng miền núi Trung Quốc như Tây Tạng. Đây được coi như một cách để người Tây Tạng bảo vệ tài sản của gia đình mình không bị chia nhỏ. Theo quan điểm của họ, dưới mô hình hôn nhân một vợ một chồng thì những người con trai trong gia đình sẽ được phân chia tài sản khi kết hôn, khiến sức mạnh của gia đình bị suy yếu, hơn nữa sẽ làm cho lực lượng lao động trong gia đình bị thiếu hụt, ảnh hưởng tới việc tích lũy tài sản chung.
Chế độ hôn nhân đa phu được coi như một cách bảo vệ gia sản của người Tây Tạng.
Gia đình đa phu theo truyền thống người Tây Tạng có thể là anh em chung vợ, bạn bè chung vợ và thậm chí là bố con chung vợ. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là kiểu 2, 3 anh em chung 1 vợ, thậm chí có trường hợp 4, 5 anh em chung 1 vợ nhưng khá hiếm. Tính trung bình, mỗi người vợ ở Tây Tạng sẽ có 2,3 người chồng.
Trong một gia đình truyền thống ở vùng cao nguyên Tây Tạng, một người vợ sẽ có 2 đến 3 người chồng.
Các ông chồng có nhiều cách để cùng nhau chia sẻ một người vợ mà không cần phải đánh nhau. Được biết, khi một người chồng muốn được gần gũi vợ, họ sẽ đặt một món đồ làm tin trước cửa, những ông chồng khác nhìn thấy sẽ tự giác tránh đi.
Bí quyết “giữ lửa” trong gia đình đa phu chủ yếu nằm ở việc các những người chồng biết “phân chia” và hòa thuận với nhau.
Còn một bí quyết khiến gia đình đa phu ở Tây Tạng vẫn giữ được sự êm ấm đó là những người đàn ông không quan tâm ai là con đẻ của mình mà coi tất cả những đứa trẻ trong gia đình đều là con của mình.
Con cái trong gia đình sẽ gọi người chồng lớn tuổi nhất của mẹ là cha và gọi những người còn lại là chú. Nếu như người chồng lớn qua đời thì các con sẽ gọi người chồng thứ 2 là cha. Cũng có nơi, con cái sẽ gọi tất cả những người chồng của mẹ là cha. Hai cách gọi này có thể tồn tại trong cùng một cộng đồng vì đó cũng chỉ là thói quen chứ không có ý nghĩa ai được coi trọng hơn ai.
Những người chồng luôn coi tất cả những đứa con do vợ sinh ra đều là con đẻ của mình.
Có lẽ những thói quen này có tác dụng giúp cho gia đình của họ được êm ấm, hòa thuận hơn.
Trao thân cho ít nhất 20 người đàn ông trước khi kết hôn
Theo phong tục cổ truyền một số nơi ở Tây Tạng, các cô gái trước khi kết hôn phải trao thân cho ít nhất 20 người đàn ông. Trong điều kiện dân cư thưa thớt ở vùng này thật khó có thể thực hiện được việc đó. Các cô gái phải đi ra những đường mòn trên núi, chờ đợi để tìm gặp những người qua đường, trở thành “người tình một đêm” của người khách lạ ấy. Sau đó, các cô gái sẽ xin họ một vật kỷ niệm để chứng minh cho các vị già làng rằng “chuyện ấy” đã diễn ra không dưới 20 lần, xét theo số vật kỷ niệm.
Những cô gái Tây Tạng trước khi kết hôn phải chứng minh được rằng mình đã “qua đêm” với ít nhất 20 người đàn ông.
Quan niệm trên của người Tây Tạng có quan niệm chính là để cô dâu trước khi lấy chồng tích lũy kinh nghiệm phòng the, phục vụ chồng sau khi cưới. Nếu người đàn ông nào lấy phải cô gái còn trinh làm vợ, đó là điều không may mắn, mang lại vận xui và chết chóc cho gia đình. Còn khi một cô gái bị phát hiện chưa trao thân đủ cho 20 người mà đã về nhà chồng thì cặp vợ chồng đó sẽ bị đuổi khỏi làng.
Quan niệm truyền thống đó của người Tây Tạng chính là để các cô gái tích lũy kinh nghiệm phòng the, phục vụ cho người chồng sau này.
Mục đích chính của những người đàn ông ở đây khi lấy vợ là để duy trì giống nòi và tránh việc chia tài sản, đất đai, nhà cửa nên trinh tiết hay sự trong trắng của một cô gái Tây Tạng dường như không còn quan trọng. Cô dâu là người được bố mẹ chú rể lựa chọn và thường là người có cùng địa vị trong xã hội.
Sự “trong trắng” của những cô gái lại trở thành gánh nặng với họ trước khi bước vào hôn nhân ở Tây Tạng.
Cho dù cô gái không thích, nhưng cô không được phép từ chối người đàn ông muốn lấy mình, bởi đây được cho là một điều tối kỵ. Do đó, các cô gái sẽ phải gật đầu chấp nhận người đầu tiên hỏi cưới mình dù đó không phải là chàng trai mà họ yêu thương.
Các cô gái phải chấp nhận kết hôn với người đầu tiên hỏi cưới mình mà không được phép từ chối.
Phụ nữ có thể “qua đêm” với bất kỳ người đàn ông nào họ muốn
Không phải là truyền thuyết, không phải trong “Tây du kí”, có một vương quốc nữ nhi thật sự tồn tại hàng ngàn năm qua. Đó là bộ tộc Mosuo nằm ở khu vực hồ Lugu (theo tiếng Mosuo nghĩa là mẫu thân), trên những dãy núi cao thuộc vùng giáp ranh giữa hai tỉnh Vân Nam và Tứ Xuyên.
Có một “nữ nhi quốc” bên hồ Lugu thơ mộng.
Bộ tộc Mosuo - gồm khoảng 15.000 người sống quanh hồ Lugu. Đây là dân tộc sống theo chế độ mẫu hệ duy nhất còn sót lại ở Trung Quốc. Người dân ở đây theo Phật giáo Tây Tạng.
Không giống bất kì nơi nào ở Trung Quốc, con gái sinh ra đã là “viên ngọc quý”, được nâng niu để trở thành chủ nhân tương lai của gia đình.
Theo phong tục truyền thống, phụ nữ của bộ lạc có quyền ngủ với bất cứ người đàn ông nào mà họ muốn. Nếu các cô gái thích một chàng trai, họ chỉ cần khều nhẹ vào lòng bàn tay của đối tượng để mời anh ta ngủ cùng.
Các cô gái có quyền ngủ cùng bất kì người đàn ông nào cô ấy thích.
Trong bộ tộc Mosuo, phụ nữ quyết định mọi vấn đề trong gia đình. Gia tài được truyền từ mẹ cho con gái. Sau khi kết hôn và có con, những người đàn ông thậm chí tiếp tục vẫn sống trong nhà mẹ của họ, trong khi những đứa trẻ sẽ sống với vợ anh ta. Nam giới Mosuo cũng tham gia vào việc nuôi dạy trẻ con, song đó là những đứa trẻ do những phụ nữ trong đại gia đình của họ sinh ra. Những đứa trẻ của bộ tộc Mosuo sống cùng những người chú hoặc bác. Những người đàn ông này cùng đảm nhiệm vai trò của người cha trong gia đình gồm nhiều thế hệ.
Những người đàn ông trong bộ tộc Mosuo có rất ít “tiếng nói” trong các quyết định quan trọng của gia đình.
Thực tế, tại đây thậm chí không có khái niệm về hôn nhân chính thức. Các cặp yêu nhau, hẹn hò và ăn ở với nhau tại nhà bạn gái, nhưng trên danh nghĩa họ chỉ xem nhau như "bạn bè". Những lời thề thốt nóng bỏng hay những tờ hôn thú là những thứ không tồn tại tại vương quốc nữ giới này.
Ở Mosuo hầu như không có khái niệm về “ly dị” và “ly thân”, nhưng “tình một đêm” mới là điều phổ biến .
Sẽ không có gì thay đổi khi một cặp vợ chồng không còn sống chung với nhau nữa. Đương nhiên, tiếp sau đó sẽ không có chuyện phân chia tài sản, hoặc chuyện phân xử ai sẽ là người nuôi dưỡng con chung của hai vợ chồng.
Những người đã kết hôn được phép công khai “qua lại” với tình cũ
Dân tộc Bạch sống chủ yếu ở vùng Đại Lý, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Từ Bạch trong tiếng Hán có nghĩa là trắng, vốn có nguồn gốc từ chính màu sắc của trang phục mà họ thường mặc. Dân tộc Bạch là một trong những nhóm dân tộc thiểu số có dân số lớn của Trung Quốc, ước tính hiện nay có khoảng trên 2 triệu người.
Người dân tộc Bạch nằm số ít các dân tộc không có tư tưởng “trọng nam khinh nữ” .
Những nam nữ thanh niên chưa kết hôn người dân tộc Bạch nếu có tình cảm với nhau, chàng trai sẽ chủ động tìm đến nhà của cô gái vào buổi tối và được phép vào phòng riêng của cô gái để tâm sự, thậm chí là “thân mật” hoặc có thể xin phép đưa cô gái về phòng riêng tại nhà của mình. Khi tình cảm đã chín muồi, chàng trai sẽ xin cưới cô gái. Ngược lại, không may chuyện tình cảm không thành, hai bên sẽ chia tay và chàng trai không phải chịu bất cứ trách nhiệm nào. Cô gái sẽ tiếp tục gặp gỡ và “thân mật” với những chàng trai khác tại khuê phòng của mình cho đến khi tìm được ý chung nhân và yên bề gia thất.
Các cô gái có khuê phòng riêng và được công khai “thân mật” bạn trai mà không phải lo lắng đến “trinh tiết”.
Nếu những người dân tộc Bạch độc thân có cơ hội hẹn hò và gặp mặt bạn tình của mình hằng đêm, thì những người đã lập gia đình cũng có dịp được gặp nhau và “nối lại” với người tình cũ mỗi năm duy nhất 1 lần vào dịp lễ hội Rao San Ling.
Mỗi năm những người đàn ông và phụ nữ đã có gia được dịp “thân mật” với tình cũ suốt 3 ngày đêm .
Lễ hội này được tổ chức từ ngày 23 đến 25 tháng 4 âm lịch, thời điểm trước khi người Bạch bước vào một vụ mùa mới. Nó còn được ví von là ngày lễ tình nhân của những người đã có gia đình.
Khi gặp gỡ, hai người được thoải mái tâm sự, giãi bày phiền muộn nén giữ bấy lâu, thậm chí có thể “qua đêm” cùng nhau cho thỏa nỗi nhớ nhung trong suốt một năm xa cách. Không ai có quyền can thiệp, oán trách điều này. Hết 3 ngày, hai người lại ngậm ngùi chia tay, ai về nhà nấy và tiếp tục cuộc sống hôn nhân hiện tại, mang theo nỗi mong chờ gặp lại tình cũ vào mùa sau.
Ngoài những tục lệ trên, Trung Quốc còn nhiều phong tục độc đáo về cưới hỏi khác: ném bùn trong đám cưới của dân tộc Đồng, đón cô dâu vào giữa đêm của người Mãn, ném cô dâu ở vùng núi Ô Long, phá cổng cưới ở Hồ Nam... chỉ nghe thôi đã khiến bạn tò mò.
